ابعاد اطمینان‌سازی سناریوهای دسترسی امریکا به متحدین در شرایط بحرانیدکتر حمید هادیانچکیده امروزه ستون فقرات و سلسله اعصاب انقلاب در امور سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نظامی، فناوری برتر است که استراتژی نظامی و سیاست‌گذاری دفاعی کشورها را شدیداً تحت تأثیر قرار داده است. فناوری برتر ارتباطی، اطلاعات و شبکه‌ای مبتنی بر شعور هوشمند تقسیم اطلاعات با هدف تقسیم پیروزی به آماده‌سازی نیروهای عملیاتی در سطح مجازی مبتنی بر شبیه‌سازی می‌پردازند و آنگاه به اجرای مأموریتهای محوله مبادرت می‌ورزند. به نظر می‌رسید که \"شعار هر چه در میدان آموزش عراق (تهاجم) بریزی تا در میدان رزم کمتر خون بریزی\" در حال وقوع عینی است. یکی از مظاهر عینی فناوری ارتباطی و شبکه‌ای، ارتباط هویت ژنتیکی برای اجرای مأموریتهای راهبری و عملیات - نجات و نیز یکی از چهره‌های جدید عملیات روانی، شبیه‌سازی کارکتر فکری مولد تهدیدات ضد دسترسی برای اتخاذ تصمیمهای پیروزمندانه برای دسترسی به متحدین در شرایط اضطراری است. واژگان کلیدی: متدلوژی شبیه‌سازی، شبیه‌سازی دسترسی، رویکرد چندبعدی و پروژه هیماکس، نیروهای میان‌وزن هوابرد، فرماندهی مرکب و تمرینات بحرانی استراتژیک، فناوری ارتباط هویت ژنتیک و شبیه‌سازی کارکتر فکری شخصیتهای حقوقی و حقیقی هدف. مقدمه امروزه متدلوژیهای شبیه‌سازی در مراکز و محافل فکری و استراتژیک نظامی جهان برای تحلیل - مدلی شرایط اضطراری اهمیت استراتژیک پیدا کرده است. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که مانورهای مشترک در عرصه‌های پهناور نظامی بدون تدوین و توسعه برنامه‌ریزی نرم‌افزاری شبیه‌سازی و مدل‌سازی امکان‌پذیر نیست. در این میان سناریوسازی دسترسی به مناطق و اهداف موردنظر (سرپلهای عملیاتی) در عالی‌ترین سطوح برنامه‌ریزی آموزشی و پژوهشی و نیز بخشهای اطلاعاتی و عملیاتی ارتشها با بهره‌گیری از شبکه‌های ارتباطی و اطلاعاتی مبتنی بر فرماندهی، کنترل،‌ کامپیوتر، ارتباطات، اطلاعات (انفورماتیک) و جاسوسی عمق استراتژیک دارد. پروژه‌های مطالعاتی و میدانی ایالات متحده با متحدین واشنگتن در برخی مناطق حساس و استراتژیک جهانی با هدف دسترسی به آنها در شرایط بحرانی و یا مقابله با تهدیدات ضد دسترسی مطابق با شرایط امنیتی سیستم بین‌المللی پس از 11 سپتامبر به تعریف پروژه‌های تخصصی‌تر از نوع هیماکس، تشکیل نیروهای میان وزن هوابرد، فرماندهی مرکب، تمرینات بحرانی استراتژیک، تربیت حلقه‌های انسانی در سطوح عالی فرآیند تصمیم‌گیری حساس امنیت ملی متحدین و تولید نسل جدید تبلیغات هوشمند با هدف گسترش و تعمیق اطمینان‌سازی به آنها انجامیده است. این مقاله نیز در نظر دارد، ضمن تعریف تیپ‌شناسی شبیه‌سازی دسترسی به تحلیل حلقه‌های مغزافزاری،‌ نرم‌افزاری و سخت‌افزاری سیستم شبکه‌ای اطمینان‌سازی متحدین واشنگتن در شرایط بحرانی بپردازد. تعریف متدلوژی شبیه‌سازی و گستره کاربرد آن امروزه متدلوژیهای کمی جایگاه مهم و بسیار با اهمیت تحت عنوان سیاست‌سنجی( ) در برنامه‌ریزی دفاعی دارند. متدلوژی کمی شامل رهیافتهای مدلی، تحلیلی- مدلی، تحلیل- داده‌های آماری،‌ کمی‌سازی، آمار و احتمالات و از این قبیل جزو دیدگاه روش‌گرا محسوب می‌شوند که در اموری چون شبیه‌سازی،‌ مدل‌سازی و پیش‌بینی مبتنی بر سیبرنتیک، انفورماتیک، ژنتیک و نانوتکنولوژی به کار گرفته می‌شوند. در این میان، شبیه‌سازی یکی از مدلهای رایج در سیاست‌سنجی محسوب می‌شود که کاربرد دیرینه‌ای در مطالعات استراتژی داشته است. شبیه‌سازی به معنای نمایش عملی واقعیت است که ابتدا از جعبه شنی در ارتشهای کلاسیک و امروزه در کامپیوترها به شکل برنامه‌ریزیهای جنگی سر در آورده است. مهم‌ترین هدف در شبیه‌سازی مطالعه چندبعدی متغیرهای دخیل در شکل‌گیری پروسه‌ها است. همچنین از کاربردهای شبیه‌سازی می‌توان به تمرینات متنوع مجازی نظامی، شبیه‌سازی فرماندهی مرکب برای هماهنگی (C4I2) ( ) در صحنه‌های وسیع جنگ و نیز مانورهای نظامی مجازی برای آماده‌سازی نیروها در صحنه‌های واقعی عملیاتی اشاره کرد.1 تعریف سناریوسازی یا شبیه‌سازی دسترسی و عمق استراتژیک آن از اهداف استراتژیک فرماندهی دکترین و آموزش نیروی زمینی ارتش امریکا (ترادوک)( ) به کارگیری فناوریهای متنوع و مدرن شبیه‌سازی برای رویارویی با جنگهای آینده و نیز مکانیسم دست‌یابی به پایگاههای نظامی متحدین واشنگتن در نقاط حساس جهانی آن هم در شرایط بحرانی است. ترادوک فناوریهای مذکور را در صحنه مجازی شامل برنامه‌ریزی نرم‌افزاری نظامی و در عرصه عملیاتی چون خودروهای سریع هوایی و زمینی و نیز شبکه‌های به هم تنیده انفورماتیک و ارتباطات زمینی، هوایی، دریایی و فضایی تحت عنوان سیستمهای جدید جنگی (آینده)( ) به کار می‌گیرد که مهم‌ترین کار ویژه آنها آمادگی برای جنگهای مدرن و دسترسی آسان به متحدین در شرایط بحرانی است. دسترسی آسان به متحدین به منزله دست‌یابی به سرپلهای عملیاتی برای پیروزی در جنگهای مدرن است. شبیه‌سازی دسترسی یا بازی دسترسی( ) از کارویژه‌‌های فناوریهای شبیه‌سازی برای سناریوسازی دسترسی در اعزام و گسترش نیروها، گسیل لجستیک و تدارکات دسترسی به پایگاههای متحدین و از این قبیل است که مراحل اولیه خود را در صفحات کامپیوتری (به شکل مجازی) پشت سر گذاشته و به تدریج وارد مراحل عملیاتی شده است. از اهداف استراتژیک امریکا در بازی دسترسی اطمینان بخشیدن به متحدین و دوستان نزدیک واشنگتن در مواقع بحرانی است. در واقع؛ در بازی دسترسی نواقص موجود برطرف و نقاط قوت تقویت می‌شود و آنگاه مانورهای مشترک نظامی با متحدین اجرا می‌شود که مهم‌ترین اهداف سیاسی آن اطمینان بخشیدن به متحدین در مواقع بحرانی به ویژه برای رویارویی با تهدیدات داخلی و خارجی است. شبیه‌سازی دسترسی یا بازی دسترسی با تدوین و توسعه انواع سناریوسازی برای دسترسی به متحدین در شرایط حساس و بحرانی، به آزمون تواناییها، ظرفیت، منابع، استراتژی و تاکتیک امریکا در بدترین وضعیت دسترسی یعنی مقابله با تهدیدات ضد دسترسی در برخی مناطق استراتژیک جهانی می‌پردازد. برای مثال؛ پنتاگون برنامه‌ریزی نرم‌افزاری سناریوسازی را برای دسترسی به متحدین در شرق آسیا برای مواجهه احتمالی با چین بر سر تایوان، با روسیه بر سر جمهوریهای بالتیک و با دشمنان فرضی بر سر منابع انرژی و ژئوپلیتیک منطقه خلیج فارس مورد آزمون مجازی و تمرینات عملی نظامی قرار داده است. منابع خبری در این خصوص اعلام کردند که مانورهای مجازی و واقعی نظامی برای دسترسی آسان به مراکز حساس جهانی دارای عمق استراتژیک برای متحدین واشنگتن اثرات روانی داشته است. بدیهی است که عملیات روانی و عملیات اطلاعاتی،‌ انفورماتیک و ارتباطات سلسله اعصاب شبکه‌های ارتباطی مانورهای دسترسی در شرایط بحرانی را تشکیل می‌دهند. طراحان مانورهای مذکور معتقدند که اثرات روانی تهدیدات ضد دسترسی به مراتب بیش از اثرات فیزیکی و اجرایی آن است. مهلک‌ترین نوع تهدیدات ضددسترسی بیشتر از جانب تهدیدات تروریستی کشتارجمعی نام برده شده است. اکسیژن سیاسی این نوع تهدیدات اثرات روانی گفتمان وحشت تروریستی است. بنابراین در روند متحول سناریوسازی دسترسی از طریق فناوریهای مدرن مجازی اثرات عمق استراتژیک شامل اثرات عملیات روانی دنبال می‌شود. در واقع اثرات چند بعدی عملیات روانی از یک سو به استراتژی دسترسی به متحدین و از سوی دیگر به در اختیار داشتن تجهیزات و تسلیحات مدرن و پیشرفته در جنگهای مدرن مرتبط می‌شود که در هر دو صورت برای متحدین عمق استراتژیک دارد. البته اثرات چندبعدی عملیات روانی مانورهای مجازی و واقعی دسترسی جنبه بازدارندگی نیز دارد. این نوع بازدارندگی بیشتر حاکی از فعالیتهای بین‌المللی نیروهای مسلح امریکا شامل مانورها و تمرینات مشترک نظامی،‌ تماسهای مستقیم نظامی، ‌تجهیز و مدرنیزه کردن ارتشهای متحدین و احداث پایگاههای جدید نظامی و از این قبیل است.3 سناریوسازی دسترسی و ابعاد عملی آن ارتش امریکا با استقبال و پی‌گیری پروژه قدرت‌سازی( ) ‌پس از جنگ سرد، استراتژی و تاکتیک دسترسی و دست‌یابی سریع و مؤثر به اهداف استراتژیک را بیشتر مورد اهتمام قرار داده است. مقامات طرح و برنامه‌ریزی پنتاگون بر حضور درازمدت و پرحجم نیروی نظامی امریکا در پایگاههای نظامی کشورهای متحد واشنگتن مخالفند و در عوض با استقرار نیروهای سبک به ویژه یگانهای هوابرد( ) برای دسترسی مؤثر به پایگاههای مذکور بیشتر موافقند.4 بنابراین آمادگی بین‌المللی ارتش امریکا در ابعاد عرضی و مجازی و نیز طولی آموزشی و مانوری در حال بسط و گسترش است. یکی از اهداف مانوری و واقعی ابعاد عرضی و طولی آمادگی فراملی ارتش امریکا مقابله با تهدیدات نامتقارن قرن 21 است. استراتژی سناریوسازی دسترسی نیز به دنبال مقابله با این نوع تهدیدات به ویژه تهدیدات ضد دسترسی در مناطق حساس استراتژیک است. در سناریوسازی دسترسی، بنادر کشتیرانی و فرودگاههای متحدین و سایر راههای دسترسی نیروهای نظامی امریکایی به کشورهای هدف محاسبه می‌شوند و متقابلاً نیز تهدیدات ضد دسترسی به نقاط سرپل عملیاتی،‌ تدارکاتی،‌ مواصلاتی و لجستیک از طریق تسلیحات کشتارجمعی، موشکهای کروز و بالستیک، حملات زیردریایی، مین‌گذاری دریایی، عملیات نیروهای مخصوص، اقدامات کنوانسیونی تروریستی، جنگهای الکترونیکی و اطلاعاتی و سایر اشکال جنگها لحاظ می‌شوند.5 بنابراین در طراحی استراتژی دسترسی امریکا به متحدین در شرایط بحرانی چهار لایه تئوریک و پراتیک دیده می‌شود: الف. تعریف روشن و واضح از استراتژی ضد دسترسی دشمن؛ ب. ماهیت و کارویژه سناریوسازی دسترسی امریکا به متحدین؛ ج. فرایند اعزام نیروهای نظامی امریکایی در مناطق قابل دسترسی؛ د. پیش‌بینی نقاط ضعف و قوت در فرایند استقرار نظامی. به نظر می‌رسد که قابلیت و توانایی استراتژی امریکا برای دسترسی به متحدین در راستای چهار محور مطروحه نیازمند تبدیل اطلاعات استراتژیک به اطلاعات تاکتیکی، گسترش و تعمیق اقدامات اطمینان‌بخش روانی برای دسترسی آسان و سریع،‌ انجام مانورهای مشترک نظامی، بازداشتن دشمن فرضی از دسترسی به نقاط استراتژیک و انهدام طرحهای ضددسترسی آن و مهم‌تر از همه تأمین هر چه بیشتر آخرین وضعیت اطلاعاتی نظامی و جاسوسی از نقاط حساس متحدین از طریق فرماندهی مرکب و ائتلاف است. برآورد اطلاعات استراتژیک در زمان صلح به دنبال بازدارندگی، در زمان بحرانی به دنبال اقدامات تأخیری و در زمان جنگ به دنبال اقدامات نظامی پیشگیرانه و پیشدستانه در قبال تهدیدات ضددسترسی است. روشن است که اجرای هر یک از مراحل بازدارندگی، تأخیری و پیشدستانه بدون تبدیل اطلاعات استراتژیک به سطح تاکتیکی امکان‌پذیر نیست. یکی از وضعیتهای حساس و بغرنج فقدان گزینه‌های پیش‌بینی شده در صورت شکست هر یک از مراحل مذکور است. برای این منظور مراکز تدوین و توسعه استراتژی دسترسی امریکا به متحدین همچون ترادوک با اجرای فرایندهای مجازی و سناریوسازی دسترسی به ارزیابی دقیق هر یک از مراحل سه‌گانه بازدارندگی،‌ تأخیری و پیشدستانه و تدوین و توسعه گزینه‌های پیش‌بینی‌شده می‌پردازند. ارزیابی گزینه‌های ترادوک درباره آینده دسترسی و آینده نیروهای اعزامی یک نوع رویکرد چندبعدی است. رویکرد چندبعدی شامل دسترسی نرم در اموری چون شبکه‌های ارتباطی،‌ اطلاعاتی، ‌انفورماتیک، سیبرنتیک، عملیات روانی و از این قبیل و دسترسی سخت نیز حول محور اعزام یگانهای هوابرد و به اصطلاح نیروهای سبک و حرفه‌ای است. ترادوک علل تدوین و توسعه رویکرد چندبعدی را آمادگی برای رویارویی با چالشهای مهم و نامشخص قرن 21 نامبرده است. برای این منظور امریکائیها با اجرای سناریوسازی دسترسی در دو سطح مجازی و واقعی (تاکتیکی) دامنه وسیعی از گزینه‌ها را در وضعیتهای مناسب و نامناسب علیه تهدیدات ضددسترسی مورد بازبینی و ارزیابی قرار می‌دهند.6 رویکرد چند بعدی و پروژه هیماکس رویکرد چندبعدی ترادوک در قالب پروژه‌ای به نام هیماکس( ) برای گذار از مرحله مقابله‌جویی با تهدیدات سنتی و متقارن به مرحله مقابله‌جویی با تهدیدات نامتقارن ضددسترسی در قرن 21 تدوین و تنظیم یافته است. برابر نمودار مذکور رویکرد چندبعدی هیماکس شامل دسترسی نرم و سخت به متحدین در شرایط بحرانی حول محور جنگ‌افزارهای مدرن نرم و سخت مبتنی بر حداقل تلفات، حداکثر پشتیبانی لجستیک، پیروزی قاطع با حداقل سطح تماس در درگیری با دشمن است. بی‌شک جنگ‌افزارهای مدرن نرم و سخت در قالب ارتشهای سنگین با پشتیبانی گسترده، فوق‌العاده پرهزینه و خطرناک خواهد بود. بنابراین نیروهای سبک و حرفه‌ای با یگانهای هوابرد نیروی زمینی و تفنگداران دریایی می‌توانند بسیار سریع‌تر مستقر گردند به شرط آنکه از قدرت آتش، محافظت و تحرک کافی برخوردار باشند. نیروهای میان‌وزن شامل نوع جدیدی از نیروهای هوابرد است که بیش از واحدهای زرهی سنگین آرایش‌پذیر و پویا بوده و در عین حال تحمل و تحرک آن از نیروی پیاده سبک بیشتر باشد. نیروهای میان‌وزن قابلیت استقرار و دوام دارند و از مزایای جنگهای شبکه‌ای برای بهره‌مندی از تصمیمات سطوح بالا برخوردارند. مدل تکاملی هیماکس طوری طراحی شده است که دو نوع برنامه‌ریزی نرم شامل جنگ شبکه‌ای و سخت شامل جنگ حرفه‌ای میان‌وزن در قالب (C4I2) به شکل متنوعی از گزینه‌های قابل پیش‌بینی برای مقابله با انواع تهدیدات ضددسترسی را داراست.7 فرماندهی مرکب و تمرینات بحرانی استراتژیک مرکز مطالعات رهبری استراتژیک در دانشگاه جنگ نیروی زمینی ارتش امریکا( ) در سلسله فعالیتهای علمی خود به تدوین و توسعه پروژه مطالعاتی تحت عنوان گذار ارتش امریکا به قرن 21 پرداخته است. یکی از موضوعات پروژه مذکور آمادگی نرم و سخت‌افزاری ارتش امریکا در جنگهای مدرن قرن 21 است. تحلیل و ارزیابی چندبعدی جنگهای جدید با اهتمام ویژه تئوریک و عملی و مجازی و واقعی در زمینه‌هایی چون جنگ‌افزارها، لجستیک، آمادگی بدنی پرسنل زبده نظامی در سه سطح تکنیک، تاکتیک و استراتژی است. برای مثال آزمایشگاه دانشگاه جنگ با تهیه و تنظیم برنامه‌های نرم‌افزاری به تولید یک سری سناریوسازی یا شبیه‌سازی دسترسی به برخی مناطق حساس استراتژی توأم با شرایط بحرانی چون منطقه دریای خزر و منطقه خلیج تایوان پرداخته است. در سناریوسازی دسترسی امریکا به منطقه دریای خزر متحمل شرایط بحرانی انواع و اشکال مختلف راههای دسترسی و نیز گزینه‌های مقابله با تهدیدات ضددسترسی دشمن فرضی و به طور خلاصه ارزیابی چندبعدی وضعیت بحرانی منطقه دریای خزر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.8 به نظر می‌رسد که مهم‌ترین اهداف آموزشی و پژوهشی مرکز رهبری استراتژیک دانشگاه جنگ نیروی زمینی ارتش امریکا، توسعه و تعمیق مهارتهای فکری و عملی در دو عرصه مجازی و واقعی و در دو سطح تاکتیکی و استراتژیک در زمینه‌هایی چون تقویت هنر جنگ و عملیات، کارآمدتر کردن (C4I2)، پاسخهای بهینه به تسلیحات متصور دشمن، توسعه عملیات روانی مبتنی بر شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی، گذار استراتژی ملی و استراتژی ملی نظامی به سوی اهداف از پیش تعیین شده و مهم‌تر از همه تولید نسل جدید فناوریهای نوین و مدرن برای جنگهای آینده تحت عنوان جنگهای غیرقابل تصور است. به عبارت دیگر، در سناریوسازی دسترسی امریکا به مناطق حساس استراتژیک آن هم در شرایط بحرانی،‌ به کارگیری انواع فناوریهای مدرن برای مقابله با انواع و اشکال جنگهای جدید غیرقابل تصور است. یکی از موفقیتها در سناریوسازی دسترسی فرماندهی مرکب برای هدایت عملیات ائتلاف در قالب Centcom, Pacom, Stratcom, Nato, Eucom و Transcom مساعدت از فناوری طراحی اقدام بحرانی( ) برای به حداکثر رساندن هماهنگیها، همکاریها و به حداقل رساندن کارهای موازی در عملیات ائتلاف علیه تهدیدات ضددسترسی است. تمرینات بحرانی استراتژیک( ) علاوه بر فناوریهای نرم‌افزاری تولید جنگهای متصور در سناریوسازی دسترسی به دنبال توسعه و تعمیق اثرات روانی برای متحدین واشنگتن در شرایط فوق‌العاده حساس و بحرانی نیز است. تحقق اثرات روانی سیاسی و نظامی سناریوسازی دسترسی امریکا با پذیرش دانشجویان نظامی کشورهای متحد (وابسته) و نیز با اعطای بورسهای مطالعاتی به ویژه در برنامه تمرینات بحرانی استراتژیک همراه است. فارغ‌التحصیلان دوره‌های آموزشی و پژوهشی به ویژه دوره تمرینات بحرانی استراتژیک با کسب فرصتهای لازم برای تولید مفاهیم تئوریک و کسب مهارتهای لازم رویه‌های عملی (پراتیک) آمادگی بهتری برای مقابله با شرایط بحرانی و تهدیدات ضددسترسی پیدا می‌کنند. رهبران استراتژیک به این دسته فارغ‌التحصیلان کشورهای متحد (وابسته) اطلاق می‌شود که حلقه‌های انسانی در شبکه روانی و اطمینان‌بخش امریکا و متحدین واشنگتن در شرایط بحرانی، ‌مبهم، پیچیده و فوق‌العاده خطرناک محسوب می‌شوند. در واقع حلقه‌های انسانی مذکور به گسترش و تعمیق حداکثر اطمینان‌سازی در سطح اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک، نظامی، ‌امنیتی‌، اطلاعاتی و ارتباطی و به طور کلی رهبری استراتژیک می‌پردازند.9 انستیتو عملیات ثبات و صلح‌سازی نیروی زمینی ارتش امریکا اخیراً با برگزاری برنامه سالیانه کارگاههای آموزشی و با حضور برخی سفرای خارجی در امریکا و همچنین انستیتو امریکایی برای صلح و اداره عملیات مخصوص پنتاگون به بررسی چند بعدی، تعاملی و چند منظوره اثرات روانی سناریوسازی دسترسی در شرایط بحرانی در آزمایشگاه مجهز پرداخته‌اند. همچنین کارگاههای آموزشی مشابهی از سوی انستیتوی مذکور در کشورهای رومانی،‌ آلبانی، آذربایجان، بلغارستان، ‌کانادا، گرجستان، لتونی، لیتوانی، مولداوی، روسیه، اسلوانی، سوئد و اوکراین جهت انطباق شرایط بحرانی مجازی با محیط واقعی یا تاکتیکی کشورهای مذکور تحت عنوان همکاریهای نظامی منطقه‌ای برگزار شده است، فرماندهی مرکزی امریکا (سنتکام) نیز طی سالهای 2001 تاکنون کارگاههای آموزشی مشابه با عنوان پاسخ اضطراری و اطمینان‌بخشی در برخی کشورهای آسیای مرکزی برگزار کرده است. مدیریت ارتباطات و اطلاعات شبکه‌ای کارگاههای آموزشی مذکور با ارائه سیستم شبکه‌ای اطلاعات و ارتباطات از مکانیسم اطمینان‌سازی به متحدین با هدف دسترسی و مقابله با تهدیدات ضددسترسی خبر داده است.10 شبیه‌سازی عملیات روانی یکی از مراحل مهم سناریوسازی دسترسی، شبیه‌سازی عملیات روانی برای در هم ریختن سلسله اعصاب (ارتباطات و تصمیم‌گیری) تهدیدات نامتقارن ضد دسترسی است. شبیه‌سازی عملیات روانی شمشیر دولبه‌ای است که از یک سو به افزایش اطمینان‌سازی برای دسترسی امریکا به متحدین در شرایط اضطراری می‌پردازد و از سوی دیگر به تزلزل تصمیم‌گیری تهدیدات ضد دسترسی در سه سطح استراتژی، تاکتیک و تکنیک اشاره دارد. فناوریهای برتر ارتباطی، اطلاعاتی و شبکه‌ای با انجام مأموریتهای نظارت، مراقبت و شناسایی، ظرفیت عملیات روانی را در دو سطح مجازی و واقعی گسترش و تعمیق می‌بخشند. عملیات روانی در سطح مجازی با هدف همکاری مجازی( ) با شرکت مدعوین کشورهای متحد از طریق ویدئو و ادیو کنفرانس( ) و نیز ارتباطات کامپیوتری( ) مبتنی بر آدرسهای الکترونیکی، چت و دیگر فرآورده‌های ارتباطی تمرین و آموزش داده می‌شود. همکاری دسته‌جمعی مجازی با هدف ارتقای استقلال فکری، قدرت اعتماد به نفس برای تصمیم‌گیری در مواقع بحرانی، اجرای بهینه مأموریتهای واقعی و مهم‌تر از همه مسئولیت‌پذیری انجام می‌گیرد، برای مثال؛ امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته دیدار اعضای کابینه و نیز جلسات مقامات ارشد شرکتهای چند ملیتی از طریق ویدئو و ادیو کنفرانس انجام می‌گیرد،11 شبیه‌سازی عملیات روانی در سطح مجازی مبتنی بر تقسیم اطلاعات (نظارت و شناسایی) و نیز تقسیم عملیات( ) فناوری جنگ‌‌افزار نظامی و یگانهای زبده عملیاتی) در سطوح وسیع جغرافیای معطوف است. برای این منظور بازیهای جنگی( ) مشتمل بر سناریوهای گوناگون ضد دسترسی در برخی مناطق حساس و استراتژیک جهانی تهیه و تنظیم می‌گردد و آنگاه شبیه‌سازی عملیات روانی مبتنی بر تقسیم اطلاعات و عملیات برای مقابله با آنها تدوین و توسعه می‌یابد. بازیهای جنگی پس از طی مراحل پژوهشی و آموزشی برای اتخاذ تصمیمات اجرایی به سطوح عالی ستاد جنگ، مراکز تصمیم‌گیری سیاست‌گذاری نظامی و نیز دولت ارسال می‌شود و آنگاه به طور رسمی و غیررسمی به نمایش گذاشته می‌شود تا اثرات جنگ روانی علیه تهدیدات ضد دسترسی کارسازتر شود. اثرگذاری عمیق استراتژیک عملیات روانی بازیهای جنگی ضد دسترسی بیشتر ناشی از برتری هوایی - فضایی و نیز فناوری ارتباطی و اطلاعاتی است. اداره پروژه‌های آلترناتیو - دفاعی( ) پنتاگون در همکاری با نهادهای مشابه در نیروهای نظامی امریکا به تدوین و توسعه پروژه‌های انقلاب در امور سخت‌افزار نظامی به ویژه برتری هوایی - فضایی، نرم‌افزار نظامی به خصوص فناوری شبکه‌ای و نیز پروژه آماده‌سازی نیروهای زبده نظامی مشغولند.( ) 12 برتری فناوری ارتباطی در بازیهای جنگی بیش از پیش عملیات روانی ناشی از جنگ بین نیروهای آبی و قرمز را در شرایط دسترسی به متحدین برجسته می‌کند. همگرایی هرچه بیشتر منابع توزیع‌کننده اطلاعات شامل فضایی، هوایی، سطح و زیر سطح دریا و زمینی برای هدایت و رهبری یگانهای عملیاتی در لجمن با دشمن با هدف گسترش و تعمیق استراتژیک عملیات روانی است. یگانهای علمیاتی به دو شکل الف) تلاش برای انهدام تهدیدات ضد دسترسی و ب) تلاش برای اشغال سرپل عملیاتی برای ممانعت از وقوع تهدیدات ضد دسترسی که وارد لجمن می‌شوند. مراکز فرماندهی و کنترل از طریق ارتباطات شبکه‌ای همراه با یگانهای عملیاتی در صحنه حضور دارند. عملیات روانی ناشی از این نوع عملیات از طریق تماسهای ماهواره‌ای، کانالهای مخصوص رادیویی، آدرسهای کامپیوتری و مهم‌تر از همه شناسایی آنها از طریق هویتهای ژنتیک برای ممانعت از استراق سمع دشمن است. اجرای مأموریتهای راهبری و نیز امداد و نجات یگانهای عملیاتی از طریق ارتباط مبتنی بر هویتهای ژنتیک با بزرگنمایی صحنه عملیاتی شامل صحنه‌های پرتراکم طبیعی و مصنوعی، صنعتی و غیره از طریق فناوری ماهواره‌ای از حالت مجازی به سطح واقعی رسیده است. فناوری مذکور توسط یکی از ناوهای هواپیمابر امریکایی مستقر در دریای مدیترانه برای عملیات امداد و نجات یکی از خلبانان امریکایی به اجرا در آمد. یکی از جنگنده‌های امریکایی در اجرای مأموریتهای محوله در جنگ کوزوو - بوسنی دچار حادثه می‌شود و خلبان آن درخواست کمک می‌کند. فناوری شبکه‌ای و ارتباطی پس از شناسایی او از طریق ارتباط هویت ژنتیک، مأموریت امداد و نجات خلبان مذکور را به فرماندهی ناو هواپیمابر امریکایی مستقر در دریای مدیترانه واگذار می‌کند. به نظر می‌رسد که شبیه‌سازی عملیات روانی از طریق روند رو به تحول فناوری ارتباطی و شبکه‌ای ابعاد جدیدتری به خود گرفته است. امروزه نرم‌افزارهای عملیات روانی می‌توانند طرز تفکر، مکانیسم تصمیم‌گیری و ویژگی‌های اشخاص حقوقی و حقیقی هدف را شبیه‌سازی، مدل‌سازی و پیش‌بینی کنند. کلازویتس معتقد بود که پی بردن به افکار و نیت دشمن می‌تواند زمینه پیروزی را فراهم کند. شبیه‌سازی عملیات روانی با جست‌وجو در ویژگی‌های فکری دشمن می‌تواند زمینه اتخاذ تصمیمات پیروزمندانه را فراهم کند.13 نتایج و یافته‌ها اثرات اطمینان‌سازی سیستم شبکه‌ای اطلاعات برای دسترسی به متحدین امریکا در شرایط بحرانی سیستم شبکه‌ای اطلاعات در قالب کارکرد سیستم سیستمها متشکل از سیستمهای فرماندهی، جاسوسی،‌ نظارت و مراقبت، شناسایی و اکتشاف، ابرکامپیوترها، کنترل و ارتباطات و نیز از طریق سنسورهای متحرک و ثابت فضایی، ‌هوایی، دریایی، زیردریایی و زمینی و با به کارگیری ماهواره‌ها و نیز پرنده‌های بدون سرنشین هوایی و زمینی( ) به اجرای مأموریتهای محوله در چارچوب استراتژیهای دسترسی به متحدین در شرایط بحرانی و نیز مقابله با تهدیدات ضددسترسی می‌پردازد.14 سیستم شبکه‌ای اطلاعات با بهره‌گیری از مزایای انقلاب ارتباطی می‌تواند حجم عظیمی از اطلاعات را در هر زمان و تحت هر شرایطی و برای اماکن و موقعیتهای موردنظر، قابل دسترسی همیشگی و پیوسته سازد. کارویژه‌های سیستم شبکه‌ای اطلاعات مبتنی بر نبردهای اطلاعاتی متشکل از فرماندهی و کنترل نبردها، جنگهای جاسوسی، نبردهای الکترونیکی، ‌جنگهای کامپیوتری و مجازی، نبردهای اطلاعات اقتصادی، نبردهای ارتباطی و مهم‌تر از همه نبرد یا عملیات روانی است. کارویژه عملیات روانی سیستم شبکه‌ای اطلاعات بیشتر برای تغییر طرز تفکر متحدین، دشمنان و طرفهای مختلف جنگ است که در خصوص متحدین بیشتر برای اطمینان‌سازی آنها است. اطمینان‌سازی متحدین در شرایط بحرانی با کنترل همه‌جانبه و دستیابی پیوسته به اطلاعات و ارتباطات با هدف تنزل اراده، تخریب قدرت فرماندهی و تصمیم‌گیری و انهدام منابع بالقوه و بالفعل تهدیدات کشور هدف با هدف اتصال به منبع قدرت و الهام‌بخشی روحی تلقی می‌گردد. یکی از ابعاد فرایندگذار ارتش امریکا به قرن 21 به منزله سازگاری با محیط امنیتی قرن جدید است و بعد دیگر آن تدوین و توسعه پروژه‌های آلترناتیو دفاعی( ) از سوی آژانس پروژه‌های پژوهشهای پیشرفته دفاعی( ) پنتاگون برای آمادگی متحدین در حوزه‌های مطالعاتی و میدانی منطبق با شرایط جدید امنیتی بین‌المللی به خصوص در عرصه‌های وسیع جنگ،( ) مبتنی بر عملیات مشترک( ) است. هیئت علمی آژانس مذکور در راستای تخصصهای مطالعاتی و میدانی در تابستان سال 2001، پاییز 2002 و بهار 2003 به تدوین و توسعه برنامه‌های مطالعاتی با متحدین پیرامون رباطهای جنگی، تجهیزات مدرن ارتباطی و اطلاعاتی و نیز سنسورهای ویژه به همراه برگزاری مانورهای مشترک مجازی کامپیوتری پرداخته است. سلسله اقدامات مذکور به تشکیل تیمهای مشترک عملیاتی بین امریکا و متحدین (وابسته) برای ورود به مناطق تحت محاصره دشمن فرضی با هدف دسترسی به متحدین واشنگتن در شرایط فوق‌العاده بحرانی انجامیده است تیمهای مشترک عملیاتی با کمک سیستمهای هوشمند فرماندهی از انواع گوناگون سناریوهای مبتنی بر راه‌حلهای پیشرفته و برتر( ) برخوردارند.15 به طور خلاصه برنامه‌های مطالعاتی مذکور بیشتر به تحلیل - مدلی مفاهیم پیشرفته نظامی منطبق با شرایط و اوضاع جدید امنیتی بین‌المللی و برنامه‌های میدانی نیز به بهره‌وری از جدیدترین فناوریهای نظامی می‌پردازند. رهیافتها و متدلوژیهای مدل‌سازی، تاکتیکی و فناوری برای آماده‌سازی در قبال تهدیدات و کسب برتری در پاسخهای صریح و قاطع مبتنی بر استعداد رزمی شامل پرسنل ورزیده و توسعه فناوریهای مدرن مشتمل بر شبکه‌سازی اطلاعاتی و ارتباطی، چتر حمایتی ناشی از نصب سنسورهای حساس و به کارگیری تسلیحات هوشمند برای پوشش آتش نقاط ضعف استوار است. در این میان تیم مشترک عملیاتی مشتمل بر مغزافزاری به تشکیل نیروهای میان‌وزن هوابرد با داشتن حداکثر بار همراه و حداقل وابستگی به بار مبنا و ظهور حلقه‌های انسانی اطمینان‌ساز و نیز نرم‌افزاری مبتنی بر دسترسی آسان و پیوسته به سیستم سیستمهای شبکه‌ای و سر آخر به انقلاب سخت‌افزاری فناوریهای برتر نظامی انجامیده است. حلقه‌های انسانی آموزش‌دیده متحدین می‌توانند زیرساخت فکری اطمینان‌سازی برای فراهم‌سازی شرایط تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در کشورهای متحد واشنگتن متحمل شرایط بحرانی باشند. به عبارت دیگر، حلقه‌های انسانی نیروهای ضربت مشترک،( ) بخشی در یگانهای میان‌وزن هوابرد برای اجرای تصمیمات و بخشی دیگر در فرایند تصمیم‌گیری حساس مشارکت دارند. حلقه‌های انسانی اطمینان‌سازی در شبکه‌های انسانی و سیستمهای شبکه‌ای اطلاعات کشورهای متحد واشنگتن نیروی کار تاکتیکی (عملی) و تکنیکی (علمی)( ) محسوب می‌شوند. نیروی کار تاکتیکی و تکنیکی مذکور در راستای فعالیتهای بین‌المللی ارتشهای( ) متحدین به مشاوره در طراحی استراتژیک( ) و مهندسی همکاریهای امنیتی می‌پردازند. مهم‌ترین آموزه آنها با عمق استراتژیک، گسترش و تعمیق Engagement محافل رسمی تصمیم‌گیری،( ) مراکز فکری( ) و نیروهای عملیاتی( ) در سه عرصه استراتژی، تاکتیکی و تکنیکی متحدین واشنگتن است. بنابراین ابعاد اطمینان‌سازی سناریوی دسترسی امریکا به متحدین در شرایط بحرانی دارای گستره‌ایی از سطح نرم‌افزاری و سخت‌افزاری انقلاب در امور نظامی تا سطح حلقه‌های انسانی را در بر می‌گیرد.یادداشت 1. برای مطالعه بیشتر در این باره مراجعه شود به: دانیل دوران؛ نظریه سیستمها؛ ترجمه محمد یمنی (تهران، آموزش انقلاب اسلامی، 1370) و جوزف فرانکل؛ نظریه معاصر روابط بین‌الملل؛‌ ترجمه وحید بزرگی (تهران، اطلاعات، 1371) Steven J.Brams, Came Theory and Politics, (New York, Macmillan Press, 1975). 2. Patric Chishlom, “Tutoring for future Combat”, MT2 Online Archives, Volume 8, Issue 3, Sep. 8, 2003. 3. برای مطالعه بیشتر درباره سناریوسازی دسترسی و عمق استراتژیک آن مراجعه شود به: Owen R. Cote, Assuring Access and projecting Power (Cambridge Mass, Mit Security Studies program, 2 …), and, Arthur H.Harber, “Martime Access: Do Defencers Hold all the Cards?, “Defense Horizons, Conter for National Security Policy, National Defense University, Dct, 2001. 4. Eric V.Larson, Defense Planning in a Decade of Change (RAND, 2001), and QDR, 2002. 5. Christopher Bowie, The Anti-Access Threat and Theater Air Bases, (US, Center for Strategic and Budgetary Assessment, 2002). 6 .برای مطالعه بیشتر در خصوص رویکرد چندبعدی علیه تهدیدات ضددسترسی مراجعه شود به: David Shalapar, A Global Access, Strategy for the US. Air and Airborne Rorces (US, RAND, 2002). 7. برای مطالعه بیشتر درباره پروژه هیماکس علیه تهدیدات ضددسترسی مراجعه شود به: John Curran, Director of Futures Center US. Army Training and Doctrine Command, “TRADOC and NEW Responsibilities”, www.mt2-kmi.Com Major Gen. Joseph Yakovac, program Executive officer Ground Combat and Support systems, “Future Combat System”, ibid, Gen. Kevin Byrnes, Commancling General, TRADOC, “The Mission of TRAADOC in the Global war on Terrosim”, Ibid, and, colonel Walter Augustin, program Manager for Training systems MC. Sustems Command, :Warfighter Prepar”, Ibid. 8. CSL, “The Cinified Quest 2004 Revisit Future war”, The Collins Center Cipdate, Center strategic leadership, US. Army College, Volume 6, Issue 3, April-Jane. 2004. 9. برای مطالعه بیشتر درباره تمرینات بحرانی استراتژیک مراجعه شود به: Col. Bill Wimbish, US. Army War College Support Branch, “Strategic Cirsis Ellercise”, Ibid. 10. برای مطالعه بیشتر در این باره مراجعه شود به: Thomas P.Kratman, “The shop of things to Cone?”, Ibid, prof. Bernie f. Ciriffared, “Envormmental Security and Disaster Prepar: Moving from Talking to Doing”, Ibid. 11. Lunne Wainfan, Challenges in Virtual Collaborations, (RAND, 2005) 12. Carl Conneta, Maneuver Warfare Princibles ancl the Tarms, PDA, March. 12, 1998, 2002. 13. برای مطالعه بیشتر در این‌باره مراجعه شود به: to Support Integrated Intelligence, surreillance, Reconnaissance and Strike Operations, (RAND, 2004). 14. “Future Combat System, The Future is New”, Association of the US. Army, Voice of the Army, oct, 2004. 15. Chirscopher S.Owons”, Unlikely partners: preemption and the American way of war”, Essays 2003, Chairman of the Joint chiefs of Scaff, Strategy Essay Competition, (National Defense University press, 2003), Marian Libicki, “What is information warfare?”, NDU, Acis paper 3, Aug, 1995, 2001, andP Department of the Army, Army Material systems Analysis Activity, Army future Combat systems unit of Action systems Book, Version 3,0, May. 13, 2003.