تکنیک فریب، تخدیر، تشجیع، تحریک، ارعاب، ایجاد ترس، اهریمن سازی، ایجاد تفرقه و تضادمهم ترین روش ها بود که دشمن در آشوب های اخیر توانست با کمک آنها جامعه را در وضعیت التهاب قرار دهد.

 عملیات روانی کاربردی متکی به روش ها، تکنیک ها و تاکتیک های متنوع و موثری است که دشمن با به کارگیری به موقع یکی از این روش ها یا ترکیبی از آنها، متناسب با آداب و رسوم، عقاید، عادات، سلیقه ها، شرایط ذهنی و فکری حاکم بر مخاطبان و عکس العمل های احتمالی آنان می تواند عواطف، احساسات، تمایلات، عقاید و رفتار مخاطبان را تحت تاثیر قرار داده و با تغییر تصورات آنها در نیل به اهدافش بهره برداری کند. تکنیک فریب، تخدیر، تشجیع، تحریک، ارعاب، ایجاد ترس، اهریمن سازی، ایجاد تفرقه و تضادمهم ترین روش ها بود که دشمن در آشوب های اخیر توانست با کمک آنها جامعه را در وضعیت التهاب قرار دهد. در یادداشت زیر مروری خواهیم داشت بر این تکنیک ها.

۱- فریب و اطلاعات دروغین: از راه های تأثیرگذاری بر مخاطبان، دادن اطلاعات دروغین و جهتدار یا تصویر و وارونه از رخدادهاست که اغلب با ارائه و نمایش قسمت هایی از واقعیت یا برگزیده ای ازآنها انجام می شود. تصویر ناقص و دگرگون شده ای از واقعیت می تواند گروه های گوناگون مخاطبان موردنظر در عملیات روانی را در مسیر انحراف و غیرحقیقی هدایت کند. تاریخ معاصر ایران به ویژه ۴۰سال اخیر گویای این واقعیت است که دستکاری و مخدوش کردن واقعیت ها از موثرترین شیوه های تبلیغی و حربه های به کار رفته در عملیات روانی در شرایط بحرانی بوده است. در وضعیت پیاده سازی تکنیک عملیات روانی کاربردی ، لایه های مختلف جامعه از جمله بخشی ازمدافعان حاکمیت نیز ناخواسته تبدیل به پیاده نظام دشمن می شوند.

۲- تخدیر: در روش تخدیر، دشمن برای کند یا  متوقف کردن رفتار مخاطبان، پشتوانه احساسی-عاطفی آنان را هدف قرار می دهد تا شور احساس حاکم بر رفتار آنها را به تدریج کمرنگ و زایل  کند. در چنین حالتی مدافعان و طرفداران نظام سیاسی ، شجاعت، انگیزه، روحیه، اراده و توان خود را برای دفاع از دست می دهند و مجبور به عقب نشینی، فرار یا تسلیم می شوند. با استمرار چنین شرایطی، افراد مبارز و دارای پشتکار زیاد نیز نسبت به ارزش های خود دچار تردید می شوند و محاسبات آنها دچار تغییر می شود. در چنین حالتی روحیه انفعال و غیرمفید بودن  بر ذهن و رفتار آنها غلبه پیدا می کند و اراده آنها در دفاع از ارزش ها سست می شود. دشمن به تجربه و زیرکی دریافته است گسترش فساد  و  بی بند و باری و فراگیر نشان دادن آن، کارآمدترین حربه ها برای از بین بردن اعتقادات دینی، ارزش ها و فرهنگ ملی و دینی جامعه به معنای عام و طرفداران آنها به معنای خاص است. از همین رو اساس هجوم روانی بنگاه های تبلیغی خود را بر گسترش بی بند و باری، فساد و خشونت و برجسته سازی آنها میان مخاطبان خود به ویژه قشرجوان به عنوان طیف احساسی قرار داده است.

۳- تشجیع و تحریک: برخلاف روش تخدیر، در تشجیع، متخصصان عملیات روانی دشمن تلاش می کنند شور و شوق حرکت به سوی اهداف از پیش طراحی شده را در مهاجمان و معترضان برانگیزند و عواطف و احساسات و رفتار آنان را چنان تحت تاثیر قرار دهند که مرزبندی ها را به فراموشی بسپارند و در زمین دشمن ایفای نقش کنند، بدون آن که از عواقب آن اطلاع داشته باشند؛ برای مثال حس دفاع از مذهب، نژاد و قوم یا تقویت حس تنفر از ارزش های ملی و دینی  با بهره گیری از روش دماگوژه را چنان تحریک می کند که باعث پرورش و غلیان روحیه مبارزه مستمر بی وقفه در معترضان خواهد شد. در این تکنیک، دشمن با بهره گیری از جوانب عاطفی و احساسی، مخاطبان خود را تشجیع و آنان را برای نیل به هدف معینی تشویق می کنند؛ مثلا دفاع از حقوق زنان، اقوام و آزادی پوشش در روش تشجیع و تحریک. اتاق های فکر و مغز متفکر رسانه ای عملیات روانی و رسانه ای دشمن با ترسیم چهره بی رحم و ضدانسانی از مدافعان امنیت و حاکمیت، احساس همدردی با قربانیان یا بازماندگان آنان را در معترضان تزریق می کند و عملا در کف خیابان مدیریت جماعت معترض را دراختیار می گیرد.

۴- ارعاب و ایجاد ترس: از روش های موثر و کارآمد که از دیرباز مورد استفاده دشمن بوده است، بهره گیری از حربه تهدید و ایجاد رعب و وحشت میان نیروهای مدافع کشور به منظور تضعیف روحیه و سست کردن اراده آنان است. در این روش، متخصصان و مجریان جنگ های روانی ضمن تهدید و ترسانیدن مخاطبان با بهانه ها و دسیسه های گوناگون به آنان چنین القا می کنند که خطرات و صدمات احتمالی و حتی قطعی فراوانی بر سر راه آنان کمین کرده و آنچه برای ایشان مهم و ارزشمند است در معرض خطر نابودی و ویرانی قرار دارد. دراین روش دشمن می کوشد آینده ای مبهم و تاریک و توام با سختی ها و مشکلات فراوان برای افراد طرفدار نظام سیاسی و کسانی که تلاش دارند با آنها همکاری کنند یا او را مورد حمایت قرار دهند، ترسیم  و به آنان تلقین کند که توان و امکانات لازم برای دستیابی به اهداف خود را ندارند و وانمود می کنند درصورت تداوم همکاری، تمام راه ها به روی او بسته خواهد بود. اتفاقی که در حوادث اخیر درخصوص اینفلوئنسرها و چهره های صداوسیما و ورزشکاران شاهد آن بودیم یا با آتش زدن مامور نیروی انتظامی و این که دفعه دیگر سر از تنت جدا می کنم و برو به همکارانت هم بگو...

۵- اهریمن سازی: در تکنیک اهریمن سازی، دشمن با برانگیختن تنفر و دشمنی جمعیت معترض نسبت به عقیده مدافعان حاکمیت در یک موضوع خاص یا کلیت اعتقادات آنان، خطر بقا و تداوم آنها را برای معترضان بزرگ نمایی  می کند. یکی از زیانبارترین پیامدهای این تکنیک، تسهیل نابودی افراد ملت به دست خودش بدون عذاب وجدان است. در چنین وضعیتی، دشمن برای برهم زدن قوه ادراک و محاسبات ملت، ماهیت انسانی قربانیان را به حداقل می رساند؛ مثلا سوزاندن مامور مدافع امنیت، عادی جلوه می کند و چنین حسی در جانی پدیدار می شود که حقش بیشتر از سوزاندن بود. درحالی که شعار دفاع از حقوق زن می دهد چادر از سر زن محجبه می کشد و او را مورد ضرب و شتم قرار می دهد.

۶- ایجاد تفرقه و تضاد: ازطریق به کارگیری تکنیک تفرقه و تضاد، تضعیف روانی دولت و ملت کشور هدف رقم خواهد خورد و نزاع دائمی داخلی شکل خواهد گرفت. آنچه در این زمینه  بسیار خطرناک است، ایجاد یا القای نهادینه شدن تضاد میان ملت و دولت، اقوام و مذاهب و کارکنان سازمان ها و نهادهای دولتی با همدیگر است. با استفاده از تکنیک تفرقه و تضاد رسانه دشمن می تواند با ایجاد درگیری های  اقوام، نخبگان و حاکمیت، وحدت نیروهای مدافع کشور و حاکمیت را متزلزل کند. حادثه مرگ مهسا امینی با توجه به هویت قومی آن مرحوم، سوژه مناسبی بود که دشمن با تمسک به تکنیک تضاد و تفرقه، شوک بزرگ را به وحدت ملی و انسجام اجتماعی وارد کند که با آگاهی جمعی ملی و درایت حاکمیت به شکست انجامید. نکته پایانی این که تجربه چند دوره ناآرامی ها و آشوب های خیابانی در سال های اخیر، این نکته کلیدی را به اثبات رسانده که  شناخت دشمن و شناساندن آن به افراد جامعه و آگاه کردن آنها  از اهداف، ابزار، روش ها و عوامل دشمن و چگونگی مبارزه با آن، از طریق آموزش سواد رسانه ضرورتی ملی است که غفلت از آن بسیار زیانبار خواهد بود.

علی حسن حیدری   روزنامه جام جم