شرکتهای آمریکایی از زمان ورود رایانه به زندگی بشر به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان این حوزه مشغول به فعالیت بوده اند. اگر چه کشورهای زیادی در بخش فن آوری رایانه ای مشغول به فعالیت بوده و هر روز خبر پیشرفتهای جدیدی در این حوزه از سراسر دنیا به گوش می رسد، اما با این حال نمی توان منکر قدرت و سلطه شرکتهای بزرگ آمریکایی شد. یکی از این شرکتها که به نوعی نماد غرور آمریکایی در عرصه فن آوری رایانه ای به شمار می رود شرکت اینتل است. در این گزارش به بررسی برخی از مسائل پشت پرده این شرکت و موضوعاتی می پردازیم که ممکن است تا کنون پوشش رسانه ای زیادی پیدا نکرده باشد ولی در عین حال در برخی موارد پرده از ماهیت این نوع شرکتها برمی دارد.

لوگوی شرکت اینتل

شرت اینتل یک شرکت چند ملیتی آمریکایی است که به تولید چیپ های نیمه هادی (نیمه رسانا) مشغول است. دفتر مرکزی این شرکت در سانتا کلارا در ایالت کالیفرنیای ایالات متحده واقع شده است.[1] این شرکت که به عنوان بزرگترین شرکت تولید کننده چیپ های رایانه ای در دنیا شناخته می شود بر اساس ارزیابی موسسه اینتربرند در سال 2011 با داشتن سهامی به 217/35 میلیون دلار و 10% افزایش نسبت به سال قبل از آن به عنوان هفتمین برند برتر دنیا شناخته شد.[2]

دفتر مرکزی اینتل در سانتا کلارا ایالت کالیفرنیا

ریاست این شرکت در حال حاضر به عهده پاول اوتولینی(Paul Otellini) است و با داشتن 100 هزار کارمند در بیش از 60 کشور دنیا در صدد حفظ موقعیت خود است. اینتل در سال 1968 توسط سه نفر با نامهای Gordon E. Moore،Robert Noyce و Arthur Rock با سرمایه اولیه دو و نیم میلیون دلار تاسیس شد.[3] در ابتدا مور و نویس قصد داشتند که نام Moore Noyce را برای شرکت انتخاب کنند که به دلیل نا مناسب بودن آن برای صنایع الکترونیک از آن منصرف شده و در نهایت Integrated Electronic با نام اختصاری Intel را برای آن برگزیدند.[4]

یکی از کارخانجات تولید ریز پردازنده اینتل در کاستاریکا

این شرکت شناخته شدن برند خود در دنیا را تا اندازه زیادی مدیون تلاشهای مدیر بازاریابی خود ، دنیس کارتر (Dennis Carter) است که از سال 1991 تلاش خود در این زمینه را اغاز نمود.[5] لوگوی شرکت اینتل پس از سال 2005 تغییر یافت و شکلی به خود گرفت که افراد در حال حاضر اینتل را با آن می شناسند.

لوگوی اینتل از سال 1968 تا 2005

در سال 2007 شرکت اینتل برای تبلیغ پردازنده های دو هسته ای خود اقدام به چاپ نوعی تبلیغ کرد که که در آن چندین دونده سیاه پوست در دفتر کار مقابل یک فرد سفید پوست مجبور به تعظیم شده بودند. بنا به اعترافات نانسی باگات، نایب رئیس بخش بازاریابی اینتل، این نوع تبلیغ از دید افکار عمومی توهین آمیز و افراطی تلقی شده بود[6] و شرکت مجبور شد که از طریق بسیاری از مدیران و مقامات ارشد خود در رسانه های جمعی عذر خواهی کند.[7]

کسب سود به بهای قربانی کردن انسان و محیط زیست

در سال 2003 تنها از یکی از دستگاه های تصفیه گاز شرکت اینتل حدود 1.4 تن گاز تترا کلرید کربن منتشر شد. این در حالی است که این شرکت دارای تعداد زیادی از این دستگاه ها است و در عین ناباوری این شرکت در گزارشی این موضوع را انکار کرد.[8] یکی از کارخانجات این شرکت در منطقه ریو رانکو (Rio Rancho) نیو مکزیکو و در ارتفاعی بالا تاسیس شده است. موقعیت این کارخانه موجب شده که گازهای شیمیایی متصاعد شده از آن که سنگینتر از هوا هستند چاه های آب روستای نزدیک به این کارخانه را آلوده کند. بر اساس گزارشات انتشار این مواد شیمیایی تاثیرات زیانباری را بر روی انسان و حیوانات منطقه بر جای گذاشته است.

شرکت اینتل در منطقه ریو رانکو

بر اساس تحقیقات کاهش تعداد حیوانات در این منطقه ناشی از بالا بودن سطح ایزومرهای تولوئن (Toluene)، هگزان (Hexane)، اتیل بنزن (Ethylbenzene) و زیلین (Xylene) بوده است.[9] اینتل در پاسخ به این اعتراضات درخواست نصب چندین دستگاه تصفیه کننده در اطراف کارخانه را داد. در ابتدا تصور بر این بود که هدف از این کار کاهش عوارض ناشی از این گازهای سمی است، اما بعدها مشخص شد که این شرکت قصد تولید چندین کارخانه دیگر در آن منطقه را داشته و برای کاهش اعتراضات عمومی این پیشنهاد را ارائه داده است.

معترضان در حال سازماندهی یک گردهمایی مقابل کارخانه اینتل در ریو رانکو

اینتل و نقض حقوق کاربران

در سال 1994 مهندسان اینتل پی به وجود ایرادی در میکروپروسسورهای پنتیوم بردند، اما از آنجا که شناسایی این نقیصه کار چندان آسانی نبود، اینتل این موضوع را رسانه ای نکرد و همچنان به تولید این میکروپروسسور ادامه داد. البته 4 ماه بعد اینتل به ظاهر متوجه این موضوع شد و این موضوع را به اطلاع رساند. اما واقعیت این بود که توماس نایسلی (Thomas Nicely) استاد ریاضی دانشکده لینچبورگ در کالیفرنیا خود پیش از این متوجه این ایراد شده بود و چندین مرتبه این موضوع را به اطلاع شرکت اینتل رسانده بود. اما از آنجا که جوابی در اینخصوص دریافت نکرده بود و شرکت همچنان به تولید این محصول ادامه می داد، لینچ به افشای این موضوع از طریق اینترنت پرداخت و سرانجام توجه رسانه های جمعی از جمله روزنامه نیویورک تایمز را نیز به خود جلب کرد. بدین ترتیب شرکت مجبور به رسانه ای کردن این موضوع و قبول ضرر مالی بالایی شد.

میکروپروسسورهای معیوب اینتل که توماس وایسلی از آن پرده برداشت

چالش بعدی شرکت در این حوزه مربوط به سال 1999 بود. در این سال شرکت اقدام به تولید پردازنده ای کرد که مشخص شد دارای شماره سریال منحصر به فردی است که امکان ردیابی کاربران آنها را فراهم می سازد. پس از اعتراض وکلای مدافع عمومی به این موضوع، اینتل با توجه به سوء سابقه قبلی در سال 1994 به سرعت این قابلیت پردازنده را از کار انداخت تا بیش از این توجه افکار عمومی به این موضوع جلب نشود.[10]

سیاست اینتل در اخراج کارکنان بالای 40 سال

یکی دیگر از مواردی که اینتل با ان روبرو است مربوط به سیاستهای این شرکت در قبال کارکنان خود است. بر اساس ادعای چندین تن از کارکنان سابق این شرکت اکثر اخراجهایی که در اینتل صورت می گیرد مربوط به کارکنانی است که دارای سن بالای 40 سال هستند.[11] حتی گروهی با نام Face Intel (کارکنان کنونی و سابق اینتل) برای مبارزه با این موضوع شکل گرفته است.

لوگوی گروه Face Intel

به اعتقاد این گروه 90% اخراجهای این شرکت نصیب افرادی می شود که دارای سن بالای 40 سال هستند. مجله Upside به بررسی این موضوع پرداخت و از اینتل خواست تا اطلاعات سنی مربوط به استخدام و یا اخراج افراد را در اختیار این مجله قرار دهد، [12]اما اینتل از این موضوع امتناع کرد و در عین حال اعلام کرد که سن و سال نقشی در سیاستهای استخدامی این شرکت ندارد![13] موسس گروه Face Intel فردی با نام کن حمیدی (Ken Hamidi) است که در 1995 در سن 47 سالگی از شرکت اخراج شد. حمیدی بر اساس رای دادگاه در سال 1999 از استفاده از سامانه پیام الکترونیکی اینتل محروم شد. گویا وی از این سیستم برای انتقاد از اینتل و اطلاع رسانی به کارکنان شرکت استفاده می کرد.[14]

کن حمیدی که به افشای نقض حقوق کارکنان اینتل پرداخت

موفقیت به بهای انحصار طلبی، رشوه و نقض قوانین تجاری

تاریخچه اینتل بیانگر این موضوع است که این شرکت برای کسب سود بشتر از هیچ اقدامی فروگذار نبوده و همواره در صدد است که رقبای خود را از صحنه خارج کند. شرکتهای بسیاری نیز به دلیل اتخاذ سیاستهای تجاری نادرست و بعضا غیر اخلاقی اینتل از این شرکت شکایت کرده اند.

در دسامبر 2005 شرکت AMD به دلیل انحصار طلبی و استفاده غیر اخلاقی از قدرتش در بازار برای غلبه بر رقبایش از اینتل شکایت کرد. این پرونده 4 سال به طول انجامید و سرانجام در 12 نوامبر 2009 AMD موافقت کرد تا با دریافت 1.25 میلیارد دلار از اینتل نسبت به این پرونده رضایت دهد.[15]

در سال 2005 نیز بر اساس رای دادگاه اینتل در کشور ژاپن از سیاست انحصار طلبی برای غلبه بر رقیب خود (شرکتAMD) استفاده کرده بود که بر اساس رای دادگاه این شرکت مجبور شد که ارائه تخفیفها و پایین آوردن غیر متعارف قیمتهای خود را متوقف سازد.[16]

در سال 2007 نیز اتحادیه اروپا شرکت اینتل را به دلیل ارائه قیمتهای بسیار پایین به تولید کنندگان تجهیزات کامپیوتری، مراکز دولتی و مراکز اموزشی در اروپا و در نهایت مجبور ساختن انها به عدم استفاده از چیپ های شرکت AMD (رقیب اینتل) محکوم کرد.[17] این اتحادیه در تحقیقات خود متوجه شد که اینتل با پرداخت رشوه به شرکتهایی مانند Acer,Dell,HP,Lenovo و NEC از آنها درخواست کرده که در تولید محصولات خود تنها از چیپ های شرکت اینتل استفاده کنند و بدین ترتیب شرکتهای رقیبی مانند AMD از صحنه رقابت خارج شوند. پس از اثبات این ادعاها اتحادیه اروپا اینتل را به پرداخت 1.44 میلیارد دلار جریمه که در نوع خود رکوردی به شمار می رفت محکوم کرد.[18]

فساد مالی مدیران شرکت اینتل

راجیو گوئل (Rajiv Goel) یکی از مدیران اجرایی بخش خزانه داری شرکت اینتل بود که به در اختیار قرار دادن اطلاعات سری اینتل به شرکت گالن گروپ به ریاست راج راجاراتنام متهم شد. راجاراتنام همچنین در پرونده ای مشابه که مربوط به شرکت IBM بود نیز نقش داشت. وی پس از دستگیری مجبور به ترک شرکت در سال 2010 شد. بر اساس تحقیقات فدرال گوئل با در اختیار قرار دادن اطلاعات سری اینتل به شرکتهای فعال در بورس وال استریت بیش از 20 میلیارد دلار سود کسب کرد. این رسوایی مالی ضربه سختی بر ساختار به ظاهر قدرتمند اینتل به شمار می رفت.

راج راجاراتنام رئیس شرکت گالن گروپ

اینتل و سرکوب آزادی بیان

موضوع دیگری که شرکت اینتل در سال 2010 با آن درگیر شد مربوط به لایحه تجارت مواد معدنی در کنگره امریکا بود. بسیاری از فعالان حقوق بشر معتقدند که تجارت مواد معدنی مانند قلع، تیتانیوم و طلا که منشا آنها عمدتا کشورهای جهان سوم و آفریقایی مانند کنگو است موجب شدت گرفتن مناقشه و درگیری در این مناطق شده و جان انسانهای بی گناه بسیاری را به خطر می اندازد. این فعالان معتقدند که شرکت اینتل از آنجا که یکی از مصرف کنندگان اصلی این مواد خام برای تولید محصولات خود به شمار می رود سعی در اعمال نفوذ و عدم تصویب این لایحه شده است. از این رو این فعالان با انتقاد از اینتل در صفحه فیس بوک و توییتر این شرکت سعی داشتند تا نظرات خود را به گوش مدیران این شرکت برسانند. اما اینتل اقدام به پاک کردن نظرات این افراد از صفحه فیس بوک و توییتر کردو بدین ترتیب به انتقادات دامن زد.[19]

معترضان اینتل را یکی از خریداران اصلی مواد معدنی از کشورهای آفریقایی می دانند

اینتل، یکی دیگر از ارکان توسعه اسرائیل

شرکت اینتل همانند دیگر شرکتهای بزرگ آمریکایی از جدی ترین حامیان رژیم صهیونیستی به شمار می رود. برای اثبات این ادعا اشاره به این موضوع کافی است که اولین مرکز توسعه شرکت اینتل در خارج از آمریکا در سال 1974 در شهر حیفا تاسیس شد. از آن زمان به بعد این شرکت به سرمایه گذاری های عظیم خود در اسرائیل ادامه داد. در حال حاضر این شرکت با دارا بودن بیش از 6000 کارمند در بخش های تحقیق و توسعه خود در حیفا، اورشلیم،کریات گات (Qiryat Gat)، پتاچ تیکوا (Petach Tikva)، یاکوم (Yakum) و یوکنیم (Yokneam) به عنوان بزرگترین کارفرمای بخش خصوصی در اسرائیل شناخته می شود. درآمد اینتل از کارخانجات واقع در Lachish-Qiryat Gat که در سال 99 تاسیس شده بود روزانه 3 میلیون دلار و به صورت تقریبی سالانه به یک میلیارد دلار می رسد. درآمد اینتل اسرائیل در بخش صادرات نیز در سال 2005 نزدیک به 2/1 میلیارد دلار، معادل 14 درصد حجم صادرات اسرائیل در حوزه لوازم الکترونیک و صنایع های تک بود.[20]

مرکز تحقیق و توسعه اینتل در حیفا

به گفته خود شرکت اینتل، این شرکت با جذب منابع مالی و انسانی متعدد به توسعه علم و فن آوری در اسرائیل کمک کرده و افزایش رفاه و حمایت از مردم این رژیم را در دستور کار خود قرار داده است. در کارخانجات اینتل در اورشلیم ده ها نوع محصول میکرو الکترونیک با استفاده از فن آوری 6 اینچی تولید می شود. به علاوه با استفاده از فن اوری های منحصر بفرد، پایگاه های ارتباطی بی سیم در این مرکز به تولید انبوه می رسند. پردازنده های پنتیوم 4 مورد استفاده در رایانه های کوچک و قابل حمل نیز در مرکز کریات گات به تولید می رسند.[21]

کارخانجات تولید پردازنده اینتل در کریات گات

گروه Al-Awda که اعتلافی با تلاش در راستای بازگرداندن حقوق از دست رفته مردم فلسطین است به این مطلب اشاره داشته است که کارخانه اینتل در Qiryat Gat در زمینهایی ساخته شده است که رژیم صهیونیستی از روستاهای فلسطینی Al-Manshiya مصادره کرده است. مردم این روستا که حدود 2000 نفر بودند و با داشتن دو مسجد و یک مدرسه در 300 خانه مشغول به زندگی بودند توسط رژیم صهیونیستی اخراج شده و پس از این بود که تمام روستا با خاک یکسان شده و زمینه ساخت شهرک جدید Qiryat Gat فراهم شد.[22]

در سال 2011 مقامات رژیم صهیونیستی پیشنهاد کمک 290 میلیون دلاری برای توسعه اراضی اشغالی را به این شرکت دادند. بر اساس این پیشنهاد شرکت اینتل موظف به استخدام 1500 کارمند اسرائیلی در ناحیه کریات گات و همچنین 600 الی 1000 نفر در منطقه شمال شد.[23]