چرا امریکایی ها دست از سر ایران برنمی دارند

 هر چند برخی تصور می کنند چالش امریکایی ها با دولت ایران در سال های اخیر صرفاً به خاطر پرونده هسته ای یا مسائل منطقه ای است و جمهوری اسلامی می تواند با عقب نشینی از آن ها به این کشمکش پایان دهد، اما اسناد لانه جاسوسی از واقعیت دیگری سخن می گویند.

طبق اسناد به دست آمده از سفارت سابق امریکا در تهران، یکی از مؤلفه هایی که ایران را برای مقامات کاخ سفید پراهمیت می نماید، موقعیت و مزیت جغرافیایی ایران است؛ مؤلفه ای که با پیروزی انقلاب اسلامی امریکایی ها از دسترسی به آن محروم شدند، به همین سبب دولتمردان امریکایی در گزارش های خود تصریح داشتند: ایالات متحده نیازمند تسهیلات اطلاعات نظامی خاصی است که برای توانایی امریکا در نظارت و تجزیه- تحلیل پیشرفت های موشکی و توانایی های شوروی و رعایت موافقتنامه های کنترل سلاح ها از طرف این کشور ضروری می باشد. به بازرسان گفته شد که هیچ مکان دیگری به جای آن ها که اینک امریکا در ایران داراست وجود ندارد. ایالات متحده همچنین محتاج به داشتن امتیاز پروازهای فوق العاده است تا هواپیماهای نظامی و غیرنظامی امریکایی از طریق اروپا و مدیترانه دسترسی به اقیانوس هند و آسیای جنوبی (از راه ترکیه) داشته باشند. تنها مسیر جایگزین، از طریق مصر یا اسرائیل است که حساس تر می باشد (اسناد لانه جاسوسی امریکا، ج ۴: ۲۳۴).

اهمیت این ویژگی سرزمینی تا آنجاست که در موارد متعدد در اسناد لانه جاسوسی از آن سخن گفته شده، به طوری که وزارت امورخارجه امریکا در گزارش سری اوت ۱۹۷۶ (مرداد و شهریور ۱۳۵۵) در مورد اهمیت راهبردی ایران برای امریکا می نویسد: «ایران برای یک آینده قابل پیش بینی بسیار مورد توجه ایالات متحده خواهد بود. موقعیت مکانی این کشور به تنهایی، ضامن این پیش بینی است. ایران کشور عمده منطقه سپر (ترکیه، ایران، پاکستان) میان اتحاد شوروی و شبه جزیره سرشار از نفت عربستان می باشد... ایران محل وسایل اطلاعاتی امریکاست که با فایده بی همتایی که دارد، در هیچ مکان دیگری قابل تقلید نیست» (اسناد لانه جاسوسی امریکا، ج ۴: ۲۲۹- ۲۳۰).

در این راستا مقامات امریکایی برای بهره برداری هر چه بیشتر از فضای سرزمینی ایران و همراه سازی پهلوی با سیاست های خود بر آتش هراس محمدرضا پهلوی از اتحاد جماهیر شوروی می دمیدند، به گونه ای که پهلوی دوم همواره تصور کند که «ایالات متحده تنها قدرت غربی است که قادر است تجاوز احتمالی شوروی را در خاورمیانه دفع کند» (اسناد لانه جاسوسی امریکا، ج ۴: ۲۳۰).