آمریکا برای ایجاد قوس بی‌ثباتی تلاش می‌کند تا فضایی پر از اختلاف و مناقشه در منطقه باقی بگذارد که تحولات خونین اخیر در جنوب قرقیزستان مسیری برای رسیدن به این هدف است. درگیری‌های اخیر قرقیزستان که روز جمعه 21 خرداد 89 آغاز شد، نشان داد که اختلافات قومی ‌یکی از چالش‌های جدی برای ثبات و امنیت آسیای ‌مرکزی و همچنین بقای دولت‌های محلی در این منطقه حساس ژئوپلتیکی است. تنوع قومی‌ نمی‌تواند به خودی خود در هیچ کشوری عامل و ایجاد زمینه‌‌های چالش و بی‌ثباتی تلقی شود. ولی در شرایط و فضای کشورهای شوروی سابق حزب کمونیست در اوایل قرن 20 برنامه‌های خاصی را برای این منطقه در نظر گرفته بود. این حزب بر اساس همان برنامه‌ها بدون توجه و در نظر گرفتن تعلق‌های تاریخی، قومی و فرهنگی ساکنان مناطق مختلف این سرزمین، تقسیمات سیاسی مورد نظر خود را در این منطقه ایجاد و اجرا کرد و مخالفان این تصمیم‌ها را به شدت کنترل و سرکوب کرد. ولی ادعاهای قومی‌ در شوروی سابق نظیر آذربایجان، ارمنستان، لیتونی، قزاقستان، ازبکستان و قرقیزستان در دوران مدیریت "میخائیل گورباچف " به دلیل باز شدن فضای سیاسی به طور جدی مطرح شد که از جمله در سال 1990 در شهر "اوش " قرقیزستان میان قرقیزها و ازبک‌ها درگیری خونینی رخ داد که تعداد زیادی کشته و زخمی برجای گذاشت. از آن زمان به بعد در مناطق مختلف آسیای‌ مرکزی اختلافات قومی متعددی بروز کرد که دولت‌ها و متنفذین مردمی‌ کشورهای آسیای‌ مرکزی با تلاش فراوان توانستند از گسترش ابعاد آن جلوگیری کنند. ولی دولت‌های منطقه همواره موضوع اختلافات قومی را به عنوان پتانسیل بحران خیزی در آسیای مرکزی دانسته و از آن به عنوان یکی از چالش‌های جدی برای ثبات منطقه یاد کرده‌اند. در اسناد 2 جانبه و چندجانبه به امضا رسیده میان کشورهای آسیای‌ مرکزی، مسئله غیرقابل تغییر و بازنگری بودن مرزهای موجود این کشورها مورد تاکید قرار گرفته است تا رهبران این کشورها بتوانند از این راه بر آتش احساسات تجزیه طلبی و یا آرزوی الحاق مناطقی از یک کشور به کشور دیگر غلبه کنند. ولی پس از وقوع دومین انقلاب در قرقیزستان و ایجاد هرج و مرج در امر مدیریت کلان این کشور و فعال شدن گروه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای جنایی در قرقیزستان، زمینه بروز چالش قومی‌ در بخشی از وادی فرغانه بیشتر فراهم شد. این موضوع پس از وقوع چند مورد حمله به منازل ترک‌ها، روس‌ها و سایر اقوام مقیم مناطق اطراف بیشکک در ماه آوریل و سپس درگیری میان گروه‌هایی از جوانان قرقیز و ازبک‌تبار در شهر جلال‌آباد در جنوب قرقیزستان و کشته شدن سه نفر و زخمی شدن بیش از 50 نفر، حساسیت مردم منطقه را به مراتب افزایش داد. انگیزه‌های داخلی کارشناسان معتقدند که با توجه به نفوذ هواداران "قربان‌بیک باقی‌اف "رئیس جمهور برکنار شده قرقیزستان در مناطق جنوبی و به خصوص استان‌های "اوش " و "جلال‌آباد " و همچنین ارتباط نزدیک خانواده وی با گروه‌های جنایی سازمان یافته و بویژه مافیای قاچاق مواد مخدر، احتمال زیادی وجود دارد که درگیری‌های اخیر در جنوب قرقیزستان با حمایت این گروه‌ها صورت گرفته باشد. به باور آگاهان سیاسی سازمان‌ دهندگان این درگیری‌ها تصور نمی‌کردند که دامنه این درگیری‌ها تا این حد گسترش یابد و هزاران کشته و زخمی و صدها هزار آواره برجای گذارد. البته برخلاف موضوع "سمرقند " و "بخارا " که یکی از چالش‌های اصلی در روابط میان تاجیکستان و ازبکستان است، اختلافات قومی در جنوب قرقیزستان درباره تعلق تاریخی شهرهای "اوش " و "جلال آباد " به این یا آن کشور نظیر ازبکستان مطرح نبوده و نیست، بلکه موضوع اصلی در مناطق جنوبی قرقیزستان که محل اصلی سکونت ازبک تباران این کشور است، این است که به‌رغم آنکه ازبک تباران قرقیزستان 20 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، ولی نقش چندانی در نهادهای رسمی و مدیریت‌های دولتی و محلی، وزارتخانه‌ها، پارلمان و نهادهای امنیتی و انتظامی این کشور ندارند. در همین راستا "علی‌شیر صابراف " نماینده پارلمان منحله قرقیزستان و یکی از شخصیت‌های سرشناس سیاسی ازبک تبار این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در آسیای مرکزی گفت: دولت موقت قرقیزستان بیش از "عسکر آقایف " رئیس جمهور اسبق و "قربان‌بیک باقی‌اف " رئیس جمهور سابق این کشور، حق قانونی ازبک تباران این کشور را نادیده گرفته است. البته وجود چنین روحیاتی در میان ازبک تباران قرقیزستان و به خصوص شخصیت‌های سیاسی این کشور تنها گوشه‌‌ای از اختلافات قومی این جمهوری را بیان می‌کند. اما آگاهان سیاسی معتقدند که موضوع نقض حقوق اقلیت ازبک توسط دولت موقت، کمترین تاثیر را در آغاز درگیری‌های قومی اخیر در این کشور داشته و این مسئله تنها بهانه‌ای برای آغاز درگیری‌ها بوده است. زیرا کارشناسانی که مسائل قومی‌ منطقه را پیگیری می‌کنند، می‌دانند که به دلایل مختلف ازبک تباران جنوب قرقیزستان نمی‌توانند در مسائل مربوط به حل و فصل مشکلات قومی‌ خود روی کمک‌های تاشکند حساب کنند، چرا که در ازبکستان نیز اقوام غیر ازبک وضع مشابه و شاید به‌ مراتب بدتر از ازبک تباران سایر کشورهای آسیای مرکزی را داشته باشند. دیگر اینکه از نظر فکری، ازبک تباران قرقیزستان از ازبک‌های ازبکستان بسیار متفاوت بوده به دلیل فضای باز سیاسی قرقیزستان همیشه ادعاهای خود در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و مذهبی را به طور علنی مطرح کرده اند و تاشکند نیز از انتقال و سرایت این روحیه به داخل مرزهای خود به شدت نگران است و ترجیح می‌دهد تا مسائل ازبک تباران قرقیزستان در خود این کشور به نتیجه برسد و تاشکند نیز نقش فعالی نداشته باشد. از طرف دیگر اقلیت ازبک مقیم جنوب قرقیزستان بیشتر مذهبی بوده و به دلیل فضای باز سیاسی این کشور گروه‌های مختلف مذهبی نظیر حزب التحریر و سلفیه در استان‌های اوش و جلال‌آباد این کشور به شدت فعال هستند و از حمایت‌های ازبک تباران برخوردارند. در نتیجه به صورت طبیعی ازبکستان مخالف ارتباط نزدیک اتباع خود با ازبک تباران جنوب قرقیزستان به منظور جلوگیری از احتمال نفوذ افکار سلفیه و حزب‌التحریر به داخل این کشور است. به همین دلیل پس از حوادث اخیر قرقیزستان و پناهنده شدن حدود 80 هزار تن از آوارگان قرقیزی به ازبکستان، مقامات تاشکند به سرعت با مقامات بیشکک وارد مذاکره شدند تا این پناهندگان هر چه سریعتر به کشورشان بازگردند. "رحمت الله عبدالله اف " کارشناس مرکز مطالعات منطقه‌ای تاجیکستان معتقد است برخورد 2 گانه دولت‌های منطقه و به خصوص ازبکستان و قزاقستان در برابر تحولات سیاسی قرقیزستان به گسترش هرج و مرج در این کشور کمک کرده است. عبدالله‌اف در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس تصریح کرد: ازبکستان و قزاقستان از یک سو با دولت موقت قرقیزستان ارتباط برقرار کرده و از سوی دیگر این کشور گرفتار بحران را تحریم کرده‌اند که این امر بر هرج و مرج سیاسی قرقیزستان افزوده است. یعنی آنها از این طریق نه تنها نارضایتی خود را از سرنگونی دولت باقی‌اف نشان داده‌اند، بلکه امیدوارند تا از این طریق بتوانند به طور غیرمستقیم مانع برگزاری رفراندم 27 ژوئن 2010 برای اصلاح قانون اساسی قرقیزستان شوند. وی تاکید کرد: با برگزاری این رفراندوم برای اولین بار در تاریخ معاصر آسیای‌مرکزی نظام مدیریتی یکی از این کشورها دستخوش تحول بنیادی خواهد شد و بخش قابل توجهی از اختیارات ریاست جمهوری قرقیزستان به پارلمان این کشور واگذار خواهد شد. کارشناس تاجیک گفت: به این ترتیب سابقه‌ای برای منطقه ایجاد خواهد شد و بیش از هر چیزی ایجاد این سابقه دولت‌های منطقه را نگران کرده و آینده روسای جمهور فعلی کشورهای آسیای مرکزی را به چالش خواهد کشید. عبدالله‌اف موضوع اعطای عنوان "رهبر ملت " با اختیارات و مصونیت‌های فوق العاده و بدون محدودیت به "نورسلطان نظربایف " رئیس جمهور قزاقستان را در همین راستا خواند و پیش بینی کرد که در آینده شاهد اقدامات مشابهی در سایر کشورهای منطقه نیز خواهیم بود. انگیزه‌های خارجی عبدالله‌اف خاطرنشان می‌کند که این سیاست همسایه‌های قرقیزستان نمی‌تواند دلیلی برای اتفاقات اخیر قومی ‌در جنوب این کشور باشد. زیرا به یقین طرف‌های ثالثی در مسائل و درگیری‌های قومی منطقه مداخله و حضور داشته‌اند. وی با اشاره به موضوع رقابت قدرت‌ها در منطقه، اذعان کرد: باید این تحولات را از زاویه منافع کوتاه‌مدت و بلندمدت قدرت‌ها مورد تحلیل قرار داد تا بتوان به نتایج دقیق تری دست یافت. "ارمیک شاکراف " کارشناس قرقیز مسائل سیاسی منطقه نیز در مورد انگیزه‌های خارجی ناآرامی‌ها در قرقیزستان این سئوال را مطرح کرد که آیا تحولات جنوب قرقیزستان به دست بیگانگان طراحی و اجرا شده یا زمینه‌هایی برای انجام چنین اقداماتی در داخل کشور وجود داشته است؟ شاکراف افزود: درگیری‌های قومی‌ جنوب قرقیزستان به هیچ وجه برای مردم عادی توجیهی ندارد زیرا برای آنها این پرسش برای همیشه بدون پاسخ خواهد بود که چرا قرقیزها با ازبک‌ها درگیر شدند و در نهایت از کشتار و خراب کردن منازل و واحدهای متعلق به بخش خصوصی و دولتی چه نتیجه‌ای خواهند گرفت؟ وی مطمئن است که در تحولات اخیر جنوب کشورش طرف‌های ثالث و به ویژه طرف‌های فرامنطقه ای نقش فعالی داشته‌اند. این کارشناس قرقیز در جواب سؤالی مبنی بر اینکه "طرف‌های ثالث فرامنطقه‌ای " چه کشورهای می‌توانند باشند، گفت: ناآرامی‌های سیاسی و امنیتی قرقیزستان قبل از هر چیز به نفع قدرت های خارجی است و کافی است به این نکته توجه کنیم که بیشکک از چه کشورهایی برای تثبیت اوضاع سیاسی، اجتماعی و امنیتی تقاضای کمک کرده است. واضح است که روسیه و آمریکا در راس این قدرت‌ها قرار دارند که این امر مسائل زیادی را بازگو می‌کند. زیرا با توجه به مناسبات گسترده اقتصادی و تجاری قرقیزستان با چین، و تماس حداقلی رهبران دولت موقت بیشکک با مقامات پکن در بحران اخیر، می توان دریافت که چین نسبت به امریکا و روسیه، کمترین نقش را در درگیری‌های اخیر قومی قرقیزستان داشته است. "دولتعلی حسن اف " استاد دانشگاه اسلامی‌ رسول اکرم (ص) در بیشکک در این باره به خبرنگار فارس گفت: درگیری‌های جنوب قرقیزستان بدون کمک و هدایت خارجی و یا حداقل توطئه‌های خارجی نمی توانست تا این حد گسترش یابد. حسن‌اف تصریح کرد: در گذشته نیز اتفاقاتی از قبیل درگیر شدن یک یا 2 نفر جوان قرقیز و ازبک در مناطق جنوبی پیش می‌آمد و هرگز با این قضایا به عنوان اختلاف قومی‌ برخورد نمی‌شد ولی این بار پس از وقوع درگیری بین 2 جوان قرقیزی و ازبک در یک رستوران در شهر "اوش " و ورود سریع حدود 500 تن از افراد 2 قوم به این درگیری‌ها به یکباره سبب فرو رفتن منطقه درآتش درگیری‌های قومی شد و در فاصله کمتر از 2 روز ابعاد آن شهرهای "اوش " و "جلال‌آباد "را فرا گرفت. این در حالی است که در گذشته با وقوع چنین حوادثی، رهبران قومی و نهادهای امنیتی و انتظامی ‌بدون حساسیت به بررسی و حل و فصل موضوع می‌پرداختند، ولی گویا این بار همه چیز تغییر کرده است. نقش آمریکا "الکساندرکنیازف " رئیس دفتر نمایندگی مرکز مطالعات جامعه کشورهای مشترک المنافع CIS روسیه در آسیای مرکزی حاکمیت فضای امنیتی بر قرقیزستان را در راستای منافع آمریکا ‌دانسته و می‌افزاید: بر خلاف سایر کشورهای منطقه، واشنگتن بدون توجه به اوضاع امنیتی قرقیزستان از برنامه‌های سیاسی دولت موقت این کشور و به خصوص رفراندوم و انتخابات پارلمانی حمایت می‌کند. کنیازاف در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس با بیان این مطلب افزود: ارتباط بسیار نزدیک خانواده رئیس جمهور برکنار شده قرقیزستان و به ویژه "ماکسیم باقی‌اف " پسر رئیس جمهور سابق با "بوریس برزوسکی " که در گذشته مسئول معاونت شورای امنیت روسیه و سپس دبیر اجرایی CIS بود و اکنون از طرف روسیه تحت پیگرد قانونی است، امری تائید شده است و معلوم است که برزوسکی از منافع آمریکا و غرب حمایت می‌کند و به همین دلیل به انگلستان پناهنده شده است. یعنی این گروه با استفاده از ظرفیت‌ها و عوامل موجود خود در قرقیزستان و منطقه قادرند اقدامات مهمی در منطقه انجام دهند. این کارشناس برجسته مسائل آسیای مرکزی تصریح کرد: شکی نیست که ایجاد بحران درازمدت در قرقیزستان و به خصوص در وادی فرغانه یکی از اهداف اصلی این اقدامات است که طبق برنامه غربی‌ها این بحران باید به تدریج از افغانستان به تاجیکستان منتقل شود. کنیازاف معتقد است که قطعاً آمریکا پس از مدتی از افغانستان خارج خواهد شد ولی واشنگتن قصد دارد پشت سر خود فضایی پر از اختلافات و مناقشه در منطقه باقی بگذارد که تحولات خونین اخیر در جنوب قرقیزستان را می‌توان یکی از گام‌های جدی واشنگتن در این مسیر با هدف محقق کردن تئوری "برژینسکی " موسوم به "قوس بی‌ثباتی " ارزیابی کرد. این امر موجب خواهد شد تا روسیه و چین برای تامین امنیت قلمرو خود هزینه‌های هنگفتی را متحمل شوند. کارشناس روس تبار قرقیزی افزود: نتیجه دیگر این وضعیت برای واشنگتن این است که این احساس در نزد رهبران بیشکک ایجاد خواهد شد که آنان برای تامین و حفظ امنیت و استقلال سیاسی کشورشان و مقابله با تهدیدات تروریستی نیازمند حضور آمریکا در کشورشان هستند. پایگاه خبری روسی زبان قرقیزستان موسوم به "کشتی سفید " نیز در چند روز پیش با انتشار مطلبی در این باره نوشت: شکی نیست که مشاورین آمریکایی در دولت موقت قرقیزستان به شدت فعال هستند و درگیری‌ها اخیر در استان‌های اوش و جلال آباد، بازگوکننده هدف حضور آنها در منطقه است. پس اگر ادعا شود که هدف ایجاد درگیری های قومی اخیر تنها جلوگیری از برگزاری رفراندم بوده است، این تنها بخشی از حقیقت است. این پایگاه خبری تقاضای بیشکک از روسیه برای اعزام نیروی نظامی ‌به قرقیزستان را طرحی آمریکایی دانسته و مدعی شده است که واشنگتن می‌خواست از این طریق روسیه را در چشم ملت‌های منطقه به عنوان یک کشور اشغالگر معرفی کند. پایگاه روس زبان کشتی سفید در ادامه آورده است: آمریکا می‌خواهد با ایجاد هرج و مرج در قرقیزستان و فعال شدن گروه‌های افراط‌گرا و تروریستی در مناطق مختلف این کشور، قرقیزستان را یکی از کانون‌های گسترش افراط‌گرایی و تروریسم معرفی کند که به صورت طبیعی و به خودی خود به منطقه‌ای برای تامین منافع ملی آمریکا تبدیل خواهد شد، زیرا واشنگتن مبارزه با تروریسم در سراسر جهان را از اهداف استراتژیک خود می‌داند که تلاش آمریکا برای ایجاد دومین پایگاه نظامی در قرقیزستان در مناطق جنوبی این کشور را می توان در همین راستا ارزیابی کرد. هدف ایران است تا سبب تضعیف چین شود خانم "ایلینا آودیوا " روزنامه نگار برجسته روس زبان قرقیزستان با اشاره به اینکه هدف آمریکا تبدیل قرقیزستان به "چچنستان " دیگر بوده و این برنامه‌های بلند مدت آمریکا در منطقه است، هشدار داد: بی‌ثباتی سیاسی در وادی فرغانه هدف اصلی آمریکا است و چنانچه این اتفاق بیافتد، واشنگتن اراده خود را نه تنها بر کشورهای منطقه تحمیل خواهد کرد، بلکه مهمترین ابزار بازدارندگی روسیه و چین در آسیای مرکزی را در اختیار خود خواهد گرفت. آودیوا اذعان کرد: به نظر میرسد آمریکا قصد دارد در ماه اگوست سال آینده میلادی از افغانستان خارج شود و به طور طبیعی انتقال فناوری و تجهیزات نظامی‌ از افغانستان به آمریکا از هر نظر توجیهی نخواهد داشت، بنابراین این امر قابل پیش‌بینی است که واشنگتن به دنبال ایجاد شرایط مناسب برای ورود این تجهیزات به آسیای مرکزی و از جمله قرقیزستان است. وی تصریح کرد: یکی از اهداف امریکا از حفظ و ادامه حضور نظامی‌ در منطقه، ایران است و همواره ایده تهاجم نظامی به ایران را در سر می‌پروراند. در این راستا برنامه هسته‌ای ایران بهانه‌ای بیش نخواهد بود زیرا آمریکا تجاوز خود به عراق را دقیقا به بهانه وجود سلاح هسته‌ای در این کشور آغاز کرد که با ورود به این کشور هرگز به دنبال یافتن این سلاح‌ها نبود. خبرنگار قرقیز ضمن برشمردن دلایل حمله احتمالی آمریکا به ایران خاطرنشان کرد: ایران تنها کشوری است که با سیاست‌های آمریکا در جهان اسلام مخالفت می‌کند و از این طریق توانسته است به محور مقابله با منافع نامشروع واشنگتن در سطح کشورهای اسلامی‌ و کلاً جهان مطرح شود. دیگر اینکه ایران دارای ذخایر هنگفت انرژی و بویژه نفت است و بیش از نیمی از نیاز نفت چین که یکی از رقبای اصلی آمریکا است، از ایران تامین می‌شود و بدین وسیله ایران به توسعه سریع اقتصادی چین کمک کرده و چنانچه به ایران حمله شود و به زعم مقامات امریکایی ایران اشغال شود، روسیه تنها چند میلیارد دلار انها به دلیل ملغی شدن قراردادهایش با ایران از دست خواهد داد، اما چین با از دست دادن استقلال انرژی خود به آمریکا وابسته خواهد شد. با این حال این روزنامه نگار برجسته قرقیزستان به اهداف چند بعدی آمریکا از ایجاد بی‌ثباتی در قرقیزستان اشاره کرده و بی‌ثبات شدن وادی‌ فرغانه را در جهت منافع آمریکا و اعمال فشار واشنگتن بر مسکو و پکن ارزیابی می‌کند. نقش ضعیف روسیه برخی از تحلیلگران منطقه معتقدند که روسیه می‌توانست نقشی به مراتب فعال‌تر در جهت کمک به حل و فصل بحران اخیر قومی در جنوب قرقیزستان داشته باشد. "ارمیک شاکر اف " کارشناس مسائل سیاسی منطقه در قرقیزستان معتقد است که حضور نظامی ‌هر کشور خارجی از جمله روسیه در قرقیزستان به منظور پایان دادن به درگیری‌های جنوب این کشور با توجه به حساسیت‌های موجود در منطقه و رقابت قدرت‌ها، می‌تواند در آینده نزدیک به چالش و تهدیدی برای امنیت قرقیزستان و کلاً وادی فرغانه تبدیل شود، زیرا بخش قابل توجهی از مردم منطقه قطع نظر از تعلقات ملی، نظامیان خارجی را به عنوان اشغالگر خواهند شناخت. "رحمت الله عبدالله‌اف " کارشناس مرکز مطالعات منطقه‌ای تاجیکستان در این باره گفت: بیانیه برخی از مسئولان نهادهای روسیه و آمریکا در جهت بررسی موضوع احتمال اعزام نظامیان خود به مناطق درگیری در قرقیزستان را این گونه ارزیابی کرد که این دولت‌ها در صدد بررسی روحیات جامعه قرقیزستان و واکنش کشورهای آسیای مرکزی و واکنش طرف‌های اصلی فرامنطقه‌ای به این موضوع هستند. وی تصریح کرد: البته حضور نظامیان آمریکایی در مناطق درگیری بیش از هر سناریوی دیگری غیر منطقی به نظر خواهد رسید، ولی عدم تمایل مسکو به اعزام نیروی نظامی‌ به قرقیزستان نشان داد که فاصله روسیه با منطقه به صورت واقعی بیشتر شده است و دیگر نظامیان روسی نمی‌توانند در این فضا به عنوان نیروی خودی پذیرفته شوند. "الکساندر کنیازاف " رئیس دفتر نمایندگی مرکز مطالعات جامعه کشورهای مشترک المنافع CIS روسیه در آسیای مرکزی حضور نظامیان روسی در وادی حساس فرغانه را برای کوتاه‌مدت از نظر تاکتیکی قابل توجیه‌ دانست، ولی چنین حضوری را از نظر استراتژی همراه با مشکلاتی خواند که در آینده می‌تواند بر نحوه روابط مسکو با کشورهای منطقه و ازبکستان تاثیر گذار باشد. کنیازاف با اشاره به حساسیت موضوع و نقش فاکتور حضور نظامی ‌آمریکا در منطقه و به خصوص در قرقیزستان گفت: رئیس جمهور روسیه با نگاه به دورنمای تحولات آسیای مرکزی مجدداً اعلام کرد که با پایان حضور نظامی ‌آمریکا در افغانستان پایگاه "ماناس " نیز باید برچیده شود. "دولتعلی حسن‌اف " استاد دانشگاه رسول اکرم (ص) در قرقیزستان با اشاره به نقش کمرنگ روسیه و سازمان پیمان امنیت جمعی در کمک به عادی سازی وضع سیاسی و امنیتی در جنوب قرقیزستان، تقویت نهادهای نظامی، امنیتی و انتظامی‌در داخل این کشور را مهمترین ضامن تامین ثبات و امنیت در این کشور ارزیابی کرد. زمینه تشدید فعالیت افراط‌گرایان فراهم شده است مشخص است که در متن تحولات اخیر قرقیزستان و به خصوص درگیری‌های قومی‌، حرکت‌ها و جریان‌های افراط‌گرا فرصت مناسبی برای توجیه حضور خود در منطقه به دست آورده اند. در 26 آوریل 2010 دولت موقت قرقیزستان 32 نفر از عوامل افراطی را که در حوادث یک سال پیش در منطقه "نوکت " این کشور دست داشته و توسط دولت قبلی بازداشت و زندانی شده بودند، عفو کرد. با آزادی این افراد، در روز 18 می‌ در ورزشگاه این منطقه، برنامه‌ای موسوم به "آش‌خدایی " یا آش نذری با حضور بیش از 1000 تن از اعضا و هواداران جریان افراط‌گرای "حزب‌التحریر "برگزار شد که موجب اعتراض بخشی از مردم مناطق جنوبی قرقیزستان شد که مخالف حضور و فعالیت تحریری‌‌ها این منطقه بودند. کارشناسان حدس می‌زنند که برخی از اعضای دولت موقت قرقیزستان قصد داشتند با این اقدام همه جریان های فعال در کشور، حتی گروه‌های افراط گرا را مجاب کنند تا در رفراندم قانون اساسی حضور داشته باشند که چنین حرکتی از سوی کارشناسان غیر قابل توجیه و حتی خطرناک شمرده شد که می تواند این کشور را با چالش جدی‌تری روبرو کند. با این حال ادامه مناقشات قومی‌ زمینه را برای گسترش حضور گروه‌ها و جریانات افراطی در قرقیزستان و کلاً وادی حساس فرغانه بیشتر فراهم خواهد کرد. با توجه به وجود این نگرانی است که "نکولای باردیوژا " دبیر کل سازمان پیمان امنیت جمعی یک ماه پیش با فعال شدن گروه‌های جنایی سازمان یافته و افراط‌گرا در جنوب قرقیزستان، به دولتمردان این کشور نسبت به حضور و نفوذ این افراد در دولت هشدار داده بود. با این حال به اعتقاد کارشناسان، قرقیزستان و سایر کشورهای منطقه در آینده نزدیک شاهد فعال شدن جریانات افراطی دارای ریشه‌های خارجی در سطح منطقه و به خصوص وادی فرغانه خواهند بود. راه برون رفت از بحران قومی‌ در قرقیزستان کارشناسان راه برون رفت از بحران موجود سیاسی و قومی‌ در قرقیزستان را در همکاری دولت موقت قرقیزستان با مردم این کشور قطع نظر از تعلقات قومی‌ آنها می‌دانند و به نقش همگرایی واقعی کشورهای منطقه اشاره می‌کنند. آنها معتقدند که قطع نظر از وجود برخی از زمینه‌های چالش در داخل قرقیزستان، بدون دخالت عامل خارجی، گسترش درگیری‌های قومی‌ با این ابعاد که بتواند 2 استان مهم در جنوب قرقیزستان را فرا بگیرد، غیرامکان خواهد بود. به عبارت دیگر مداخله نیروهای خارجی در درگیری‌های قومی اخیر این کشور غیرقابل انکار است. کارشناسانی که با خبرنگار خبرگزاری فارس مصاحبه کرده‌اند، معتقدند که باید این واقعیت به مردم بازگو شود که بی‌ثباتی و بحران‌های قومی‌ در آسیای مرکزی به سود بیگانگان و به ویژه قدرت‌هایی است که منافعی از ادامه این روند دارند. از نظر آنان حداقل نتایج درگیری‌های اخیر قومی‌در بخشی از وادی فرغانه این خواهد بود که زمینه تهدید اجرای طرح‌های اقتصادی فرامنطقه‌ای نظیر انتقال ذخایر انرژی منطقه به خارج را فراهم خواهد کرد و چنانچه به این موضوع عمیق‌تر نگریسته شود، این واقعیت روشن خواهد شد که آمریکا و غرب به شدت مایلند تا موانعی در راه اجرای طرح‌های انرژی منطقه که با حضور روسیه، چین و ایران انجام می‌شوند، ایجاد کنند. آدم‌ربایی، قاچاق مواد مخدر، تشکیل گروه‌های جنایی سازمان یافته و ایجاد ارتش‌هایی موسوم به "مجاهدین اسلام " با شعار آزادی منطقه و شست‌و‌شوی اذهان ملت‌های منطقه در راستای منافع ژئوپلیتیکی آمریکا و غرب در همین راستا قابل ارزیابی است. آمریکا دارای 2 چهره است: یکی آنکه رسماً مطرح می‌کند و دیگری چهره واقعی این کشور است که با توجه به عملکرد مقامات این کشور مشاهده می‌شود. شناخت این واقعیت از طرف ملت‌ها و دولت‌های منطقه این فرصت را فراهم خواهد کرد تا به فکر پیدا کردن راه حل‌های واقعی باشند و به این حقیقت پی ببرند که قطع نظر از حمایت یا مخالفت آشکار و پنهان هر طرف خارجی از جمله آمریکا، آنها همگی سوار یک کشتی هستند که نام آن آسیای مرکزی بوده و در صورت بروز اتفاق یا حادثه‌ای همگی به‌طور یکسان زیان خواهند دید.