اواخر ماه میلادی جاری ( هشتم و نهم فروردین ماه) نوزدهمین اجلاس سران عرب به میزبانی عربستان سعودی در "ریاض" بر پا می‌شود. این اجلاس با چالش‌های مهمی دست به گریبان است، بویژه آن که تشتت حاکم بر جهان عرب پس از تجاوز اسراییل به لبنان در اواسط تابستان گذشته و مواضع رسمی متناقض در قبال آن، بر اجلاس سایه افکنده است . همچنین پیامدهای اختلافات فلسطینیان با یکدیگر که می‌رفت آتش جنگ داخلی ویرانگری را برانگیزد، اگر همیاری فراگیر عربی بویژه دو سوی طیف آن، یعنی سوریه و سعودی، به یاری جنبش‌های فلسطینی حماس و فتح برای پایان دادن به اختلافات نمی‌شتافت . همانا در برابر برنامه‌ی کاری اجلاس آتی سران عرب ، همچون دفعات پیش چالش های بزرگی خودنمایی می‌کند و دولت میزبان و اتحادیه‌ی عرب را به تلاش‌های بیشتر برای موافقیت اجلاس و مشارکت تمامی رهبران عرب در آن وامی دارد. این مهم چون دفعات پیشین قابل دسترس نیست، مگر آن که ضرورت اقدام برای زدودن اختلافات حاکم بویژه میان دولت‌های محورین درک شود. مقصود انجمادی است که بر مناسبات سوریه و سعودی از سویی و سوریه و مصر از سوی دیگر سایه افکنده است . نباید از خاطر برد که بحران لبنان که پیش از این روابط بیروت با دمشق را در پی ترور "رفیق الحریری" نخست وزیر پیشین لبنان ملتهب ساخت، و سپس جنگ تحمیلی اسراییل بر لبنان در مرداد ماه گذشته، نقش مهمی در ایجاد اختلافات و تعمیق آن، متعاقب مواضع متعارض دمشق ، ریاض و قاهره در قبال این جنگ ایفا کرد. سوریه با درک این احساس که هبستگی عربی و البته همسویی منافع آن ایجاب می کند، در کنار مقاومت حزب الله لبنان در آن مرحله بماند، از حمایت مقاومت لبنان دست نکشید. اهتمام دمشق بر این بود که در آن لحظه در کنار لبنان بایستد و دریافت که اینک وقت مچ‌گیری نیست، بلکه ضرورت ایجاب می‌کند، حزب الله را مادامی که اسراییل در پی جنگ است، پشتیبانی کرد. تحمیل حقایق سیاسی تازه بر منطقه پس از اشغال عراق به دست آمریکا، همچنین دلگرمی به پشتیبانی واشنگتن، اسراییل را بر آن داشت که محور سوریه- لبنان - فلسطین را به عنوان نمایندگان جنبش‌های حزب الله و حماس هدف قرار دهد. اما برخی دولت‌های عربی ( عربستان سعودی ، مصر و اردن) نظر دیگری ابراز کردند. دیدگاهی که با تحمیل مسوولیت زمینه‌سازی جنگ بر حزب الله، آزردگی دمشق را به دنبال داشت، با این استدلال که حزب الله در اقدامی حساب نشده یعنی با ربودن دو سرباز اسراییلی، بهانه‌ی تجاوز را به اسراییل داد. این موضعگیری، با واکنش سوریه روبه رو شد و "بشار اسد" رییس جمهوری این کشور، مواضع برخی مقامات عربی در آن مرحله را "ناجوانمردانه" توصیف کرد. بدین ترتیب بستر ایجاد اختلافات میان سوریه با سعودی و مصر فراهم آمد و با گذشت بیش از شش ماه از پایان جنگ، تلاش‌ها برای ایجاد شکاف در دیوار اختلافات حاکم میان این سه، ثمری در بر نداشت. شرکت مقامات سوری در نشست‌های اسلامی و اقتصادی دو جانبه در قاهره و ریاض نیز کارگر نیفتاد. چالش کنونی فراروی شاه سعودی، ترغیب سوریه به مشارکت در اجلاس سران عرب در بالاترین سطح یعنی رییس جمهوری است، با آن که شاخص‌ها از استمرار اختلافات دو جانبه حکایت دارد. همچنین انتظار نمی‌رود، شاهد گشایشی در روابط دو جانبه باشیم، اگر اسد نخواهد در این اجلاس شرکت کند. از سوی دیگر، شرکت رییس جمهوری سوریه در اجلاس سران عرب و دیدار احتمالی اسد و عبدالله، حاصل شماری از تحرکات دمشق و ریاض و تلاش‌های بسیار طرف‌های میانجی خواهد بود. اجلاس سران عرب با حضور سوریه در این سطح، به معنای ایجاد فرصتی برای دیدارهای جانبی میان رییس جمهوری این کشور با شاه سعودی و نیز رییس جمهوری مصر است. این مهم به دست نخواهد آمد، جز با تلاش‌های حاشیه‌یی "عمرو موسی" دبیر کل اتحادیه‌ی عرب که ماه گذشته از دمشق دیدن کرد و گمان برده می‌شود که او، این موضوع را با مقامات سوریه بویژه بشار اسد در میان گذارد. گر چه، اندکی بعد، رییس جمهوری سوریه فرستاده‌ی عبدالله بن عبدالعزیز را به حضور پذیرفت و دعوتنامه‌ی شرکت در اجلاس ریاض را دریافت کرد، اما همچنان حضور او در نشست سران عرب در هاله‌یی از ابهام قرار دارد. یک دیپلمات عرب، تسلیم دعوتنامه را به معنای چرخشی در مواضع ریاض - دمشق نمی‌داند و می‌گوید: طبیعی است که ملک عبدالله، هیات‌هایی را به تمامی پایتخت‌های عربی برای تسلیم دعوتنامه به رهبران آن‌ها برای حضور در اجلاس ریاض گسیل دارد. بدین ترتیب و برخلاف آن چه تصور می‌شد، پیش درآمد اجلاس ریاض، بهبودی روابط دو کشور را در مقطع زمانی برپایی اجلاس الزامی نکرد. حتی گفته شد، یک دولت غیر عربی، شخصیت بلندپایه‌یی را راهی دمشق کرد تا میان دمشق و ریاض پادرمیانی کند، با این اعتبار که این دولت غیر عربی و دارای اعتبار منطقه‌یی از روابط قوی و مطمئنی با دمشق از سال ‪ ۱۹۹۸‬میلادی برخوردار است و وزنه‌یی در سازمان کنفرانس اسلامی به شمار می‌رود. در مورد مناسبات سوریه - مصر، وضعیت، اندکی متفاوت و تنش کمتری بر آن حکفرماست، شاید علت آن، دخالت کمتر و نه چندان مستقیم مصر در پرونده‌ی لبنان باشد. در حالی که سعودی از برخی گروه‌ها و جریان‌های سیاسی لبنانی حمایت می کند و به همین علت از سوریه فاصله گرفته و چه بسا در عرصه‌ی لبنان خصم آن به شمار می‌آید. در حالی که اگر در این روزها، از هر مقام سوری یا مصری نظرش را در مورد مناسبات دو کشور جویا شویم، تاکید خواهد کرد که متاسفانه در حالت نه چندان مطلوبی به سر می‌برد و به یقین خواهد گفت که مشتاق گرمی مجدد آن است . پیوندهای تاریخی و فرهنگی دمشق و قاهره را به هم مربوط می‌سازد از جمله آن که دو کشور یک بار در مقطع زمانی ‪ ۱۹۶۱ - ۱۹۵۸‬میلادی با یکدیگر متحد شدند. دیگر آن که روابط مبارک با اسد، دوستی دیرین شخصی است. هیچ کس از یاد نبرده که مرحوم "حافظ اسد" رییس جمهوری فقید سوریه و حسنی مبارک دوست و همکار یکدیگر بودند.