«آلن گودمن» که سابقه جاسوسی علمی در سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) را دارد پس از سفر به ایران و بازدید از پژوهشگاه های و دانشگاه های کشورمان گفت:«حسن نیت به شدت زیادی در فضای آموزشی ایران نسبت به آمریکا موج می زند! این وضعیت، سنگ بنایی است که می توان همکاری های جدید آموزشی را بر آن استوار کرد.»

خلاصه گزارش: رهبر انقلاب در صحبت های خود درباره هرگونه رابطه ایران با آمریکا، بارها و بارها نسبت به دو نکته به طور خاص هشدار داده اند: مقابله با نفوذ آمریکایی ها و عدم اعتماد به آن ها. اطلاعاتی که سردار سرلشکر دکتر «محسن رضایی» دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام فاش کرد، نشان می دهد که نه تنها نفوذ آمریکایی ها و اعتماد به آن ها در فضای علمی کشور در شرف ورود به مرحله ای تازه است، بلکه ظاهراً برخی مقامات دانشگاهی در کشورمان با مهمان نوازی ویژه ای که از ایرانی ها سراغ داریم، به استقبال تلاش های جاسوسان آمریکایی برای براندازی در کشورمان رفته اند. سفر هیئتی به ظاهر علمی از آمریکا (که در رأس آن ها عضو سابق سازمان سیا قرار داشت) به کشورمان و بازدید آن ها از دانشگاه ها و پژوهشگاه های مهم ایران، باید زنگ خطری باشد که امیدواریم برای دولت به صدا درآمده باشد و یا دست کم از این پس به صدا دربیاید.

رد و بدل شدن لبخندهای دوستانه میان «آلن گودمن» (دوم از چپ)
و مقامات دانشگاه شهید بهشتی

در حالی که رهبر انقلاب ماه هاست درباره پروژه های نفوذ آمریکا در ایران هشدار می دهند، روز سه شنبه 11 اسفند 94، محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام به بخشی از این عملیات ها اشاره کرد^[1]. سرلشکر محسن رضایی گفت که یکی از مسئولین پروژه نفوذ در ایران در سازمان سیا، خردادماه امسال به ایران آمد و از دانشگاه ها نیز بازدید کرده است.

رضایی افزود: «یکی از عوامل سازمان سیا که مسئول نفوذ در ایران شده و در آینده اسناد زیادی را از وی افشا خواهیم کرد، خردادماه به تهران آمده و از تمام دانشگاه ها بازدید کرده است. ایشان اولین کسی است که در فضای باز شوروی به آن جا رفت و بعد از برجام نیز به ایران آمده است.»

یک هفته پذیرایی تمام عیار از هیئت نفوذی آمریکا

اظهارات رضایی نشان می دهد که مأمور ارشد سیا در پروژه نفوذ به ایران در پوشش علمی وارد کشور شده است. اما ماجرا چه بود؟ خردادماه امسال یک هیئت آمریکایی تحت عنوان هیئت علمی و در قالب «طرح آموزش عالی ایران^[2]» به کشورمان آمد^[3] و از 13 دانشگاه و مرکز علمی-پژوهشی ایران بازدید کرد^[4]! این مراکز عبارت بودند از: دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه الزهرا، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه شیراز، دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، مؤسسه سلول های بنیادی رویان، پژوهشگاه دانش های بنیادی، و دانشگاه زند.

اعضای این هیئت آمریکایی^[5] عبارت بودند از «آلن گودمن» رئیس و مدیرعامل «مؤسسه آموزش بین المللی^[6]» (که در ادامه گزارش او را مفصلاً معرفی خواهیم کرد)، «کنت اولاند» مدیر مرکز توسعه بین المللی دانشگاه «بال استیت^[7]»، «مایکل بالاگ» مشاور نایب رئیس برنامه های بین المللی دانشگاه «پیتزر^[8]»، «جوانا رگولسکا» نایب رئیس مراکز پیش رفت جهانی و امور بین المللی دانشگاه دولتی «راتگرز» ایالت نیوجرسی، «آنتونی بایلی» نایب رئیس ابداعات جهانی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، «احمد فیض الدین» مشاور نایب رئیس برنامه های بین المللی و توسعه آموزشی دانشگاه «وین استیت»، «کلاره بانکس» دست یار رئیس «مرکز مشارکت های بین المللی»، و «دانیل ابست» معاون نایب رئیس «مرکز مشارکت های بین المللی».

جلسات عوامل نفوذی آمریکا با مقامات دانشگاهی کشورمان
باید زنگ خطر را برای دولت ایران به صدا دربیاورد

این افراد در قالب همکاری های علمی میان آمریکا و ایران و تحت حمایت مؤسسه آموزش بین المللی بیش از یک هفته در ایران حضور داشتند و در این مدت علاوه بر دیدار با «محمود نیلی احمد آبادی» رئیس دانشگاه تهران با نمایندگانی از 13 دانشگاه و مؤسسه علمی کشورمان با هدف توسعه راه های مشترک هم کاری دیدار و گفت وگو کردند.

یکی از برنامه های مهم این گروه که 26 خرداد ماه به پایان رسید، دیدار با رئیس دانشگاه تهران بود، آن ها در این دیدار توسعه دیپلماسی علمی و مبتنی بر مسائل آموزشی را بر دیپلماسی سیاسی ارجح دانسته و یادآور شدند که ارتباطات علمی مسیر تحکیم سایر شیوه های تعاملی را نیز ارتقا داده و تحکیم می بخشد. رئیس دانشگاه تهران نیز ضمن معرفی این دانشگاه و جایگاه علمی آن در منطقه و جهان بر اهمیت هم کاری های بین المللی دانشگاهی تأکید کرد و با اشاره به برنامه های هم کاری قبلی بین دانشگاه تهران و دانشگاه های آمریکا، آمادگی خود را جهت توسعه هم کاری های مشترک اعلام کرد.

این هیئت در ادامه بازدیدها با حضور در دانشکده کارآفرینی با «محمدرضا زالی» رئیس، و استادان این دانشکده دیدار و در زمینه برگزاری کنفرانس های مشترک علمی، دیدارهای متقابل علمی، عضویت در هیئت تحریریه نشریات علمی، ارائه تجربیات کارآفرینی و نیز حضور در کنفرانس آتی کارآفرینی در دانشگاه تهران گفت وگو و تبادل نظر کردند. به اعتراف مؤسسه آموزش بین المللی، اگرچه تا کنون اشخاصی از چند دانشگاه آمریکایی به صورت جداگانه به ایران سفر کرده اند، اما فرستادن هیئتی متشکل از مقامات چند دانشگاه به ایران از سال ها پیش تا کنون، اتفاق نیفتاده بود.

عکس یادگاری با جاسوسان آمریکایی در ایران

«مؤسسه آموزش بین المللی» و «برنامه فولبرایت^[9]»

مؤسسه آموزش بین المللی^[10] یکی از مراکزی است که تحت عنوان دیپلماسی آموزشی در آمریکا دایر شد. موضوع دیپلماسی آموزشی یکی از زیرمجموعه های «دیپلماسی عمومی^[11]» در وزارت خارجه آمریکا است. در پورتال وزارت خارجه آمریکا، وظایف و کارکردهای دیپلماسی آموزشی تشریح شده است. اما دیپلماسی آموزشی چه می کند؟

مهم ترین بخش پروژه دیپلماسی آموزشی که از طریق مؤسسه آموزش بین المللی پی گیری می شود، برنامه «فولبرایت» است. این برنامه مبتنی بر کمک های مالی است که برای «تبادل آموزشی دانش جویان»، دانشگاهیان، معلمان، دانشمندان، هنرمندان و غیره ارائه می شود. بر اساس این مدل، نتیجه و هدف دیپلماسی آموزشی آمریکایی ها از طریق مؤسسه آموزش بین المللی و در قالب برنامه فولبرایت، ایجاد یک شبکه هم کاری با حضور دانش جویان، اساتید دانشگاه، پژوهشگران، معلمان و هنرمندان است.

دیدار گودمن با مسؤولان دانشگاه تهران

سفر هیئت آمریکایی نیز در راستای ایجاد چنین شبکه ای در ایران بوده است. آن ها البته در ایران به نتیجه هم رسیدند و بر سر «طرح آموزش عالی ایران» برای گسترش گفت وگوی علمی بین ایران و آمریکا با مقامات وزارت علوم دولت یازدهم به توافق رسیدند. «آلن گودمن» رئیس هیئت آمریکایی، پس از پایان سفر به ایران طی بیانیه ای نوشت: «دیپلماسی آموزشی در صدر تلاش ها برای باز کردن باب گفت وگو میان دو کشور، حتی قبل از احیای کامل روابط دیپلماتیک قرار دارد.»

وی هم چنین صراحتاً از طرح «تبادل دانش جو^[12]» سخن گفت: «این هیئت، فصل تاریخی و جدیدی در روابط آموزشی [میان آمریکا و ایران] باز می کند و [دو کشور را] برای گسترش چشم گیر هم کاری های آموزشی و علمی و همین طور تبادل دانش جوهای بیش تر میان دو کشور آماده می کند.» همان طور که تاریخ دنیا و حتی تاریخ معاصر کشور خودمان نشان می دهد، کشورهای بی شماری تا کنون فریب برنامه های تبادل دانش جوی آمریکا^[13] را خورده اند و بعدها تاوان آن را پس داده اند (مصاحبه های مشرق را از این جا و این جا بخوانید.)

برنامه تبادل دانشجو و اهمیت سفر هیئت آمریکایی به ایران

شاید در نگاه اول حضور هیئت آمریکایی در ایران و تمایل برای توسعه همکاری های علمی و ایجاد شبکه ای از دانشگاهیان و هنرمندان برای هم کاری، موضوع پیچیده یا مغرضانه ای به نظر نرسد، اما سفر آمریکایی ها به ایران زمانی قابل تأمل می شود که از پیشینه برنامه تبادل دانش جو میان آمریکا و کشورهای هدف واشنگتن، و همین طور سابقه کاری «آلن گودمن» رئیس هیئت آمریکایی و نیز رئیس مؤسسه آموزش بین المللی مؤسسه آموزش بین المللی با خبر باشید.

مقامات آمریکایی به شهرهای تهران، اصفهان و شیراز سفر کردند

برای پرداختن به برنامه تبادل دانش جو^[14] ابتدا باید ماهیت دیپلماسی عمومی^[15] و جنگ نرم را شناخت. البته قصد ما در این گزارش، پرداختن به دیپلماسی عمومی نیست، اما تعریف این پدیده در این جا ضرورت دارد. دیپلماسی عمومی را این گونه تعریف می کنند: «دیپلماسی عمومی یا دیپلماسی مردم عبارت است از ارتباط با مردم کشورهای دیگر برای برقراری مراوداتی که با هدف آگاه سازی و تأثیر [روی مردم در کشور هدف] طراحی شده اند.»

البته این اتفاق نظر میان تمام کارشناسان وجود دارد که نمی توان یک تعریف واحد برای دیپلماسی عمومی ارائه داد و ابزارهای این نوع دیپلماسی هم به همین نسبت، متنوع هستند: ورزش^[16]، مذهب^[17]، رسانه^[18]، تبادل های آموزشی^[19] و ده ها ابزار دیگر^[20]. دست کم در مورد آمریکا باید دانست که هدف از اجرای برنامه های دیپلماسی عمومی در کشورهای مختلف، پرورش نیروهایی است که در وقت مناسب به کار واشنگتن بیایند؛ خواه این کار، تغییر رژیم باشد، خواه نفوذ اقتصادی و فرهنگی و علمی، و خواه تحقق اهداف دیگر.

جست جویی ساده در اینترنت و نگاهی مختصر به تاریخ دخالت آمریکا در کشورهای دیگر، متأسفانه دو مطلب را ثابت می کند. اولاً این که چه اندازه در فضای علمی کشور ما از موضوع تبادل دانش جو استقبال شده است، و دوماً این که برنامه های تبادل دانش جوی آمریکا (حتی با نام های واضحی مانند «تبادل رهبران آینده^[21]» و «تبادل رهبران مهمان^[22]») چه بلایی بر سر کشورهای هدف کاخ سفید از جمله روسیه، چین، کوبا، ونزوئلا و غیره آورده است^[23].

پرچم های ایران و آمریکا، کنار هم در نشستی در دانشگاه شیراز

مکانیسم این برنامه های تبادل بسیار مشخص است. دانش جویان خارجی با تأمین مالی دولت آمریکا به این کشور سفر می کنند و در قالب برنامه های خاص و کاملاً هدفمند، تحت تأثیر نفوذ فرهنگی و سیاسی واشنگتن قرار می گیرند. این افراد بعد از بازگشت به کشور خود به مهره هایی برای دولت آمریکا تبدیل می شوند که هر زمان لازم بود، می توان از آن ها استفاده کرد.

در عین حال، دانش جویان خارجی اگر ظرفیت فعالیت های «فوق برنامه» از خودشان نشان دهند ممکن است جذب وزارت خارجه و یا دستگاه های امنیتی آمریکایی شوند (مصاحبه مشرق). از سوی دیگر دانش جویان آمریکایی که با شرایط مدنظر کاخ سفید تربیت شده اند با سفر به کشورهای هدف، به عوامل نفوذی دولت آمریکا تحت پوشش دانش جویان «بی آزار» تبدیل می شوند. بر همین اساس به نظر می رسد دولت ایران با پذیرایی از مقامات دانشگاهی آمریکا در سفر اخیر، رسماً از برنامه های براندازی آمریکا استقبال کرده است.

نکته ای که باید به آن توجه کرد، مطلبی است که «غلام حسین زمانی» رئیس سازمان بسیج اساتید فارس 6 مرداد سال جاری طی جلسه مشترک کمیته تحلیل و بررسی و کمیته شورای عالی قشر بسیج اساتید در سازمان بسیج اساتید به آن اشاره کرد: منابع مالی و تأمین بودجه مؤسسه آموزش بین المللی. «زمانی» در این جلسه گفت: «60 درصد از بودجه این مؤسسه از طرف دولت آمریکا تأمین می گردد و [این مؤسسه] کوشش خود را برای ایجاد رابطه در کشورهایی همانند عراق، هند، چین، کوبا، ویتنام، روسیه و غیره یعنی همه کشورهایی که از لحاظ اطلاعاتی برای آمریکا هدف به شمار می روند، متمرکز نموده است^[24].»

آیا پیش از اعطای هدیه به هیئت آمریکایی از سوی دانشگاه شیراز،
هدف واقعی آن ها از سفر به ایران، پرسیده شده است؟

اگر اندکی بیش تر به دنبال منابع مالی مؤسسه آموزش بین المللی حتی در پایگاه اینترنتی خود این مؤسسه بگردیم، لیستی از نهادهای دولتی و سازمان هایی را می یابیم^[25] که شرکت آن ها در برنامه های براندازی و سیاست های خراب کارانه دولت آمریکا بارها و بارها ثابت شده است: «دفتر امور آموزشی و فرهنگی» در وزارت خارجه آمریکا، وزارت آموزش و پرورش آمریکا، آژانس توسعه بین المللی آمریکا (گزارش های مشرق را از این جا، این جا، و این جا و مصاحبه مشرق را از این جا بخوانید)، «صندوق بین المللی پول» (گزارش مشرق)، «مؤسسه جامعه باز» وابسته به بنیادهای جامعه باز «جورج سوروس» (گزارش های مشرق را از این جا و این جا بخوانید)، «بنیاد راکفلر» (گزارش های مشرق را از این جا و این جا بخوانید)، گوگل (گزارش مشرق درباره ارتباط تنگاتنگ گوگل با سیا را از این جا بخوانید)، «پپسی»، و «گلدمن ساکس».

آیا آلن «گودمن» واقعاً «آدم خوبی» است؟

شخصیت آلن گودمن که مدیریت سفر گروه علمی مؤسسه آموزش بین المللی به ایران را برعهده داشت، جای تعمق و تأمل زیادی دارد. بهترین راه برای شناخت وی شاید از طریق کتابی تحت عنوان «بهترین حقیقت: جاسوسی در عصر اطلاعات» باشد که هم راه با «بروس برکوویتز» نوشته است^[26]. در بخشی از این کتاب که تماماً درباره جاسوسی است، می خوانیم: «در مواجهه با چالش های جدید عصر اطلاعات و جهان پس از فروپاشی شوروی، جامعه اطلاعاتی آمریکا باید [خود را با شرایط جدید] وفق دهد و تغییر کند. تغییر حاشیه ای هم کافی نیست، بلکه اصلاحات رادیکال در سازمان دهی و روی کرد سازمان های اطلاعاتی آمریکا باید رخ دهد.»

نویسندگان کتاب برای اصلاح سازمان های اطلاعاتی آمریکایی، استفاده از بخش خصوصی و دست رسیِ به آن به سرمایه و چابکی بیش تر نسبت به سازمان های دولتی را توصیه می کنند. بخشی از این روند جدید می تواند استفاده از دانشگاه ها و مؤسسات تحقیقاتی برای تربیت نیروهای آموزش دیده، از کشورهای دیگر باشد، به جای آن که تلاش شود جاسوسانی تربیت شوند که سفرشان به کشورهای بیگانه همیشه خطرناک است.

آیا در میان مقامات «فرهیخته» دیدارکننده با آمریکایی ها، هیچ کس
به نام «آمریکا» حساس نشده است؟

گودمن در حال حاضر رئیس مؤسسه آموزش بین المللی است. این مؤسسه در حوزه برنامه های ارتباط آموزشی بین المللی کار می کند و اداره برنامه فولبرایت را تحت حمایت وزارت خارجه آمریکا برعهده دارد. گودمن پیش از برعهده گرفتن این سمت، رئیس مدرسه سرویس خارجی در دانشگاه جورج تاون و استاد این دانشگاه بود، دانشگاهی که محل تربیت بسیاری از مقامات و دیپلمات های آمریکا و یکی از مهم ترین بازوهای سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) برای تربیت نیرو محسوب می شود.

نکته بسیار مهم در سوابق وی این است که به نوشته سایت دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا (و اعتراف پایگاه اینترنتی مؤسسه آموزش بین المللی^[27])، سال 1975 به عنوان هماهنگ کننده دستورکار ریاست جمهوری برای مدیر اطلاعات مرکزی، به استخدام سیا درآمد. علاوه بر این ها او مشاور بنیاد فورد، بنیاد ملی وودرو ویلسون و «آژانس اطلاعات آمریکا»ست (که در ادامه در این باره بیش تر توضیح می دهیم) و مهم تر از همه، عضو شورای روابط خارجی است که تقریباً تمام اعضای آن روزی در وزارت خارجه آمریکا کار کرده اند.

گودمن حساب ویژه ای بر نظرات حسن روحانی، رئیس جمهور ایران درباره هم کاری های آموزشی میان دو کشور باز کرده است. وی می گوید: «این که آن ها [دانش جویان] از کجا هستند و این که ما با این کشور روابط دیپلماتیک داشته باشیم یا نه، مهم نیست، زمانی که رئیس جمهور کشوری درباره تبادلات مردم و تبادل آموزشی سخن می گوید، ما دوست داریم برای ایجاد آن چه ممکن است تلاش کنیم.»

به نظر می رسد مسئولین دانشگاه شیراز، از مدت ها پیش خود را
برای سفر هیئت آمریکایی آماده کرده اند

وی در اظهارنظری هشداردهنده، می گوید: «حسن نیت به شدت زیادی [در ایران] نسبت به آمریکا وجود دارد، به خصوص در فضای آموزشی [ایران]. اکثریت مقامات آکادمیک و مدیران دانشگاهی که با آن ها دیدار کردیم، در آمریکا آموزش دیده بودند و فرزندان بسیاری از آن ها در حال حاضر به دنبال کسب مدرک در دانشکده ها و دانشگاه های آمریکا [در حال تحصیل] هستند. این وضعیت بنیانی را فراهم می کند که می توان هم کاری های جدید آموزشی را بر آن استوار کرد.»

آلن گودمن هم چنین مشاور «آژانس اطلاعات آمریکا^[28]» یا «سرویس اطلاعات آمریکا» نیز بوده است؛ آژانسی که بنیان گذار آن آیزنهاور بود و بین سال های 1953 تا 1999 صرفاً با هدف ترویج دیپلماسی عمومی با هدف «درک، آگاه سازی، و تأثیرگذاری بر ملت های بیگانه برای پیش برد منافع ملی، و گسترش گفت وگو میان آمریکایی ها و مؤسسات آمریکایی با هم تایان آن ها در کشورهای دیگر... و جریان بخشیدن به برنامه های اطلاعاتی دولت آمریکا در خارج از کشور و مؤثرسازی آن ها» فعالیت می کرد. جالب این که وظایفی که به این آژانس به تنهایی محول شده بود، بعدها به دو سازمان مستقل سپرده شد: وظایف رسانه ای به «هیئت مدیره پخش برنامه^[29]» و وظایف تبادل و غیرمرتبط با پخش برنامه به معاون وزیر خارجه در امور دیپلماسی عمومی و روابط عمومی.

با توجه به آن چه گفته شد و شواهد مختلفی که نشان می دهد آمریکایی ها هیچ علاقه ای به گسترش روابط علمی با ایران ندارند، جز این که از این طریق بتوانند در جامعه ما نفوذ کنند، امیدواریم اکنون که این اشتباه صورت گرفته و پای جاسوسان آمریکایی به دانشگاه های کشورمان باز شده است، دست کم هر چه زودتر جلوی ادامه این نفوذ واضح فرهنگی و علمی گرفته شود و به خصوص از امضای هرگونه قراردادی درباره تبادل دانش جو یا برنامه های مشابه آن که سابقه شان کاملاً مشخص است، جلوگیری گردد.