در بامداد روز یکشنبه هفتم دسامبر سال ۱۹۴۱ میلادی مصادف با ۱۷ آذر ۱۳۲۰ هجری شمسی نیروهای ژاپنی به پایگاه دریایی ایالات متحده آمریکا در پرل هاربر یورش بردند و بدین ترتیب آمریکا به صورت رسمی وارد جنگ جهانی دوم شد. نتیجه این حمله برای نیروی دریایی آمریکا یک فاجعه کامل بود.۳۶۰ هواپیمای ژاپنی توانستند ۵ رزم ناو بزرگ آمریکایی را به همراه ۳ کشتی کوچک تر غرق کنند.

۳ رزم ناو دیگر به گونه ای آسیب دیدند که توان عملیاتی خود را از دست دادند. علاوه بر آن، ۱۸۸ هواپیمای آمریکایی بر روی زمین نابود شده و ۱۵۵ هواپیمای دیگر آسیب دیدند. در پایان آن روز بیش از ۲۴۰۰ کشته و ۱۲۴۰ مجروح نیز بر دست نیروی دریایی آمریکا مانده بود. چرا ژاپن با وجود دشمنان زیادی که داشت به آمریکا نیز اعلان جنگ داد؟ چگونه نیروهای آمریکایی مستقر در پرل هاربر غافلگیر شدند؟ آیا آنها نمی توانستند وقوع این حمله را پیش بینی نمایند؟ در گزارش حاضر واقعه پرل هاربر از زاویه ای دیگر مورد بررسی قرار می گیرد...

تصویری از یک هواپیمای ژاپنی در لحضات اولیه حمله. انفجار وسط تصویر ناشی از اصابت یک اژدر به ناو "یو اس اس اوکلاهاما" است. دو هواپیمای ژاپنی در تصویر مشخص هستند.

مانورهای روزولت برای ایجاد بحران

وضعیت آمریکا در جنگ جهانی دوم اینگونه بود که در ابتدا بی طرفی کامل اتخاذ نمود. سپس شروع به فروش تسلیحات و مواد اولیه و صنعتی به متفقین نمود. در مرحله سوم کمک ها به متفقین افزایش یافت اما آمریکا وارد جنگ نشد. در مرجله بعدی این کمک ها تا جایی پیش رفت که خطر جنگ بوجود آمد. دولت روزولت علی رغم میل باطنی خود برای ورود به جنگ و گسترش قدرت استعمارگونه آمریکا به دلیل اذعان ژنرال های ارتش به عدم آمادگی و بالاخص عدم تمایل افکار عمومی توان انجام ین کار را نداشت.

دولت روزولت ادعا نمود که به هیچ وجه منتظر حمله ای از جانب ژاپن نبود

رابرت منزیس (Robert Menzies)، نخست وزیر استرالیا که در 11 می 1941 با روزولت دیدار نمود، وی را اینگونه توصیف می کند: "وی نسبت به جایگاه مرکزی چرچیل در جنگ احساس حسادت می کرد... وی که در جنگ گذشته زیر نظر وودرو نلسون آموزش دیده منتظر فرصتی است تا آمریکا را وارد جنگ ساخته و خود را از شر شعار احمقانه دوران انتخابات یعنی دور نگه داشتن مردم از جنگ رهایی ببخشد." روزولت در ابتدا منتظر آلمان ماند تا این کشور به آمریکا اعلان جنگ نماید اما این اتفاق نیفتاد و بنابراین مانورهای سیاسی و اقتصادی خود را برای ایجاد بحران با ژاپن آغاز نمود.

حمله به پرل هاربر در زمان نخست وزیری ژنرال توجو انجام گرفت

در آن زمان ژاپن از جانب متفقین و آمریکا تحت تحریم بود. این کشور بدون دسترسی به آهن، نفت، کتان، لاستیک و دیگر مواد حیاتی توان ادامه جنگ در چین را نداشت به همین دلیل وارد مذاکراتی فشرده با آمریکا شد تا بتواند این مواد را تهیه نماید. ممانعت روزولت از ارائه پیشنهادی منطقی باعث گشت تا دولت میانه روی ژاپن به سرکردگی کونویه (Konoye) شکست خورده و دولتی جدید و جنگ طلب به ریاست ژنرال توجو (Tojo) در ژاپن سر کار آید. در 3 نوامبر 1941، سفیر آمریکا طی تلگرافی به وزارت خارجه اعلام نمود که تحریم های اقتصادی ممکن است ژاپن را وادار به یک "هاراکیری ملی" نموده و این کشور وارد جنگ با آمریکا شود. بخش اعظمی از منابع خبری آمریکا نیز به این کشور اطلاع می دادند که ژاپن دست به حمله ای علیه آمریکا خواهد زد.

کشتی یو اس اس آریزونا در زمان حمله پرل هاربر

رمزگشایی از پیام های سری ژاپنی ها در مورد تصمیم به حمله

ژاپنی های برای دستیابی به مواد اولیه برنامه ای برای حمله به قلمرو هند شرقی هلند (اندونزی) کنونی را در سر می پروراندند تا بدین ترتیب بریتانیا را در آن منطقه زمینگیر نمایند و البته برای سیطره بر اقیانوس آرام باید ناوگان آمریکایی مستقر در پرل هاربر را نیز مورد هدف قرار می دادند. این حمله قماری خطرناک بود زیرا امکان نداشت آمریکا در صورت آغاز تحرکات ژاپن، ناوگان خود را در ان منطقه بی حرکت نگه دارند. اما ژاپنی ها نمی دانستند که روزولت نیز نقشه ای دیگر در سر دارد و تمام ناوگان پرل هاربر را بدون کوچکترین مقاومتی تقدیم آنها خواهد نمود. ژاپنی ها هم اکنون آخرین سعی خود را در جهت پیشبرد مذاکرات انجام می دادند. کوروسو (Kurusu) به واشنگتن فرستاده شد تا مذاکرات را به همراه دریاسالار نمورا (Nomura) به سرانجام برسانند.

هال، وزیر امور خارجه آمریکا در کنار نمورا و کوروسو، فرستاده ویژه

نمورا و کوروسو تا آخرین لحظه سعی در انعقاد توافقنامه ای با آمریکا داشتند

در همان زمان دولت انگلستان توانست برخی مکاتبات تلگرافی دولت ژاپن را ردیابی نماید. در تلگراف 5 نوامبر 1941 تلگرافی از توکیو به واشنگتن (نمورا) ارسال شد مبنی بر اینکه: "توافقنامه بین توکیو و واشنگتن باید تا 25 نوامبر قطعی گردد. در 6 نوامبر تلگرافی ارسال شد که در آن در مورد سفر کوروسو به نمورا اطلاع داده شده و سفر مذکور به صورت "آخرین امید برای مذاکره" توصیف گشته بود. کوروسو پس از انجام مذاکرات طی تلگرافی به توکیو اعلام نمود که "در مورد منطقی بودن اقدام تهاجمی تردید دارد." سپس در 22 نوامبر نیروهای بریتانیایی تلگرافی دیگر را ردیابی نمودند که در آن ضرب الاجل تا 29 نوامبر تمدید شده بود. در ادامه تلگراف چنین نوشته شده بود: "این ضرب الاجل را مطلقا نمی تواند تغییر داد. پس از آن رویدادها به صورت خودکار اتفاق خواهند افتاد." این رویدادها به غیر از تهاجم نظامی چه چیز دیگری می توانند باشند. بنابراین دولت آمریکا یقینا در آن زمان می دانست که پایان این مذاکرات به معنای آغاز جنگ خواهد بود. مذاکرات به نتیجه ای نرسیده و پیشنهادات ژاپنی ها رد شد.

کشتی یو اس اس کالیفرنیا در حال غرق شدن

روزولت و مشکل چگونگی حمله به آمریکا!

تنها مشکل باقیمانده این بود که ژاپنی ها به کجا حمله خواهند کرد؟ آیا هدف آنها سنگاپور خواهد بود یا جزایر انگلیسی و هلندی. این حملات نمی توانستند چندان مثمر ثمر باشند زیرا تنها زمانی ورود آمریکا به جنگ کاملا توجیه می گشت که خود آمریکایی ها تحت تهاجم قرار گیرند. بنابراین روزولت تصمیم گرفت با اعلام ضرب الاجلی ژاپنی ها را در بن بست جنگ قرار دهد. بدین ترتیب، کوردل هال، وزیر وقت امور خارجه، در 26 نوامبر اولتیماتومی را تسلیم ژاپنی ها نمود. از ژاپنی ها خواسته شده بود که: 1. از چین خارج شوند، 2. از هند و چین خارج شوند و 3. از بلوک متحدین خارج شوند. دولت آمریکا به خوبی می دانست که ژاپنی ها حاضرند دست به "هاراکیری ملی" بزنند اما این تحقیر را قبول نخواهند کرد. ژنرال مارشال، رئیس ستاد مشترک، و دریاسالار هارولد استارک (Harold Stark)، فرمانده عملیات های دریایی، طی یادداشتی از رئیس جمهور خواستند که این اولتیماتوم را صادر نکند. گفته می شوند که رئیس جمهور پس از صدور اولتیماتوم از وجود چنین درخواستی مطلع گردید! دلیل این درخواست عدم آمادگی نیروهای آمریکایی برای جنگ احتمالی بود و مشخص نیست که چگونه رئیس جمهور آمریکا که نقش فرماندهی کل قوای مسلح را نیز دارد از این امر مطلع نبوده است.

ژنرال مارشال (فرمانده ستاد مشترک) و دریاسالار استارک، فرمانده نیروی دریایی آمریکا در زمان حمله پرل هاربر

پرل هاربر در مه

دو فرمانده آمریکایی مسؤول در پرل هاربر یعنی ژنرال والتر شورت (Walter Short) و دریادار ادوارد کیمل (Edward Kimme) در بی خبری محض قرار داشتند. پرل هاربر از نقاطی که نیروهای ژاپنی در آنها در حال آمادگی و اعزام بودند بیش از 1500 کیلومتر فاصله داشت. جمع آوری اطلاعات در مورد این نواحی بر عهده سازمان های دیگر بود و این سازمان ها مستقیما به واشنگتن گزارش می دادند. بنابراین برای کسب اطلاعات در مورد این اقدامات به واشنگتن متکی بودند. در 26 جولای، کیمل طی نامه ای از استارک پرسید که در برنامه های دولت در صورت بروز جنگ بین انگلستان و ژاپن چیست؟ استارک در پاسخ نوشت: "وقتی این سؤالات را از روزولت می پرسم، فقط لبخند می زند و می گوید: "اینها را از من نپرس!" تا ماه اکتبر کیمل نتوانسته بود جوابی برای سؤال خود دریافت دارد. در 25 نوامبر، استارک متوجه شد که ضرب الاجل ارائه خواهد شد و این امر را به اطلاع کیمل رساند. احتمالی که کیمل از آن می ترسید در شرف وقوع بود و ظرف چند روز آتی ژاپنی ها به احتمال زیاد در هندوچین، تایلند و برمه پیشروی می کردند. اما کیمل در مورد این وضعیت جمله ای می نویسد که غیرقابل باور به نظر می رسد: "لعنت بر من اگر بدانم که آمریکا چکار می خواد انجام دهد."

دریادار کیمل و ژنرال والتر شورت

دولت آمریکا این دو ژنرال را به عنوان مقصرین اصلی شکست در پرل هاربر معرفی نمود

در 28 نوامبر تلگرافی توسط انگلیسی ها ردگیری شد که در آن ژاپنی ها از "پایان مذاکرات با آمریکا" خبر می دادند و اینکه پیشنهادات آمریکایی ها تحقیر کننده است. در 30 نوامبر، یک پیام رمزگذاری شده دیگر به دست آمد که در آن به سفیر ژاپن در آلمان اعلام شده بود به دولت این کشور اطلاع دهد که روابط بین آمریکا و شوروی پایان یافته و جنگ بسیار زودتر از آنچه قدرت های انگلوساکسون می پندارند آغاز خواهد شد. روز بعد نیز سازمان های اطلاعاتی انگلستان گزارش دادند که ناو های هواپیمابر ژاپن آب های ساحلی خود را ترک نموده اند. بنابراین در این زمان دولت آمریکا به خوبی می دانست که جنگ طی چندین روز آتی آغاز خواهد شد.

اما کیمل در مورد هیچکدام از این مسائل چیزی نمی دانست. به وی فقط اعلام نمودند که شاید ژاپن طی روزهای آتی اقدامات تجاوزطلبانه ای انجام دهد. در آن زمان مارشال در واشنگتن حضور نداشت و استیمسون به عنوان نائب رئیس ستاد مشترک به کیمل اعلام داشت: "آمریکا تمایل دارد که اولین حرکت آشکار از جانب ژاپن صورت بگیرد." از کیمل و شورت خواسته شد که: "قبل از انجام اقدامت خصمانه طرف مقابل، عملیات های شناسای و دیگر اقدامات ضروری را انجام دهید اما به نحوی که جمعیت بومی آگاه نشده و نیت ما برملا نگردد." این دو فرمانده بر اساس اطلاعاتی که از واشنگتن گرفتند تنها به صدور هشدار خرابکاری داخلی – چند هزار نفر ژاپنی در جزایر هاوایی زندگی می کردند – بسنده نمودند.

تصاویری از حمله نیروهای ژاپنی به پرل هاربر

برای دانلود اینجا کلیک کنید

نکته شایان توجه اینجاست که ناوگان تحت هدایت کیمل برای حفاظت از پرل هاربر در آنجا مستقر نشده بود بلکه حفاظت از آنجا بر عهده نیروهای ارتشی تحت فرماندهی شورت و نیز تأسیسات خود بندر بود. با این حال شورت بعد از 27 نوامبر هیچگونه پیام دیگری از واشنگتن دریافت نکرد. در حالیکه به ژنرال مک آرتور در فیلیپین اعلام شده بود که خود را برای جنگ آماده نماید، به فرمانده هان پرل هاربر دستور داده شده بود که وضعیت هشدار در مورد خرابکاری داخلی را پیاده ساخته و از هر گونه جابجایی نیروها اجتناب ورزند.

دولت آمریکا به شورت اعلام نکرد که وضعیت هشدار را تغییر دهد. به کیمل نیز دستور نداد تا ناوگان خود را از پرل هاربر خارج سازد تا بتواند از آن دفاع نماید. آنها می خواستند چنین نشان دهند که در زمان حمله ژاپنی ها وضعیت در صلح کامل قرار داشت و نیروهای آمریکایی کاملا غافلگیر شدند. از این رو به کیمل و شورت دستور داده شد که هیچ کاری انجام ندهند، چنان که گویی مطمئن بودند حمله به پرل هاربر انجام نخواهد گرفت.

لحظه انفجار ناو یو اس اس آریزونا

آمریکایی ها یک روز قبل از حمله از تصمیم ژاپن برای قطع رابطه و اعلام جنگ آگاه بودند

دولت آمریکا بدون هیچگونه تأخیری از واکنش ژاپنی ها نسبت به اولتیماتوم آگاه بود. در روز حمله – یکشنبه – ژاپنی ها درخواست نمودند ساعت 1 بعد از ظهر با هال دیدار نمایند. آنها تأخیر داشتند و در زمانی که بمب ها بر فراز پرل هاربر فرود می آمدند یادداشت قطع روابط به آمریکا را تسلیم وزارت امور خارجه نمودند. دولت آمریکا اعلام کرده که این حمله کاملا ناگهانی و بدون اطلاع قبلی انجام گرفته و نیروهای آمریکایی غافلگیر شده اند. اما واقعیت چیز دیگری است. روز قبل – شنبه – سازمان های اطلاعاتی آمریکا یک پیام رمزگذاری شده را که از ژاپن به هیأت مستقر در واشنگتن ارسال شده بود، ردیابی نمودند. این پیام همان یادداشت پایان روابط بود. اعضای دولت آمریکا و روزولت می دانستند که کشتی ها، هواپیماها و نیروهای ژاپنی با استفاده از تاریکی شب به سوی اهداف خود در حرکت هستند. آنها می دانستند در اقیانوس آرام دو فرمانده با آمادگی ناچیز وجود دارند که به اطلاعاتی رسیده از جانب آنها متکی هستند. با این حال به آنها اطلاعی داده نشد و حتی دریاسالار استارک نیز از وجود این یادداشت تا صبح روز بعد مطلع نبود.

رزمناو یو اس اس وست ویرجینیا مورد اصابت دو بمب هوایی و هفت اژدر قرار گرفت.

7 دسامبر 1941

ساعت 11 روز یکشنبه اعضای دولت جلسه ای برگزار کردند تا در مورد این پیام رمزگشایی شده گفتگو نمایند. در همان حین پیامی دیگر ردگیری شد که در آن بیان شده زمان تسلیم پیام قطع روابط به واشنگتن 1 بعد از ظهر خواهد بود. سرهنگ کرامر (Kramer) یادداشت بسیار مهمی به ناکس، وزیر جنگ، داد مبنی بر اینکه ساعت یک بعد از ظهر به وقت واشنگتن مقارن با طلوع صبح در هونولولو و نصف شب در مانیل است. از آنجایی که حمله هوایی نیز در سپیده دم انجام می گیرد بنابراین هدف ژاپنی ها پرل هاربر خواهد بود. ژنرال مارشال تا ساعت 11:25 یکشنبه از اخبار مطلع نشد و سپس پیام هشداری برای ژنرال شورت فرستاد. در زمان ارسال پیام در حدود 1 ساعت و 45 دقیقه به وقت حمله باقی مانده بود. طی این زمان بسیاری از کشتی ها می توانستند حرکت نمایند، نیروهای در دسترس می توانستند بسیج گردند و هر هواپیمای در دسترسی می توانست به پرواز در آید. ژنرال مارشال می توانست به صورت تلفنی به شورت اطلاع دهد. وی همچنین می توانست از فرستنده موج کوتاه قدرتمند نیروی دریایی استفاده نماید. اما به جای آن تصمیم گرفت که پیام را با سیستم رادیویی تجاری در ساعت 12:18 به شورت ارسال کند. این پیام در زمانی که بندر زیر ضربات سهمگین نیروی هوایی ژاپن قرار داشت به دست ژنرال شورت رسید. مارشال جلوگیری از ردیابی پیام را دلیل انتخاب سیستم رادیویی تجاری عنوان نمود. اما نکته اینجاست که حتی در صورت ردگیری، ژاپنی ها از کاری که در حال انجام دادن آن بودند مطلع می گشتند، اما ژنرال شورت نیز می توانست خود را آماده سازد.

هواپیماهای ژاپنی در حال حمله

ورود آمریکا به جنگ با پرل هاربر و خروج با بمب اتمی

بدین ترتیب روزولت توانست در فردای روز حمله به پرل هاربر به راحتی مجوز کنگره برای ورود به جنگ را بگیرد. مردم آمریکا نیز که کشور خود را در معرض حمله ای ناگهانی و بدون اعلان قبلی می دیدند به آسانی فریب دولتمردانشان را خوردند. بدین ترتیب ابرقدرت در حال ظهور وارد میدان جنگ شد تا صاحبان صنایع نظامی دوران طلایی خود را آغاز نمایند و نخبگان قدرت نیز شروع به چنگ اندازی به سراسر جهان نمایند. قریب به چهل و یک هزار آمریکایی جزو کشته شدگان این جنگ بودند و البته میزان تلفات سایر ملل بسیار بالاتر بود. تنها در حملات اتمی به هیروشیما و ناکازاکی که برای مجبور ساختن ژاپن به تسلیم انجام گرفت 150 هزار ژاپنی را خاکستر نمودند.

فیلم سخنرانی فرانکلین دی روزولت در مورد پرل هاربر

برای دانلود اینجا کلیک کنید

منابع و مآخذ: