شرکت آی بی ام (IBM) که نام آن برگرفته از عبارت ماشینهای تجاری بین ­المللی (International business Machines) است یک شرکت امریکایی است که در زمینه فناوری فعالیت می­ کند.

این شرکت که با نام آبی بزرگ (Big Blue) نیز شناخته می­شود به فروش سخت ­افزار و نرم افزار رایانه ­ای مشغول بوده و به ارائه خدمات زیربنایی، هاستینگ و مشاوره­ ای در حوزه­های رایانه­ ای و نانو تکنولوژی می­پردازد.[1] دفتر اصلی این شرکت در نیویورک ایلات متحده امریکا است.

آی بی ام یا آبی بزرگ، بزرگترین شرکت در حوزه فن آوری

این شرکت با داشتن سهامی به ارزش 69،905 میلیون دلار و 8% افزایش نسبت به سال 2010 عنوان دومین برند برتر دنیا در سال 2011 را به خود اختصاص داد.[2]

آی بی ام در سال 1911 توسط توماس جی واتسون و با ادغام سه شرکت International Time Recording Company , Computing Scale corporation ،Tabulating Machine company   تاسیس شد.[3] نکته جالب در مورد واتسون عضویت وی در گروه فراماسونری (Masonic organisation) و حمایت مالی از این گروه بود.

توماس جی واتسون، موسس شرکت آب بی ام و یکی از اعضاء فراماسونری

تا سال 2010 بیش از 426 هزار نفر در 170 کشور دنیا برای این شرکت مشغول به فعالیت بوده اند.[4] این شرکت با در اختیار داشتن 9 لابراتوار تحقیقاتی و پیشرفته ترین امکانات علمی به جذب و استخدام نخبه ­های علمی دنیا اقدام می­کند و تا کنون 5 برنده جایزه نوبل، 9 برنده نشان ملی فناوری و 5 برنده نشان ملی علمی را جذب کرده است.[5]

این شرکت از زمان تاسسیس خود دچار تغییرات سازمانی بسیاری شده است. آخرین تغییرات مربوط به امسال بود که سم پالمیسانو (Sam Palmisano) رییس پیشین شرکت جای خود را به جینی رومتی (Ginni Rometty) داد.[6]

آی بی ام و ارتش ایالات متحده

در حال حاضر آی بی ام در دو پروژه مجزا، اما مشابه مشغول همکاری با ارتش آمریکا است. پروژه اول که گال   (GALE) نام دارد به درخواست بخش فناوری دپارتمان دفاعی در حال اجرا است. آی بی ام در این پروژه از همکاری دو شرکت اس آر آی اینترنشنال (SRI International) و بی بی ان تکنولوژی (BBN Technologies) بهره می­گیرد.

هدف از پروژه گال (GALE) نظارت، ترجمه و ارائه چکیده ­ای از تمام برنامه های رسانه ای در جهان از زبان عربی (که احتمالا شامل زبان فارسی نیز میشود)و چینی به زبان انگلیسی است.

از این فن­آوری برای مانیتورینگ برنامه های تلوزیونی، وبسایت­ ها و انواع دیگر وسایل ارتباطی استفاده می­شود.[7]

پروژه GALE شرکت آی بی ام برای نظارت بر فعالیت رسانه ها در دنیا

پروژه بعدی میان آی بی ام و ارتش آمریکا MASTOR نام دارد. در این پروژه از فن ­آوری برای پر کردن جای خالی مترجمین در کشور عراق استفاده میشود. هدف از این پروژه ایجاد نوعی از فن ­آوری است که به نظامیان آمریکایی امکان برقراری ارتباط سریع با مردم عرب زبان عراق را می­دهد.

با استفاده از این فن ­آوری سربازان آمریکایی از طریق میکروفون متصل به یک رایانه جمله خود را به زبان انگلیسی بیان کرده و فن ­آوری MASTOR آن عبارت را به زبان عربی ترجمه کرده و مجددا از طریق میکروفون پخش می ­نماید. در حال حاضر این پروژه به صورت آزمایشی در عراق در حال استفاده است.[8]

این شرکت در سال 2010 نیز یک قرارداد 10 ماهه با نیروی هوایی آمریکا به منظور طراحی و اجرای یک ساختار محاسباتی جامع (Cloud Computing)با توانایی پشتیبانی از شبکه های دفاعی و اطلاعاتی این سازمان به امضا رساند. این فن­آوری به نیروی هوایی آمریکا این امکان را می­دهد که گردش اطلاعات در شبکه های خود را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و آمادگی لازم در مقابل تهدیدهای احتمالی مانند حملات سایبری را داشته و به صورت خودکار به مقابله با انها بپردازد.[9]

پروژه ساختار محاسباتی شرکت آی بی ام به سفارش نیروی هوایی آمریکا

آی بی ام و نفوذ در میان دولتمردان

با وجود شهرت آی بی ام در تمام دنیا و جشن گرفتن صدمین سال تاسیس این شرکت در سال 2011، مدیران این شرکت برای از دست ندادن مشتریان خود در این بازار رقابتی گاها دست به اقدامات غیر اخلاقی نیز زده اند و نتیجه این اقدامات بروز چندین و چند رسوایی مالی و اخلاقی در کشورهای مختلف دنیا بوده است.

آرژانتین

گوستاوو سوریانی یکی از مدیران ارشد آی بی ام در آرژانتین بود که بر اساس ادعای دادستان آرژانتین در صدد فریب و کلاهبرداری از دولت آرژانتین در سال 1995 بود. بر اساس گزارشات، شرکت آی بی ام تا سطوح بالای دولت آرژانتین نفوذ کرده بود. شرکت آی بی ام در واکنش به این رسوایی اقدام به اخراج سوریانی کرد ولی وی در مصاحبه های خود همواره به اطلاع داشتن مدیران اصلی آی بی ام از برنامه های خویش تاکید کرد و معتقد بود که قربانی دسیسه های مدیران ارشد این شرکت شده است.[10]

کره جنوبی

از سال 1998 تا سال 2003 برخی از کارمندان آی بی ام در کره جنوبی طی چند مورد مبالغی را به حساب مقامات دولتی کره جنوبی واریز کردند. هدف از این پرداختها اطمینان از فروش محصولات آی بی ام در کره جنوبی بود. این مبالغ که نزدیک به 207 هزار دلار بود به همراه پرداخت هزینه سفرهای تفریحی در اختیار مقامات کشور کره قرار داده شد و این خود تضمینی برای برنده شدن آی بی ام در مناقصات و پروژه­های بزرگ دولتی در این کشور بود.[11]

چین

این شیوه بازاریابی تنها به کره جنوبی محدود نشد و مقامات کشور چین نیز از این وسوسه در امان نماندند. بر اساس گزارشات، بین سالهای 2004 تا آوایل 2009 کارمندان شعبه آی بی ام در چین هدایا و سفرهای خارج از کشور را به مقامات دولتی چین پیشنهاد کردند. در این پرونده رشوه خواری، بیش از 100 کارمند شرکت آی بی ام نقش داشتند که برخی از آنها از عناصر کلیدی شرکت به شمار میرفتند. نکته جالب اینجاست که ثبت دقیقی از پرونده­های مالی آی بی ام در کره جنوبی و چین وجود ندارد![12]

بر اساس گزارش وال استریت ژورنال در آوریل 2011، شرکت آی بی ام برای سازش در مورد پرونده رشوه خواری در شعبه هایش در کره جنوبی و چین بیش از 10 میلیون دلار هزینه کرد.[13] اگرچه آی بی ام همواره منکر پرداخت رشوه شده است اما سوال اصلی اینجاست که اگر این شرکت نقشی در این ادعاها نداشته است، چرا به پرداخت 10 میلیون دلار در دادگاه آمریکا و مسکوت نگه داشتن این ماجرا رضایت داده است؟

آی بی آم و نقض حقوق بشر

شرکت آی بی ام همانند بسیاری از شرکتهای بزرگ از موقعیت خاص کشور چین برای تولید محصولات خود استفاده کرده است. چین با داشتن نیروی کار زیاد و در عین حال ارزان سود بسیار زیادی را نصیب شرکت می­کند. جدا از این مساله، خود این کشور با داشتن جمعیتی بیش از 1 میلیارد نفر بازار بسیار مناسبی برای محصولات هر شرکتی به شمار می­رود.

این شرکت برای دستیابی به سود سرشار حقوق بشر در قبال کارگران خود را نقض کرد. این سوء استفاده ها تا آنجا پیش رفت که در سال 2011 کارگران شرکت مجبور به اعتصاب گسترده علیه سیاستهای شرکت شده و خواستار دریافت حقوق قانونی خود شدند.

بر اساس گزارش سایت بلومبرگ در نوامبر 2011 نزدیک به سه هزار کارگر در جنوب چین برای دریافت حقوق خود علیه شرکت آی بی ام دست به اعتصاب زدند. به گفته این افراد پیمانکاران شرکت آی بی ام آنها را مجبور به 120 الی 200 ساعت اضافه کار در ماه میکنند. این فشار کاری به حدی بالاست که کارگران مجبور به کار در روزهای تعطیل نیز می­شوند. این افراد خواستار دریافت حقوق بیشتر در زمان اضافه کار هستند.[14]

افزایش ساعت کاری در چین با اعتراض  کارگران مواجه شده است

به گفته آکادمی علوم چین، کاهش میزان صادرات چین در نتیجه بحران اقتصادی در دنیا از یک سو و افزایش رقابت کارگرانی که از روستا برای پیدا کردن شغل به شهرها هجوم می­آورند از سوی دیگر موجب شده است که شرکتهای بزرگی مانند آی بی ام که دارای بازار فروش مناسبی هستند از این موقعیت به نفع خود سوء استفاده کنند. این شرکت با پایین نگه داشتن میزان دستمزد و بالا بردن ساعت کاری فشار زیادی را به کارگران خود وارد ساخته است.

فساد و رسوایی اخلاقی در IBM 

رابرت موفات، نایب رئیس ارشد آی بی ام که از وی حتی به عنوان یکی از نامزدهای ریاست آی بی ام نام برده می­شد پس از آشنایی با دانیله کیسی (Danielle Chiesi) آینده شغلی خود و موقعیت شرکت را دچار چالشی جدی کرد. اتهام وارده به وی در اختیار قرار دادن اطلاعات محرمانه شرکت به دانیله کیسی با هدف استفاده از آن در بازار بورس و کسب سود بود. اتهام وارده به کیسی نیز که در خصوص این پرونده دستگیر شد این بود که این اطلاعات را در اختیار شرکت New Castle قرار داده است.

رابرت موفات و دانیله کیسی به جرم فساد مالی توسط FBI دستگیر شدند.

با توجه به سابقه کاری 33 ساله و درخشان موفات و اعتماد کامل رئیس وقت آی بی ام به وی و همچنین ثروت هنگفت این شخص برای بسیاری قابل قبول نیست که هدف وی از این اقدام منفعت مالی بوده باشد. با بررسی زندگینامه خانم کیسی فرضیه ارتباط نا مشروع میان این دو شدت گرفت و رسانه های آمریکا بر روی آن مانور دادند. چیزی که موجب قوت گرفتن این فرضیه شد این بود که موفات در جریان در اختیار قرار دادن اطلاعات به کیسی منفعت مالی نبرده است و از سوی دیگر بر اساس شواهد، خانم کیسی در برقراری ارتباط با افراد ذی نفوذ تجاری و سوء استفاده از موقعیت آنها به سود خود چندان کم تجربه نیست. البته موفات موضوع ارتباط میان خود و کیسی را صرفا کاری اعلام کرده است !

اسرائیل و IBM، ارتباطی عمیق و طولانی مدت

فعالیت آی بی ام در اسرائیل دارای سابقه­ زیادی است.

این شرکت نقش بزرگی در توسعه دانش فنی اسرائیل و رشد تجارت بین­الملل این رژیم ایفا کرده است. از سال 1950 به بعد، زمانی که آی بی ام فعالیت خود در اسرائیل را اغاز کرد[15]، با ایجاد پژوهشگاه­های تحقیق و توسعه (IBM Research& Development Labs) و واحد فن­آوری جهانی (Global Technology Unit) در مسیر توسعه این رژیم گام برداشته است. آزمایشگاههای تحقیق و توسعه که در سال 1972 به عنوان مرکز علمی آی بی ام تاسیس شدند دارای سه بخش تحقیقاتی مجزا هستند: پژوهشگاه تحقیقاتی حیفا ( که بزرگترین مرکز تحقیقاتی آی بی ام در خارج از آمریکا به شمار می­رود)، پژوهشگاه گروه فن­آوری و سیستم­های آی بی ام اسرائیل و پژوهشگاه نرم افزار آی بی ام اسرائیل. [16]

پژوهشگاه تحقیقاتی حیفا در اسراییل

بزرگترین مرکز تحقیقاتی آی بی ام در خارج از آمریکا

علاوه بر ارائه راه حل های فن­­آوری برتر (High Tech) برای بخش تجارت و صنعت اسرائیل، این شرکت با موسسات آموزشی اسرائیل مانند دانشگاه حیفا و موسسه فن­آوری اسرائیل همکاری نزدیکی دارد. بسیاری از محققان پژوهشگاه­های تحقیق و توسعه به تدریس در موسسات آموزش عالی در اسرائیل مشغول هستند.[17] با توجه به کمک این شرکت به ارتباط نزدیک دانشگاه و صنعت بسیاری از فارق التحصیلان این موسسات اموزشی در شرکت آی بی ام مشغول به کار می­شوند.

این شرکت همواره تعهد خود را به پیشرفت اقتصاد و تقویت موقعیت این رژیم در بازار جهانی نشان داده است. واحد فن­آوری جهانی آی بی ام، که در سال 2001 تاسیس شد و به عنوان نقطه تلاقی میان شرکت آی بی ام و بخش صنعت اسرائیل معرفی شد، فرصتهای تجاری مختلفی را برای این شعبه از خود فراهم ساخت.[18]

تا همین اواخر شرکت آب بی ام نرم افزار شبیه سازی را برای وزارت دفاع اسرائیل تهیه کرد. علاوه بر این، بیش از 40 سال است که تامین زیرساخت های تکنولوژیکی اسرائیل به عهده آی بی ام است. بسیاری از مدیران ارشد شرکت آی بی ام برای فعالیتهای مستمر در تقویت روابط اسرائیل و آمریکا دارای شهرت بسیاری هستند. این شرکت حتی یکی از اعضاء فعال اتاق بازرگانی تجارت و صنعت اسرائیل و آمریکا، سازمانی متشکل از شرکتها و افراد با نفوذ با هدف ترویج روابط تجاری میان دو کشور، به شمار می­رود.[19] میر نیسنسون (Meir Nissensohn )، رئیس شعبه آی بی ام در اسرائیل در سال 2008 از سوی این اتاق مورد قدر دانی قرار گرفت.[20]

های ساخت آی بی ام، ابزاری برای کنترل انسانها؟      RFID

شرکت آی بی ام در سال 2006 بخشی با نام مرکز اطلاعات RFID (RFIDC) تاسیس کرد. این مرکز با استفاده از این فن­آوری امکان ردیابی کامل محصولات مورد نظر خود را دارد.[21] این فن­آوری در ابتدا بیشتر جنبه تجاری داشت، اما به مرور زمان استفاده های دیگری از آن به عمل آمد. این شرکت در کنفرانسی که در سال 2007 در لاس وگاس برگزار شد از این فن­آوری برای ردیابی شرکت کنندگان در کنفرانس استفاده کرد. چیپ های RFID به صورت برچسبی بر روی لباس شرکت کنندگان نصب می­شد.[22] شرکت آی بی ام برای این فن­آوری جدید خود در حوزه های مختلف مشتریانی یافته است که از آن جمله می­توان به وزارت دفاع ایالات متحده اشاره کرد.

تبلیغات تلوزیونی شرکت آی بی ام برای چیپ های RFID انتقادات بسیاری به همراه داشت. در این تبلیغ فردی با در اختیار داشتن چیپ های RFID شرکت آی بی ام که در زیر پوست وی نصب شده بود به خرید لوازم مورد نیاز خود می­پرداخت.

بسیاری از مردم در پاسخ به این تبلیغ اظهار داشتند که حاضر نیستند به بهای از دست دادن آزادی های شخصی خود ازاین فن­آوری استفاده کنند. بسیاری از منتقدین معتقدند اگر چه این ابتکار شرکت آی بی ام در ظاهر جنبه تجاری دارد، اما در صورت فراگیر شدن می­تواند به ابزاری برای کنترل و محدود کردن آزاردی­های فردی افراد از سوی سازمان­ها و دولتها تبدیل شده و جنبه امنیتی پیدا کند.

چیپ های RFID شرکت آی بی ام که در زیر پوست قرار می گیرند