فرآیند جمع‌آوری اطلاعات در عملیات روانیگردآوری و ترجمه: پریسا کریمی‌نیااشاره اطلاعات عملیات روانی، اطلاعاتی پردازش شده در مورد مخاطبان خاص است. این اطلاعات، به حوزه عملیات، دایره مأموریت، جامعه، جغرافیا، جمعیت و شرایط جوی بستگی دارد. اطلاعات در مورد انگیزه‌ها، رفتارها، اعمال و دریافتهای افراد برای موفقیت برنامه‌ها یا فرآورده‌های عملیات روانی بسیار اساسی است. بنابراین تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر روندی است که طی آن، مخاطبان مورد نظری که می‌توانند در اجرای مأموریت عملیات روانی مفید باشند، انتخاب می‌شوند. این مقاله ضمن بررسی روند جمع‌آوری اطلاعات جامعه هدف به تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر می‌پردازد و در پایان چگونگی انتخاب نمادها و عناوین را مورد مطالعه قرار می‌دهد. مقدمه اطلاعات عملیات روانی، اطلاعاتی پردازش شده در مورد مخاطبان خاص است. این اطلاعات، به حوزه عملیات، دایره مأموریت، جامعه، جغرافیا، جمعیت و شرایط جوی بستگی دارد. در این نوشته، سیستم، فرآورده‌ها و داده‌های اطلاعاتی تجزیه و تحلیل می‌شود و کارکنان عملیات روانی می‌توانند با استفاده از این فرآیند از اقدامات فرمانده خود پشتیبانی کنند و عملیات روانی را با موفقیت به انجام برسانند. هدف این نوشتار، مرور کامل فرآیند اطلاعات نیست، بلکه هدف آن نگاهی اجمالی به عملیات جمع‌آوری اطلاعات می‌باشد. جنگ اطلاعاتی و جنگ الکترونیک نیروهای مسلح مأموریت واحدهای نیروهای مسلح در جنگ اطلاعاتی و الکترونیکی( ) این است که با استفاده از گسترش موقعیت و هدف، جنگ الکترونیکی و سیستم‌های بازاریابی اطلاعات تجاری و دستیابی به منابع ضداطلاعاتی گسترده از فرمانده خود حمایت کنند. این مأموریتها برای کسب آمادگی اطلاعاتی در میدان نبرد( ) و همچنین برای موارد زیر حیاتی هستند: • پالایش تحلیلهای صورت گرفته از مخاطبان مورد نظر؛ • تنظیم برنامه‌ها؛ • پخش فرآورده‌های عملیات روانی؛ و • بررسی تأثیر عملیات روانی. برای حصول اطمینان از برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی عملیات روانی، کارکنان عملیات روانی باید از نیازهای فرمانده خود به امکانات مجموعه جنگ اطلاعاتی و الکترونیکی آگاه باشند. مأموریت واحد جنگ اطلاعاتی و الکترونیکی شامل پنج وظیفه اصلی است: شاخصها و علایم هشداردهنده، گسترش موقعیت، گسترش هدف، جنگ الکترونیکی و ضد اطلاعات. چهارچوب حمایتی واحد جنگ اطلاعاتی و الکترونیکی از عملیات روانی در قلمرو اطلاعات، جنگ اطلاعاتی و الکترونیکی، ارزیابیهای (استراتژیک، عملیاتی و تاکتیکی) کشور خودی، ارزیابیهای غیردولتی و ارزیابیهای کشور میزبان( ) را شامل می‌شود. اطلاعات استراتژیک اطلاعات استراتژیک در سطح ملی در وهله اول از سوی آژانس اطلاعات دفاعی،( ) آژانس مرکزی اطلاعات (سیا) و آژانس اطلاعات امنیت ملی( ) تأمین می‌شود. این آژانسها موارد زیر را فراهم می‌کنند: • خدمات تحلیلی؛ • فرآورده‌های نهایی اطلاعات؛ • پایگاه‌های اطلاعاتی گسترده؛ و • سایر خدمات مربوط به واحدهای عملیات روانی. واحد افسران اطلاعاتی( ) عملیات روانی باید از سیستم تعیین شده از سوی وزارت دفاع امریکا استفاده کند تا مطمئن شود که داده‌های اطلاعاتی تولید شده از سوی سازمانهای مزبور به دست طراحان عملیات روانی می‌رسد. اطلاعات عملیاتی اطلاعات عملیاتی در سطح صحنه نبرد از سوی واحدهای بالاتر گروه‌ها از طریق یگان اطلاعاتی تیپ تهیه می‌شود. این تیپها به منظور حمایت از مناطق عملیاتی شکل گرفته‌اند و می‌توانند اطلاعات حیاتی لازم را برای فرماندهان عملیات روانی تأمین کنند. این تیپها شامل پنج سازمان اطلاعاتی هستند که هر کدام نظم خاص خود را دارند و با هم مرکز مشترکی را ایجاد می‌کنند. واحد اطلاعات انسانی،( ) از اسرای جنگی، بازداشت‌شدگان و افراد دیگر باجویی می‌کند. همچنین این واحد اسناد لازم را استخراج می‌کند، تحقیقات بلندمدتی را انجام می‌دهد، با نیروهای کشور میزبان ارتباط برقرار می‌کند و فعالیت‌های جمعی کنترل شده‌ای را در سطح پایین سازماندهی می‌کند. واحد اطلاعات انسانی می‌تواند تا حدودی از مقاصد و اندیشه‌های طرف مقابل آگاه شود. همچنین این واحد می‌تواند اطلاعاتی را در مورد آموزش، روحیه و فرآیند تصمیم‌گیریهای دشمن فراهم آورد. اما واحد اطلاعات انسانی با محدودیت‌هایی از قبیل زمان، اقدامات و فرآورده‌های عملیات روانی قبلی و در استرس بودن افراد جمع‌آوری‌کننده اطلاعات روبه‌روست. واحد اطلاعات مخابراتی( ) اطلاعات لازم را در مورد مأموریتهای دشمن جمع‌آوری و مکان آنها را شناسایی می‌کند و ضمن ارزیابی و تحلیل این مأموریتها، می‌کوشد آنها را مختل سازد. مداخلات انجام شده بر ضد سیستم مخابراتی دشمن می‌تواند علائم و نشانه‌هایی از طرحها و عملیات آنها به ما ارایه دهد. همچنین می‌تواند ما را از روند تصمیم‌گیری آنها آگاه کند. اگر قرار باشد دشمن، یک فرآورده عملیات روانی از طریق رادیو یا تلویزیون پخش کند، واحد اطلاعات مخابراتی می‌تواند محل تأسیسات آنها را شناسایی کند. همچنین واحد اطلاعات مخابراتی می‌تواند اطلاعات به موقع را ارایه نماید، هرچند این واحد در مقابل عملیات فریب دشمن آسیب‌پذیر است و ممکن است به اطلاعات غلطی رهنمون شود. اطلاعات تصویری( ) به دست واحدهای بالاتر از گروه جمع‌آوری می‌شوند. برای جمع‌آوری این اطلاعات از حسگرهای اپتیکی (نوری) و مادون قرمز، داده‌های تصویری، حسگرهای الکترواپتیکی و حسگرهای چند وجهی استفاده می‌شود. کاربرد اطلاعات تصویری برای عملیات روانی بیشتر در زمینه پخش فرآورده‌هاست. یک برنامه عملیات روانی که سعی دارد فعالیتهای هدف‌گیری شده را تحت تأثیر قرار دهد، می‌تواند با استفاده از منابع اطلاعات تصویری اقدام کند. توانایی کم یک حسگر می‌تواند محدودیتی برای اطلاعات تصویری باشد. بعضی حسگرها ممکن است در برابر شرایط جوی و تاریکی هوا محدود شوند. واحد اطلاعات تصویری می‌تواند یک لحظه از آنچه را که در زمان و مکان خاصی اتفاق می‌افتد به تصویر بکشد و مقاصد دشمن را به صورت جزئی نشان دهد. اطلاعات تکنیکی،( ) از تصرف و توقیف اطلاعات به دست آمده از دشمن حاصل می‌شود. ممکن است دشمن خودش این اطلاعات یا تجهیزات را در اختیار ما قرار داده باشد. تأثیر احتمالی بالقوه این اطلاعات و تجهیزات بر روی نیروهای خودی، در صورت بهره‌گیری دشمن از آنها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اطلاعات ارزیابی و تأیید شده( ) از تجزیه و تحلیل داده‌های تکنیکی و علمی برگرفته از حسگرهای ویژه حاصل می‌شود. از این اطلاعات می‌توان برای تشخیص تجهیزات الکترونیکی دشمن بهره برد. مرکز عالی اطلاعات گروه هر تیپ حاضر در میدان نبرد، مجموعه‌ای از اطلاعات را که نظم ویژه‌ای دارند، جمع‌آوری می‌کند. ترکیب اطلاعات هر کدام از تیپها در مرکزی به نام مرکز عالی اطلاعات گروه( ) انجام می‌گیرد. این مرکز از فرماندهی نیروهای نظامی حاضر در صحنه نبرد( ) حمایت می‌کند و مرکزی است برای مدیریت اطلاعات رسیده، تولید اطلاعات مورد تأیید همه منابع و حمایت اطلاعاتی نیروهای حاضر در صحنه نبرد. مرکز عالی اطلاعات گروه باید بتواند اغلب ملزومات اطلاعاتی عملیات روانی را تأمین کند. اطلاعات تاکتیکی اطلاعات تاکتیکی از سوی تشکیلات اطلاعاتی نیروهای عمومی و نیروهای ویژه عملیات روانی تأمین می‌شود. در این سطح، اطلاعات انسانی به خاطر رویارویی مستقیم با مردم بومی بسیار گسترده‌تر است؛ بنابراین، وجود تعداد زیادی زبان‌شناس و پرسش‌گر ضروری می‌باشد. کارکنان عملیات روانی باید به اطلاعات تاکتیکی انسانی دسترسی داشته باشند. بهره‌برداری سریع از اطلاعات جمع‌آوری شده، کلید دستیابی به اطلاعات تاکتیکی است. دیگر حوزه‌های اطلاعاتی مورد استفاده در سطح اطلاعات تاکتیکی عبارتند از: 1) ضد اطلاعات برای تأمین امنیت عملیاتی و فریب دشمن و ارایه چهره متفاوت از خود؛ 2) اطلاعات مخابراتی؛ و 3) اطلاعات تصویری. ارزیابی‌های اطلاعاتی سازمانهای دیگر اساساً تمام مأموریتهای عملیات روانی به پشتیبانی اطلاعاتی از سوی آژانسهایی غیر از وزارت دفاع نیاز دارند. واحدهای افسران اطلاعاتی و بخشهایی که اطلاعات رسیده را مدیریت می‌کنند باید از وجود چنین آژانسهایی مطلع باشند و فرآورده‌های اطلاعاتی آنها را بشناسند. این احتمال نیز هست که اطلاعات تهیه شده از سوی این آژانسها در موفقیت عملیات روانی بی‌تأثیر باشند. فهرست اسامی آژانسهایی که اطلاعات جمع‌آوری شده از سوی آنها می‌تواند به عملیات روانی مربوط باشد به شرح زیر است: • آژانس مرکزی اطلاعات (سیا)؛ • آژانس اطلاعات دفاعی (دیا)؛ • آژانس اطلاعات امنیت ملی (ان.اس.آ)؛ • وزارت دادگستری( ) که اداره مبارزه با مواد مخدر( ) را شامل می‌شود؛ این اداره در بسیاری از کشورهای تولیدکننده مواد مخدر وجود دارد؛ • پلیس فدرال (اف.بی.ای)؛ ( ) • اداره مهاجرت (ای.ان.اس)؛ ( ) • اداره کلانتریهای امریکا؛( ) • وزارت خزانه‌داری؛ که اداره گمرک و اداره الکل، دخانیات و سلاحهای گرم( ) را شامل می‌شود؛ • وزارت خارجه؛( ) • آژانس/اداره‌اطلاعات امریکا؛( ) • وزارت راه و ترابری؛( ) • آژانس توسعه بین‌المللی امریکا؛( ) • وزارت بازرگانی؛ • اداره هوانوردی فدرال؛( ) • اداره اطلاعات رادیوهای خارجی؛( ) • گشت مرکزی امریکا. ارزیابی دولتهای میزبان سفارت یا کنسولگریهای ما در کشورهای میزبان مرکز جمع‌آوری اطلاعات عملیات روانی هستند. گروه حاضر در کشور میزبان، عنصر اصلی در جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های مربوط به عملیات روانی است. این آژانسها احتمالاً پیش از آغاز عملیات روانی، اطلاعات لازم را برای افسر اطلاعاتی این عملیات جمع‌آوری می‌کنند. همچنین این آژانسها پایگاه‌های اطلاعاتی و اسناد تاریخی را جمع‌آوری و نگهداری می‌کنند که ممکن است در واحدهای عملیات روانی از آنها استفاده شود. برای نمونه، اداره اطلاعات امریکا؛ اطلاعاتی را در زمینه برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی کشور میزبان و گرایش عمومی مردم این کشور جمع‌آوری می‌کند. آژانس توسعه بین‌المللی ما نیز اطلاعاتی را در زمینه پروژه‌های توسعه در دست اقدام و تأثیر آنها بر مردم کشور میزبان جمع‌آوری می‌کند. کارکنان عملیات روانی با استفاده از این برآوردها می‌توانند در وقت خود صرفه‌جویی و از اقدامات تکراری اجتناب کنند. واحدهای مستقر در کشور میزبان عبارتند از: نیروهای ویژه؛( ) واحد امور غیرنظامی،( ) دژبان. ( ) این واحدها می‌توانند فراورده‌های اطلاعاتی مربوط به عملیات روانی را در اختیار کارکنان این عملیات بگذارند. این واحدها معمولاً با مردم غیرنظامی ارتباط نزدیک دارند و گاهی ممکن است اطلاعاتی را بر پایه این روابطشان جمع‌آوری کنند، البته جمع‌آوری اطلاعات در کشور میزبان وظیفه اصلی آنها نیست. آژانسهای کشور میزبان نیز می‌توانند منبع بسیار مناسبی از اطلاعات سودمند برای عملیات روانی باشند. دیگر واحدها و آژانسهایی که می‌توانند حمایت کشور میزبان را در زمینه اطلاعات عملیات روانی به دست آورند، عبارتند از: • واحدهای نظامی؛ • گروههای و واحدهای شبه نظامی؛ • پلیس؛ • آژانسهای دولتی یا وزارتخانه‌ها؛ و • واحدهای عملیات روانی. حمایت واحد جنگ اطلاعاتی و الکترونیکی از عملیات روانی برنامه‌های عملیات روانی نیازمند اطلاعات جاری و دقیق هستند و باید مدیریت جمع‌آوری این اطلاعات، روندی رو به رشد داشته باشد. برای نمونه، فرماندهان باید مطمئن باشند افسران ارشد اطلاعات عملیات روانی،( ) سازمانهای اطلاعاتی ارتش (مانند اطلاعات ارتش امریکا) را به تولید اطلاعات مربوط به عملیات روانی وادار می‌کنند. فرآورده‌های عملیات روانی باید از انسجام طرح‌ریزی و عملیات روانی جاری حمایت کند. از سازمانهای دولتی ـ غیر از وزارت دفاع ـ نیز ممکن است رسماً درخواست پشتیبانی شود. بهترین جمع‌آوری‌کنندگان و تولیدکنندگان اطلاعات عملیات روانی عبارتند از: سیا، آژانس اطلاعات دفاعی و وزارت خارجه، مدیران آموزش‌دیده جمع‌آوری اطلاعات، مهارت لازم را برای ارائه حمایت منظم رسمی از این منابع ارزشمند اطلاعاتی دارند. این سازمانهای دولتی، تمامی کشورهای جهان را با هدف جمع‌آوری اطلاعات تحت پوشش دارند. اغلب تحلیل‌گران در سازمانهای اطلاعاتی از ملزومات عملیات (از جمله امور غیرنظامی) آگاه هستند. البته قسمت عمده اطلاعات در سطح ملی و صحنه نبرد برای نیروها فراهم می‌شود و اغلب فرآورده‌های به عمل آمده به موضوعات اصلی عملیات روانی هم می‌پردازند. فرماندهان باید اطمینان حاصل کنند که افراد تحت سرپرستی‌شان بخشی از مرکز اطلاعات فرماندهی، مرکز عالی اطلاعات یا مراکز هم‌سطح باشند. دست کم اینکه کارکنان اعزامی عملیات روانی باید در داخل سازمان اطلاعاتی واحدشان فعالیت کنند یا با این سازمان ارتباط نزدیک داشته باشند. کارکنان اطلاعاتی این سازمان موظفند هرگونه اطلاعات مرتبط با عملیات روانی را از گزارشهای رسیده استخراج کنند و در عین حال به فضای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و سیاسی مخاطبان مورد نظر توجه داشته باشند. فرماندهان عملیات روانی، در اکثر موارد، سازمانهای زیر را به پشتیبانی اطلاعاتی فرا می‌خوانند: - افسران اطلاعاتی فرماندهی عملیات روانی و امور غیرنظامی ارتش؛( ) - افسران اطلاعاتی فرماندهی عملیات ویژه؛( ) - عنصر پشتیبانی اطلاعاتی از فرماندهی پشتیبانی عملیات ویژه ارتش در صحنه نبرد؛( ) - رده‌های بالاتر فرماندهی اطلاعات و امنیت ارتش در صحنه نبرد؛ - فرماندهی عملیات ویژه؛( ) سازمانها و سرویسهای اطلاعاتی متعدد ـ از جمله سرویسهای اطلاعاتی کشور میزبان ـ نیز می‌توانند با توجه به موضوع اطلاعاتی مورد نظر، حمایت و پشتیبانی خود را ارائه دهند. تعیین توانمندی سازمانهای اطلاعاتی (کی، چه و کجا) وظیفه افسران اطلاعاتی عملیات روانی است. واحد اطلاعات عملیات روانی، کانون اقدام اطلاعاتی لازم برای عملیات روانی است. واحد اطلاعات نیروهای ویژه عملیات روانی مشترک،( ) هسته درونی کسب آمادگی اطلاعاتی در صحنه عملیات روانی را تشکیل می‌دهد. افسران ارشد اطلاعات عملیات و افراد تحت فرمان آنها آمادگی اطلاعاتی لازم را تا جایی که محیط اجازه بدهد برای صحنه نبرد فراهم می‌آورند. افسران ارشد اطلاعات عملیات روانی، علاوه بر وظایف عادی افسران اطلاعاتی (از قبیل هماهنگی برآوردهای اطلاعاتی در راستای نیازهای فرماندهان) باید در پی اطلاعات لازم برای رفع نیازهای اطلاعاتی خاص واحد عملیات روانی باشند. این افسران و ستاد آنها باید نیازهای اطلاعاتی واحد خود را به صورت مجموعه درخواستهای صریح و ملموس بیان کنند. استخراج به موقع اطلاعات مربوط به عملیات روانی مهم‌ترین وظیفه افسران ارشد اطلاعاتی است. این افسران باید با افسران عملیاتی و رئیس مرکز توسعه فرآورده‌های عملیات روانی همکاری نزدیک داشته باشند تا تلاشهای آنها در زمینه جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات، هماهنگ و همسو باشد. تجزیه و تحلیل عملیات روانی تجزیه و تحلیل عملیات روانی برای اجرای موفقیت‌آمیز یک عملیات روانی بسیار اساسی و حیاتی است (نمودار-1) یک برنامه عملیات روانی که بدون تجزیه و تحلیل آماده شده باشد، مأموریت عملیات روانی و مأموریت فرمانده کل عملیات را به مخاطره می‌اندازد. از آنجا که قسمت عمده اطلاعات برای اهداف عمومی تهیه می‌شود، بیشتر فرآورده‌های فرآیند تحلیل به موضوعات مربوط به عملیات روانی بر می‌گردد. تجزیه و تحلیل عملیات روانی، روشی سیستماتیک برای ارزیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات برای استفاده در عملیات روانی است. این تجزیه و تحلیل، ابعاد گوناگون عملیات روانی را به اطلاعات مربوط به ویژگی محیط عملیاتی اضافه می‌کند. برای نمونه، تجزیه و تحلیل عملیات روانی باعث می‌شود روند تهیه اطلاعات برای کسب آمادگی در صحنه نبرد به جای اینکه زمین‌محور( ) باشد، مردم‌محور( ) شود. طراحان عملیات روانی از عناصر زیر استفاده می‌کنند تا اطلاعات مربوط به رفتار مطلوب ما ـ از مخاطبان عملیات روانی ـ را بررسی و موارد لازم را برای ایجاد تغییرات رفتاری مطلوب در آنها تشخیص دهند: • ارزیابی حوزه عملیاتی؛( ) • تجزیه و تحلیل آب و هوا و شرایط جوی؛ • تجزیه و تحلیل جغرافیایی؛ • ارزیابی جمعیتی و تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر؛ و • یکپارچگی پایگاههای اطلاعاتی. ارزیابی حوزه عملیاتی از طریق مطالعه اساسی حوزه عملیات روانی( ) یا مطالعه ویژه حوزه عملیات روانی( ) آغاز می‌شود. کارکنان عملیات روانی داده‌های اطلاعاتی خود را به این مطالعات می‌افزایند تا بتواند به گونه‌های مختلف از عملیات روانی پشتیبانی کنند. مرکز توسعه فرآورده‌های عملیات روانی طی ارزیابی خود از حوزه عملیاتی، جدولی را ارائه می‌دهد. این جدول شامل گروههای مخاطب احتمالی، رهبران سرشناس، رسانه‌های مناسب و موضوعات احتمالی عملیات روانی است. مرکز توسعه فرآورده‌های عملیات روانی داده‌های موجود را در مورد اهداف در دسترس و مؤثر در داخل یا خارج حوزه عملیاتی بررسی می‌کند. تجزیه و تحلیل موفقیت‌آمیز تأثیرات جوی بر رسانه‌های عملیات روانی و انتشار مطالب، به دقت ویژه نیاز دارد. جهت باد، سرعت باد و تغییرات فصلی، ممکن است بر طرح‌ریزی عملیات روانی اثر بگذارند. داده‌های برگرفته از این تجزیه و تحلیل، بر زمانبندی، فنون پخش و انتخاب رسانه و برنامه مؤثر است. مطالعات محیطی عملیات روانی، تأثیر جغرافیایی منطقه بر فرهنگ، تراکم جمعیت و انتشار فرآورده‌های عملیات روانی را بررسی می‌کند. موقعیت کوهها، دره‌ها و رودخانه‌ها بر اجرای برنامه‌های عملی عملیات روانی تأثیر می‌گذارند. مطالعات مردم‌شناسی عملیات روانی، عوامل جمعیتی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی و تاریخی حوزه عملیات را تجزیه و تحلیل می‌کند. همه اعضای واحدهای ویژه عملیات روانی ضمن به دست آوردن آمادگی برای عملیات، مطالعات مشابهی را انجام می‌دهند. این واحدها باید اطلاعات خود را در زمینه مردم با هم هماهنگ کنند. این همکاری و هماهنگی، اعتبار نتایج تحقیقات و میزان موفقیت عملیات نظامی را افزایش می‌دهد. بررسی مخاطبان مورد نظر قست اصلی روند تجزیه و تحلیل عملیات روانی است. کارکنان عملیات روانی، مخاطبان مورد نظر را در حوزه عملیاتی بررسی می‌کنند. همچنین، آنها تأثیر برنامه‌های عملیات روانی را بر مخاطبان محیط پیرامونی حوزه عملیاتی بررسی می‌کنند، مرکز توسعه فرآورده‌های عملیات روانی، آسیب‌پذیریها و رابطهای معتبر را در میان مخاطبان مورد نظر با توجه به امکانات عملیات روانی می‌آزمایند، سپس فرمانده عملیات روانی می‌کوشد بین منافع موجود و رفتار مورد انتظار از هر مخاطب مورد نظر موازنه ایجاد کند. در این مرحله از تحلیل، کارکنان عملیات روانی، تبلیغات طرف مقابل را بررسی می‌کنند و فنون ضد تبلیغاتی را فراهم می‌آورند. گام نهایی در تجزیه و تحلیل عملیات روانی جمع‌آوری مطالعات صورت گرفته و داده‌های بررسی شده در یک پایگاه اطلاعاتی است تا طراحان عملیات روانی از آن استفاده کنند. گام نهایی شدیداً به طبقه‌بندی و تهیه جداول ماتریستی برای رویدادها بستگی دارد. طبقه‌بندی و جدول‌بندی رویدادها بیشتر بر نتایج اقدامات گروههای دوست، دشمن و بی‌طرف متمرکز می‌باشد. مرکز توسعه فرآورده‌های عملیات روانی پس از بررسی آثار یک موضوع یا اقدام خاص، آن را به مخاطبان مورد نظر توصیه می‌کند. این مرکز، موضوعات را با عنوان اهداف ارزشمند ( ) یا اهداف اولویت‌دار ( ) بررسی می‌کند و سپس با قرار دادن اهداف ارزشمند در برنامه عملیات روانی، اعتبار پیامهای عملیات روانی را افزایش می‌دهد و با قرار دادن اهداف اولویت‌دار در این برنامه، پیشبرد اهداف ملی را در حوزه عملیاتی سرعت می‌بخشد اهداف ارزشمند، عموماً محصول نهایی برنامه نیستند، اما بر اهداف اولویت‌دار تأثیر می‌گذارند. تجزیه و تحلیل عملیات روانی، این امکان را برای کارکنان عملیات روانی فراهم می‌آورد که مشورتهای به موقع و کارشناسانه‌ای را در طول عملیات در اختیار فرماندهان واحدهای ویژه عملیات روانی و فرماندهان ارشد قرار دهند. سیستم اطلاعاتی خودکار سیستمهای اطلاعاتی خودکار متعددی برای هماهنگی پایگاههای اطلاعاتی وجود دارد. جدیدترین این سیستمها، سیستم ارزیابی ویژه تهدید، فرماندهی عملیات، تحقیق و تجزیه و تحلیل( ) است. سیستم اطلاعاتی خودکار عملیات روانی( ) یکی دیگر از این سیستمهاست. دو سیستم SOCRATES وPOADS در آینده‌ای نزدیک به هم می‌پیوندند. سیستم ارزیابی ویژه تهدید؛ فرماندهی عملیات؛ تحقیق، تجزیه و تحلیل سیستمSOCRATES برنامه‌ای است که از سوی فرماندهی عملیات ویژه تهیه شده است. هدف این سیستم تأمین اطلاعات برنامه‌های صوتی و در مرحله‌ای برنامه‌های تصویری و در مرحله‌ بعد ارسال آن به نیروهای عملیاتی ویژه در سراسر جهان است. این نیروها عبارتند از اعضای فرماندهی عملیات ویژه، فرماندهان رده دوم و نیروهای ذخیره( ) و واحدهای گارد در داخل قاره امریکا( ) یا خارج از قاره( ). سه بخش سیستمم RATES ـ SOC عبارتند از: • شبکه محلی SOCRATES (LAN). • تواناییهای صرف SOCRATES (SAC). • بخش گسترش SOCRATES. شبکه محلیSOCRATES این شبکه از کامپیوترهای آنلاین، پایگاههای کامپیوتری و چندین پرینتر و تلفن تشکیل شده است. کابلهای فیبر نوری برای ارسال و جابه‌جایی اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرد. شبکه‌های کامپیوتری فعال در شبکه محلیSOCRATES اطلاعات را در اختیار فرماندهی عملیات ویژه ارتش، فرماندهی امور غیرنظامی و عملیات روانی ارتش، آموزشگاه و مرکز ویژه جنگ کندی،( ) گروههای سوم و هفتم نیروی ویژه و گروه چهارم هوابرد عملیات روانی( ) قرار می‌دهد. تواناییهای صرفSOCRATES در تواناییهای صرف SOCRATES از کامپیوترهای مستقلی استفاده می‌شود که نرم‌افزار SOCRATES دارند که متناوباً به روز می‌شوند و این برنامه در پایگاههای اطلاعاتی بر روی دیسکها ذخیره می‌شوند و این تواناییها در اختیار واحدهای گارد ملی ارتش و واحدهای ذخیره نیروهای ویژه قرار می‌گیرد. بخش گسترش SOCRATES این بخش توانمندیهای آنلاین SOCRATES را گسترش می‌دهد و به مقرهای دیگر نیروهای ویژه عملیاتی وصل می‌کند، برای مثال به پایگاههای فورت کمپل( ) و کنتاکی.( ) سیستم SOCRATES می‌تواند به پایگاههای اطلاعاتی ملی، کار ویژه مکانیزه ادارات، پایگاههای اطلاعاتی ویژه عملیات روانی و پایگاههای مخصوص نیروهای ویژه دسترسی داشته باشد. سیستم اطلاعاتی خودکار عملیات روانی( ) سیستم اطلاعاتی خودکار عملیات روانی در بخش فعال( ) عملیات روانی قرار دارد و به وسیله عناصر ارتباطات و الکترونیک گروه چهارم هوابرد عملیات روانی کنترل می‌شود. این سیستم سه حوزه کلی اطلاعات عملیات روانی را در بر می‌گیرد. این سه حوزه عبارتند از: پایگاههای اطلاعاتی تجاری، حوزه مخابره پیام و فایلهای پشتیبانی. پایگاه‌ اطلاعاتی تجاری این حوزه مورد توجه سیستم اطلاعاتی خودکار عملیات روانی، سیستم NEXIS نامیده می‌شود که سیستمی است برای بازیابی اطلاعات تجاری. این سیستم می‌تواند به گزارشهای خبری بیش از صد سرویس اطلاعاتی ـ از جمله آسوشیتدپرس و رویترز ـ دسترسی داشته باشد. سیستم خودکار مزبور، این فرصت را به تحلیل‌گران می‌دهد که موضوعات مورد نظر خود را جست‌وجو، بازیابی و پرینت کنند. حوزه مخابره پیام این حوزه به گزارشهای اطلاعاتی برگرفته از وازرت دفاع یا دیگر آژانسهای دولتی اشاره می‌کند. این گزارشها در سیستم اطلاعاتی خودکار عملیات روانی برای جستو و جو و بازیابی در دسترس می‌باشند. فایلهای پشتیبانی کارکنان عملیات روانی در این حوزه نیز فعال هستند. انواع مختلفی از فایلهای پشتیبانی در دسترس هستند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: فایلهای زندگی‌نامه‌ای، فایلهای اطلاعاتی تکمیل شده و فایلهای مطالعات عملیات روانی. فایلهای زندگی‌نامه‌ای: این فایلها اطلاعاتی را در مورد شخصیتهای برجسته و کلیدی خارجی در بر دارد. این فایلها همراه با فایلهای رادیو و تلویزیون به روز می‌شوند. فایلهای رادیو و تلویزیون فهرستی از تأسیسات پخش مطالب تجاری در سراسر جهان را در بر می‌گیرد. فایلهای اطلاعاتی تکمیل شده: این فایلها احتمالاً اطلاعاتی را در بر دارند که طراحان عملیات روانی را در تکمیل مأموریت خود یاری می‌کنند. این فایلها ممکن است اطلاعات تصویری، سازمان نبرد، جغرافیای منطقه و تأسیسات را شامل باشد. فایلهای مطالعات عملیات روانی: این فایلها خطوط اصلی اطلاعات عملیات روانی را فراهم می‌آورند. آنها اطلاعات گسترده‌ای را در مورد موضوعات عملیات روانی در یک کشور یا منطقه در بر می‌گیرند. کارکنان عملیات روانی باید به طور مداوم برای این مطالعات، اطلاعات اساسی تهیه کنند، زیرا تهیه این گونه اطلاعات پس از اجرای عملیات غیرممکن است. این مطالعات از کل به جزء عبارتند از مطالعات پایه‌ای عملیات روانی، مطالعات ویژه عملیات روانی و برآوردهای ویژه عملیات روانی. ( ) • مطالعه پایه‌ای عملیات روانی، مطالعه یک کشور از دیدگاه عملیات روانی است. مطالب این مطالعه باید از نخستین اسنادی باشند که کارکنان عملیات روانی هنگام طرح‌ریزی یا اجرای یک برنامه به آنها رجوع می‌کنند. • مطالعه ویژه نسبت به مطالعه پایه‌ای حجمی کمتر و در زمینه یک موضوع عمقی بیشتر دارد. ساختار آن مثل مطالعات پایه‌ای است اما بر عناصر جزئی‌تر مطالعه پایه‌ای تمرکز می‌کند. • ارزیابی ویژه عملیات روانی به سؤالات ویژه‌ای پاسخ می‌دهد که در اجرای یک برنامه عملیات روانی بسیار حیاتی و مهم هستند. این برآوردها عموماً به زمان حساس هستند و به اختصار و فشرده نوشته می‌شوند. برای تهیه یک برآورد ویژه عملیات روانی باید از منابع متعددی بهره برد، اما این ارزیابیها یک جزء کامل‌کننده مطالعات پایه‌ای و مطالعات ویژه عملیات روانی هستند. منابع و مطالب اطلاعاتی دیگر کارکنان عملیات روانی ممکن است برای دستیابی به روزنامه‌ها، مجلات و کتابهای کشورهای دیگر جهان از برنامه تهیه انتشارات خارجی( ) استفاده کنند. هر کشوری که سفارت یا کنسولگری در آن مستقر باشد جزء این برنامه است و می‌تواند به منابع یاد شده در این کشور دسترسی داشته باشد. گردان افسران اطلاعاتی عملیات روانی این اطلاعات را دریافت و بین واحدهای مختلف ـ بسته به نیاز آنها ـ توزیع می‌کند. این اسناد و مطالب که اصولاً به زبان رایج آن منطقه نوشته شده‌اند، می‌توانند بیانگر مسائل جاری و نگرانیهای آن کشور باشند و واحدهای عملیات روانی را در انتخاب رسانه مناسب یاری کنند. جایگاه اطلاعات عملیات روانی در طیف عملیات ملزومات اطلاعاتی عملیات روانی همچون طیف این عملیات گسترده و متنوع است. وظایف و مأموریت نیروهای ویژه عملیات با توجه به نوع عملیات تغییر می‌کند، اما برخی مباحث اصلی، ملزومات اطلاعاتی عملیات روانی را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند. این مباحث عبارتند از: سطح پشتیبانی، ماهیت مأموریت، مخاطب مورد نظر، موضوعات و عناوین و ابزار انتشار. کارکنان عملیات روانی از اطلاعات و اخبار برای ارائه موارد زیر استفاده می‌کنند: • برآوردهای عملیات روانی؛ • پیوستهای عملیات روانی؛ • مطالعات عملیات روانی؛ • فرم تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر؛ • فرم چکیده؛ • ارزیابی میزان تأثیرگذاری برنامه عملیات؛ و • تجزیه و تحلیل تبلیغات. ملزومات اطلاعاتی ویژه عملیات روانی ملزومات اطلاعاتی ویژه( ) مربوط به واحدهای عملیات روانی با ملزومات اطلاعاتی مربوط به نیروهای عادی تفاوت دارد. کارکنان عملیات روانی باید از محیط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و سیاسی مخاطب مورد نظر آگاه باشند. احتمال دارد که کارکنان اطلاعاتی به اهمیت اطلاعات مفید به عنوان ضرورت اولیه عملیات روانی پی نبرده باشند. کارکنان عملیات روانی باید اطمینان یابند که کارکنان اطلاعاتی از نیازمندیهای واحدهای عملیات روانی آگاهند و اطلاعات و اخبار ارزشمند عملیات روانی را نادیده نمی‌گیرد. همچنین کارکنان عملیات روانی باید از منابع اطلاعاتی متنوع آگاه و با این منابع در ارتباط مداوم باشند. در مجموع، نیازمندیهای اطلاعاتی عملیات روانی به سه گروه گسترده تقسیم می‌شوند: مخاطبان مورد نظر، موضوعات و عناوین و ابزار انتشار. عدم درک و شناخت این سه گروه می‌تواند به شکست عملیات روانی منجر شود. مخاطبان مورد نظر اطلاعات عملیات روانی، تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر را شامل می‌شود که برای طرح‌ریزی و اجرای عملیات روانی ضروری است. چنین اطلاعاتی شامل هویت، موقعیت، شرایط، آسیب‌پذیریها، استعدادها، و تأثیرگذاری مخاطب مورد نظر بر طرح است. اطلاعات عملیات روانی به دو دسته تقسیم می‌شوند: اطلاعات مربوط به سازماندهی صحنه نبرد و اطلاعات متعارف که در مورد اخیر اطلاعات اجتماعی و رفتاری عنصر اصلی است. جمع‌آوری اطلاعات در مورد ماهیت دقیق و ساختار مخاطبان، نخستین گام در توسعه فرآورده‌های عملیات روانی است. تعریف مخاطبان مورد نظر به اوضاع و احوال داخلی و خارجی و رویدادها و نرمهای تاریخی که در گذر زمان شکل گرفته‌اند، بستگی دارد. برای مثال مخاطبان مورد نظر را می‌توان بر پایه عوامل زیر تعریف کرد: • زبان • عقاید مذهبی • موقعیت • شغل • نژاد • وابستگیهای نظامی و سیاسی • سطح تحصیلات درک این شرایط برای فرآورده‌های عملیات روانی ضروری است. در این روند، اطلاعات، ما را در توصیف عقاید، نگرشها، و دریافتهای مخاطبان مورد نظر مختلف و دریافتهای آنها از محیط اطرافشان یاری می‌کند. هر اندازه اطلاعات در مورد مخاطبان موردنظر ریزتر باشد، برنامه یا فرآورده‌های عملیات روانی موفقیت‌آمیزتر خواهند بود. قسمت عمده این اطلاعات را می‌توان از پایگاه‌های اطلاعاتی، اسناد و منابع آشکار به دست آورد. این منابع، اطلاعاتی را در زمینه رویدادهای تاریخی و جاری مربوط به مخاطبان شامل می‌شود. برای درک کردن مخاطبان یا ساکنان مناطق مورد نظر، کارکنان عملیات روانی باید مخاطبان مورد نظر را از دیدگاه تاریخی و وضعیت فعلی مطالعه کنند. این مطالعه می‌تواند شامل موارد زیر باشد، اما الزاماً به این موارد محدود نمی‌شود: • شناخت مردم بومی منطقه، شامل گروههای قومی مختلف مقیم آن کشور و اینکه از کجا، کی و تحت چه شرایطی در این کشور ساکن شده‌اند؛ • بررسی چگونگی رفتار با مردم بومی و گروههای قومی در طول زمان؛ • تشریح روابط گروههای گوناگون و نگرش آنها به رهبران و سیستم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی موجود؛ • تشریح نحوه زندگی گروههای مختلف و آداب و سنن آنها؛ • شناخت آداب و رسوم مشترک در بین همه گروهها و تشخیص رسوم مخصوص گروه خاص؛ • شناخت پیوندهای موجود و نهفته و همچنین مخالفتهای موجود بین گروههای مختلف در کشور مورد نظر از جمله میهن‌پرستی و وفاداری قومی و قبیله‌ای؛ • شناخت رهبران رسمی و غیررسمی که می‌توانند بر اقدامات گروهی تأثیر داشته باشند؛ • تشریح اهداف و ویژگیهای شخصی و انگیزه‌های این رهبران؛ • شناخت تعصبات ارزشها، و عقاید شخصی؛ • تشریح اقتصاد ملی؛ • شناخت تمرکز ثروت و فقر در بین گروهها، تأثیر طبقه اجتماعی در دستیابی به ثروت و اینکه آیا این طبقه‌بندیها محدودکننده و تسهیل‌کننده هستند یا نه؛ • شناخت نقاط قوت و ضعف اقتصادی آن ملت و وابستگی آن به کشورهای دیگر؛ • میزان استقراض خارجی آن کشور و تعداد برنامه‌های مورد نظر بانک جهانی بر پایه این مبالغ؛ • شناخت شرکتهایی که در امور تجارت بین‌المللی نقش دارند؛ همچنین شناخت شرکتهای واردات و صادرات و شرکتهایی با وابستگی ماورای بحار. • تشریح عقاید مذهبی گروههای مختلف در کشور مورد نظر؛ • تشریح تساهل و عدم تساهل گروهها به همدیگر و میزان تأثیرگذاری هر گروه بر سیاستهای ملی (داخلی و خارجی)؛ • شناخت جنبشهای بین‌المللی که این گروهها در آنها شرکت داشته‌اند؛ • شناخت گردهمایی‌های بین‌المللی که این گروهها بانی آن بوده یا برای اعتلای ایدئولوژیشان در آن شرکت کرده‌اند و شناخت ابزارهای به کار گرفته شده از سوی این گروهها برای انتشار باورها و عقاید خاصشان؛ • تشریح سازمان امنیتی داخلی این ملت، تواناییها و اقداماتشان برای کنترل جعمیتشان و میزان نفوذی که آنها می‌توانند بر جمعیتشان داشته باشند. • شناخت گروههایی که سازمان امنیت داخلی از آنها حمایت یا با آنها مقابله کرده است و شناخت مسائل مورد اختلاف در زمینه امنیت داخلی کشور. • شناخت امکانات رسانه‌ای داخلی آن کشور، آگاهی از کنترلهای اعمال شده بر رسانه‌های داخلی و شناخت منابع مورد استفاده کارکنان رسانه‌ها برای تهیه مطالبشان؛ • تشریح چگونگی کنترل مرزها، کنترلهای داخلی و اقدامات صورت گرفته برای افراد خارجی از جمله محدودیت و عوارض گمرکی؛ • تشریح وضعیت نیروهای مسلح مختلف در کشور؛ • تشریح چگونگی تعامل بین نیروهای مختلف نظامی با توجه به دیدگاههای متفاوت، گرایشات، رفتار سخت‌گیرانه، عدم اعتماد و عواملی از قبیل؛ • شناخت روابط نظامیان و غیرنظامیان؛ • تشریح نقش و وظایف ساختار امنیت ملی، میزان اعتبار و نفوذ آن در میان کشورهای عضو ائتلاف و نگرش اعضای ائتلاف نسبت به یکدیگر؛ • تشریح خصوصیات توافق، میزان وفاداری آنها به توافقها، ارج و ارزشی که به این توافقها قابل‌اند و نظرات مخالف بین گروههای مختلف این توافق‌نامه. موضوعات و عناوین موضوعات کلیدی مربوط به مخالفان مورد نظر که در توسعه عناوین عملیات روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از طریق تحقیقات و اخبار رسیده مشخص می‌شود. کارکنان عملیات روانی بر نظرات عمومی مخاطبان مورد نظر تمرکز می‌کنند و دیدگاههای محدود افراد و بخش کوچکی از مخاطبان مورد نظر چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. موضوعات و عناوین مهم برای اطلاعات عملیات روانی عبارتند از: • برداشت کشور ما و متحدانمان؛ • برداشت کشور میزبان و نیروهای مسلح آن؛ • برداشت کشورهای ثالث بی‌طرف؛ • شرایط اقتصادی ـ اجتماعی؛ • رهبران با نفوذ؛ • نفوذ بیگانگان؛ • سازمانها و آژانسهای دولت محلی؛ • انگیزه‌ها؛ • نمادها؛ و • کارایی مخاطبان مورد نظر. در برآوردهای اطلاعاتی باید برنامه‌های عملیات روانی جاری و گذشته که از سوی قدرتهای مخالف یا موافق بر مخاطبان مورد نظر اعمال شده مد نظر باشد. این برنامه‌ها ممکن است تا حدی بر مخاطبان مورد نظر تأثیر گذاشته باشند. کارکنان عملیات روانی باید از پیام اصلی برنامه عملیات روانی گذشته، قصد و تأثیر آن و در صورت لزوم از ابزار مقابله با آن پیام آگاه باشد. ابزارهای انتشار منتشر کردن، ارسال عملی پیام عملیات روانی به سوی مخاطبان مورد نظر است. مؤثرترین روش رساندن این پیام به تمامی مخاطبان مورد نظر با توجه به اطلاعات رسیده تعیین می‌شود. میزان دسترسی مخاطبان مختلف به یک رسانه خاص ـ اعم از رادیو، تلویزیون، روزنامه و اعلامیه‌های تبلیغاتی ـ متفاوت است. افزون بر این، میزان درک پیام عملیات روانی از سوی مخاطبان مختلف به خاطر زبان، فرهنگ و موانع دیگر، متفاوت است. بدیهی است که فرآورده‌های نوشتاری برای یک مخاطب بیسواد یا فرآورده‌هایی که به زبانی ناآشنا تهیه شده باشند تأثیر اندکی بر مخاطبان خواهند داشت. اما استفاده از نمادهایی که معنای واضحی داشته باشند می‌تواند تأثیر چشم‌گیری بر مخاطبان بیسواد داشته باشد. برای تعیین مؤثر روش انتشار، کارکنان عملیات روانی باید عوامل پارامترهای انتشار و ارتباط را مد نظر داشته باشند: • ساختار ارتباطی موجود؛ • دسترسی به رسانه؛ • اعتبار رسانه؛ • زبان (شامل لهجه‌ها و زبان عامیانه)؛ • موسیقی‌های مورد علاقه؛ • تابوهای اجتماعی؛ • کنترل رسانه‌ها؛ • توانمندی رسانه‌ها، برای مثال قدرت فرستنده تلویزیون؛ • شرایط فیزیکی (جغرافیا و هواشناسی)؛ • علائم گرافیکی؛ و • توانایی و ابزارهای دشمن برای ایجاد اختلال در عملیات روانی. گروه‌های ویژه عملیات روانی ممکن است در زمان و مکان خاصی از روشهای ویژه‌ای برای برقراری ارتباط استفاده کنند. برای مثال، زبان عامیانه که برای گویش‌ورهای آن زبان بسیار مهم و معتبر است، امکان دارد از سوی گروه عملیات روانی نادیده گرفته شود. یک گروه شورشی می‌تواند با استفاده از نوعی خلاصه‌نویسی نمادین سرعت انتقال پیامها را گسترش دهد. کارکنان عملیات روانی می‌توانند از طریق مصاحبه با اسرای جنگی، بازداشت‌شدگان غیرنظامی، خرابکاران یا افراد کشور میزبان، با زبان عامیانه و رمز این خلاصه‌نویسیها آشنا شوند، سپس این افراد می‌توانند پیامهایی را فراهم آورند که تأثیرشان بسیار بیشتر از یک پیام استاندارد باشد. اطلاعات لازم برای پشتیبانی از ارسال پیامها با بیان اقدامات می‌تواند بسیار مشروح و تکنیکی باشد. برای عملیاتی کردن برخی از طرحها از طریق یک ایستگاه رادیویی یا تلویزیونی خاص، داشتن اطلاعات گسترده در مورد آن تجهیزات ضروری است. برای مثال کارکنان عملیات روانی باید در مورد اعتبار، سازگاری، برد و برنامه‌پذیری تجهیزات مورد نظر آگاهی داشته باشند. همچنین آنها باید اطلاعاتی در زمینه چگونگی دفاع از تجهیزات این ایستگاه داشته باشند. همچنین کارکنان عملیات روانی باید در مورد توانایی دشمن برای ایجاد اختلال در ارسال فرآورده‌های عملیات روانی اطلاعاتی داشته باشند. با توجه به نوع رسانه ارتباطی انتخاب شده باید گونه‌هایی از توانمندی دشمن در ایجاد اختلال پیش‌بینی شود. برای مثال برای ریختن اعلامیه‌ها از هوا باید در مورد توان دفاع هوایی دشمن اطلاعاتی کسب شود. ارسال پیام از طریق شبکه‌های رادیو و تلویزیونی در معرض اقدامات متقابل الکترونیکی دشمن قرار دارند، حتی اگر دشمن، افرادی را که اعلامیه‌ها را بر می‌دارند تنبیه کند، عملاً انتشار این اعلامیه‌ها نیز با اختلال روبرو خواهد شد. ارزیابی کارایی فرآورده‌های عملیات روانی کارکنان عملیات روانی طی تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر، از اطلاعات برگرفته از منابع مختلف استفاده می‌کنند تا به این طریق، کارایی برنامه‌ها و فرآورده‌های عملیات روانی را ارزیابی کنند. فرآورده‌های عملیات روانی در ابتدا بر روی تعداد محدودی از مخاطبان آزمایش می‌شود. پیش از انتشار کامل فرآورده‌های عملیات روانی نتایج آزمایش اولیه تجزیه و تحلیل می‌شوند تا در صورت نیاز، تغییراتی در آن داده شود یا به طور کامل حذف شود. برای ارزیابی میزان موفقیت فرآورده‌ها و برنامه‌ها، کارکنان عملیات روانی از دو نوع شاخص مستقیم و غیرمستقیم بهره می‌گیرند. شاخصهای مستقیم، همان نتایج مطلوب فرآورده‌های عملیات روانی هستند. برای نمونه، اگر نتیجه مطلوب یکی از فرآوردههای عملیات روانی، شکست برخی مقامات اصلی معارض با دولت میزبان باشد، شاخص مستقیم در این مورد شکست عملی آنهاست. از شاخصهای غیرمستقیم زمانی استفاده می‌شود که رفتار مطلوب به خاطر جغرافیای منطقه یا نوع خود رفتار در همان زمان مشهود نباشد. تعیین میزان موفقیت یک برنامه عملیات روانی در کاهش انگیزه و روحیه طرف مقابل بسیار مشکل است. کارکنان عملیات روانی می‌توانند شاخصهای غیرمستقیم را در مورد انگیزه و روحیه نیروهای طرف مقابل جمع‌آوری و استفاده کنند. یکی از این شاخصهای غیرمستقیم می‌تواند میزان موفقیت یا عدم موفقیت آنها در سربازگیری باشد. تجزیه و تحلیل مخاطبلان مورد نظر تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر، آزمونی منظم و مفصل از اطلاعات عملیات روانی است تا بدین ترتیب مخاطبان مؤثر در اجرای مأموریت عملیات روانی برگزیده شوند. تجزیه و تحلیل مخاطبان فرآیندی است که طی آن مخاطبان مورد نظر بالقوه شناسایی می‌شوند و از لحاظ قدرت (توانایی و ظرفیت آنها برای ایفای نقش مؤثر)، در دسترس بودن (برای رسانه‌های عملیات روانی)، توانش (میزان آموزش‌پذیری آنها)، تجزیه و تحلیل می‌شود. فرآیند( ) در فرآیند تجزیه و تحلیل مخاطبان، شناسایی مخاطبان با نفوذ که تغییرات حاصل در رفتار آنها می‌تواند از مأموریت فرمانده عملیات روانی پشتیبانی کند، اهمیت فراوان دارد. میزان همفکری نیروهای عملیات روانی با مخاطبان مورد نظر برای تجزیه و تحلیل مخاطبان، حیاتی است. همدلی به معنای این است که بتوانیم خود را جای کس دیگر قرار دهیم و انسانهای دیگر را درک کنیم، به احساسات آنها پی ببریم و بدانیم کی و چگونه با آنها صحبت کنیم. کارکنان عملیات روانی برای دستیابی به موفقیت باید بیش از نیروهای دیگر به کیفیت عملکردشان بیندیشند. همفکری و همدلی چنان اساسی است که می‌تواند زیربنای توسعه یک پیام مؤثر در عملیات روانی باشد. پیام عملیات روانی، به هر شکلی که ارائه شود، تابع قواعدی انعطاف‌ناپذیر نیست. برای نمونه نمی‌توان گفت که تولیدات چاپ شده نباید از سطح کلاس راهنمایی بالاتر باشد؛ یا عملیات روانی باید تابع قواعد تبلیغات باشد. هدف عملیات روانی ترویج تغییر رفتاری مطلوب است. کارکنان عملیات روانی باید کنترل کنند که این پیام باعث واکنش مطلوب شده یا نه. آنها همچنین ضمن جلب توجه مخاطبان باید مفهوم مورد نظر خود را منتقل کنند و اطلاعات لازم را در مورد درک و دریافت مخاطبان به دست آورند. آنها می‌دانند که واکنش مطلوب مخاطبان (هدف عملیات روانی) چگونه باید باشد و در ضمن در مورد چگونگی ایجاد این واکنش نیز باید اطلاعاتی داشته باشند. از خصوصیات برجسته این روند، همسویی نتایج تجزیه و تحلیل مخاطبان، عنوان مناسب استراتژی ارتباط مناسب می‌باشد. این خصوصیات ویژه، بیشترین همفکری و همدلی را بین کارکنان عملیات روانی و مخاطبان مورد نظر می‌طلبد. فرمهای تجزیه و تحلیل مخاطبان تحلیلگران مخاطب، در بخش تجزیه و تحلیل مرکز توسعه فرآورده‌های عملیات روانی کار می‌کنند. فرمهای تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر، ابزار کار آنهاست. این فرمها از عناوین داده‌ها (خانه 1 تا 4) و اطلاعات مربوط به مخاطبان مورد نظر (خانه‌های 5 تا 12) تشکیل شده‌اند. بعد از تکمیل این فرمها از سوی تحلیلگران، رئیس مرکز توسعه فرآورده‌های عملیات روانی یا رئیس واحد، اطلاعات موجود در این فرمها را با اطلاعات فرمهای موجود دیگر در مورد تک تک مخاطبان مقایسه می‌کند تا اطمینان حاصل شود که تمام اطلاعات لازم، در فرمها درج شده است. تمامی فرمهای تجزیه و تحلیل در مورد یک مخاطب باید در یک جا قرار گیرد. فرم تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر 1) اهداف ملی 2) مأموریت واحد حمایت‌شونده 3) مأموریت عملیات روانی 4) مخاطبان مورد نظر 5) اهداف عملیات روانی6) شرایط 7) کارآیی 8) آسیب‌پذیری‌ها 1) 9) عناوین و نمادها 1. الف ب ج 10) تواناییها و استعدادها 1. الف ب ج 2) 2. الف ب ج 2. الف ب ج 3) 3. الف ب ج 3. الف ب ج 11) قابلیت دسترسی 12) شاخص تأثیرگذاری فرم 1: فرم تجزیه و تحلیل مخاطبان مورد نظر این یک نمونه پیشنهادی است. عناوین داده‌ها خانه‌های 1 تا 4 فرم تجزیه و تحلیل مخاطبان از عناوین داده‌ها تشکیل شده است. داده‌های این خانه‌ها اهداف ملی، مأموریت واحد حمایت‌شونده، مأموریت عملیات روانی و مخاطبان مورد نظر را شامل است. این داده‌ها چهارچوب مناسبی را برای مراجعه تحلیلگران فراهم می‌آورد. تمامی اطلاعات موجود در این فرمها به این 4 خانه مرتبط هستند تا اطمینان حاصل شود که تحلیلگران این فرمها به موضوع نبرد جاری متمرکز شده‌اند. اهداف ملی اهداف ملی از بیانیه و اسناد سیاسی گرفته می‌شوند که می‌توانند برای عملیات روانی در داخل یک کشور یا در مورد کشورها، راهنما باشند. این اسناد، اهداف خاص نظامی، سیاسی، اقتصادی و روان‌شناختی را در بر می‌گیرند. منابع لازم برای تعیین اهداف مرتبط با عملیات روانی نظامی عبارتند از: • طرحهای نظامی منسجم؛ • یادداشتهای سازمانهای برجسته اطلاعاتی در سطح کشور؛ • بیانیه‌های سیاسی وزارت دفاع و وزارت خارجه؛ و • دیگر دستورات