، «فرانسیس فوکویاما»، فیلسوف آمریکایی که بعد از فروپاشی شوروی در نظریه موسوم به «پایان تاریخ»، پیش بینی کرده بود که نظام «لیبرال دموکراسی» به صورت جریان غالب و مسلط خودش را بر همه کشورها و جوامع تحمیل خواهد کرد در مقاله ای به مناسبت حمله ۶ ژانویه به کنگره آمریکا به ضعف های این نظریه و افول دموکراسی آمریکایی اعتراف کرده است.
او در این مقاله می نویسد حمله ۶ ژانویه به کنگره که با تحریک دونالد ترامپ توسط گروهی از اغتشاشگران انجام شد بنای «بدعتی شوم» را در سیاست آمریکا گذاشت.
فوکویاما می نویسد: «از زمان جنگ داخلی [آمریکا] این کشور هیچگاه در انتقال مسالمت آمیز قدرت ناکام نمانده بود و هیچ کاندید قبلی، عامدانه نتایج انتخاباتی را که شواهد گسترده ای در حمایت از آزاد و منصفانه بودن آن وجود دارد به چالش نکشیده بود.»
نویسنده و فیلسوف آمریکایی تصریح کرده که انعکاس این حادثه کماکان در سیاست آمریکا مشهود است، اما اثرات آن تنها به مسائل داخلی محدود نیست.
در این یادداشت آمده است: «[حمله ۶ ژانویه] علاوه بر این، اثرات گسترده ای در سطح بین المللی نیز داشته و نشانه ای از افول محسوسی قدرت و نفوذ جهانی آمریکا محسوب می شود.»
او در ادامه می نویسد: «حادثه ۶ ژانویه را باید در زمینه بحران گسترده تر لیبرال دموکراسی در دنیا دید. طبق گزارش سال ۲۰۲۱ خانه آزادی در خصوص آزادی در دنیا، دموکراسی برای ۱۵ سال متمادی رو به افول بوده است و دو کشوری که صاحب بزرگترین دموکراسی های آمریکا هستند یعنی ایالات متحده و هند با بزرگترین موانع موجاه شده اند.»
از زمانی که گزارش خانه آزادی منتشر شد در میانمار، تونس و سودان که قبل تر از آن گام های نویدبخشی به سوی دموکراسی برداشته بودند کودتاهایی به وقوع پیوست.
فوکویاما مدعی شده تعداد «دموکراسی ها» در دنیا در بازه زمانی اوایل دهه ۷۰ تا نزدیک به بحران مالی سال ۲۰۰۸ از ۳۵ کشور به ۱۱۰ کشور افزایش یافت. در آن زمان، ایالات متحده نقشی حیاتی در آنچه «موج سوم دموکراسی سازی» خوانده می شد ایفا می کرد.
او می نویسد: «آمریکا مسئول تأمین امنیت برای متحدان دموکراتیک خود در اروپا و شرق آسیا بود و سلطه خودش را بر اقتصاد جهان که به طرز فزاینده ای در حال یکپارچه شدن بود و بازدهی اش در همان بازه زمانی چهار برابر شده بود تثبیت می کرد.»
این فیلسوف آمریکایی مدعی شده که زیربنای دموکراسی در دنیا را «موفقیت و دوام پذیری دموکراسی در خود ایالات متحده» تشکیل داد و این همان خصیصه ای در آمریکا بود که «جوزف نای» نام «قدرت نرم» بر آن نهاده بود.
با این حال، فوکویاما اذعان کرده که مدل «دموکراسی» آمریکایی در دنیا رو به افول است. او گفته که این افول، ریشه در چند عامل دارد: جهانی سازی و تغییرات اقتصادی باعث شد بسیاری از مردم دنیا [از لحاظ اقتصادی] عقب بمانند و یک شکاف فرهنگی عظیم میان متخصصان بسیار تحصیل کرده در جوامع شهری و ساکنان شهرهای کوچک تر با ارزش های سنتی تر شکل گرفت.
او در ادامه، با اشاره به عاملی دیگر می نویسد: «ظهور اینترنت، کنترل نخبگان بر روی اطلاعات را تضعیف کرده است؛ ما همیشه بر سر ارزش ها اختلاف داشته ایم اما اکنون در جهان هایی با واقعیت های جداگانه زندگی می کنیم و تمایل به تعلق داشتن و حفظ عزت، اغلب نیروهای قدرتمندتری نسبت به منفعت اقتصادی محسوب می شوند.»
فوکویاما تأکید می کند: «بنابراین، دنیا چهره بسیار متفاوت تری نسبت به آنچه تقریباً ۳۰ سال پیش که اتحاد جماهیر شوروی دچار فروپاشی شد دارد.»
این نظریه پرداز به اشتباهات نظریه اش موسوم به پایان تاریخ نیز اعتراف کرده و می نویسد: «من آن موقع نقش دو عامل کلیدی را نادیده گرفتم- اول، دشواری های ایجاد دموکراسی و مضاف بر آن ایجاد دولت های مدرن، بی طرف و غیرفاسد؛ دوم، احتمال اضمحلال سیاسی در دموکراسی های پیشرفته.»
دانشمند آمریکایی در ادامه تصریح کرده که مدل حکمرانی آمریکایی از مدت ها پیش روند رو افولش را آغاز کرده است. او می نویسد: «مدل [دموکراسی] آمریکایی مدتی است که روندی رو به افول دارد. از میانه های دهه ۹۰، سیاست های این کشور به شدت قطبی شده و در معرض بن بست های مستمری قرار گرفته که موجب جلوگیری از کارکردهای پایه ای حکومتی نظیر تصویب بودجه در این کشور شده است.»
فوکویاما خاطرنشان می کند نهادهای آمریکایی با مشکلات آشکاری نظیر نفوذ پول در سیاست و وجود یک نظام رأی دهی ناهمسو با انتخاب های مردم سالارانه مواجه بوده اند، اما به نظر می آید که واشنگتن، توانایی اصلاح این رویه ها را نداشته است.»
او تصریح می کند در جریان جنگ داخلی آمریکا و رکود بزرگ، رهبرانی آینده نگر و نهادساز در این کشور ظهور کردند، حال آنکه در دهه اول قرن ۲۱ چنین اتفاقی رخ نداد و سیاستمدارانی عوام فریب و پوپولیست سکان امور را در دست گرفتند.
فوکویاما در ادامه این یادداشت به نقش حوادث ۶ ژانویه پرداخته و نوشته تا این تاریخ، بسیاری گمان می کردند تحولات مذکور، بخشی از سیاست های متداول آمریکا است. او درباره ۶ ژانویه می نویسد: «اما آن قیام، مصداق رویدادی بود که بخش قابل توجهی از آمریکایی نشان داده اند آماده اند به دموکراسی آمریکایی پشت کرده و برای دستیابی به اهدافشان به خشونت متوسل شوند.»
در ادامه این یادداشت آمده است: «آنچه ۶ ژانویه را به یک زنگ خطر برای دموکراسی آمریکا تبدیل کرده این واقعیت است که حزب جمهوری خواه به جای سرزنش آغازکنندگان و مشارکت کنندگان در آن شورش سعی کرده آن را عادی سازی کرده و با نگاهی به انتخابات ۲۰۲۴ خودش را از صفوف کسانی که تمایل به بازگو کردن حقیقت درباره انتخابات ۲۰۲۰ دارند، جدا کند.»
به باور فوکویاما، رویداد ۶ ژانویه و حمله طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره دارای اثراتی است که انعکاس آن هنوز در دنیا شنیده می شود.
فوکویاما نوشته تا قبل از ۶ ژانویه هنگامی که در کشورهایی در دنیا دولتی به تقلب در انتخابات متهم می شد ایالات متحده انگشت اتهام را به سمت او می گرفت، «اما اکنون این اتفاق در خود ایالات متحده رخ داده است. اعتبار آمریکا در عمل به عنوان یک الگوی خوب دموکراسی، خرد شده است.»
او در ادامه می نویسد: «اگر در حزب جمهوری خواه، گرایشی برای سرزنش کردن حوادث ۶ ژانویه ایجاد شده بود - به همان شکلی که این حزب در سال ۱۹۷۴ ریچارد نیکسون را رها کرد- می توانستیم امیدوار باشیم که کشور از دوران ترامپ عبور کرده است. اما این اتفاق رخ نداده است و کشورهای متخاصم خارجی نظیر روسیه و چین با شادمانی زایدالوصفی اوضاع را نظاره می کنند.»
فوکویاما تأکید می کند: «وقتی موضوعاتی مانند واکسیناسیون و پوشیدن ماسک تا این حد سیاسی و تفرقه انگیز شده اند در نظر بگیرید تصمیم های آتی برای ارائه کمک نظامی -یا سلب حمایت نظامی- از اوکراین یا تایوان با چه واکنشی روبرو خواهد شد. آقای ترامپ اجماع دوحزبی موجود از اواخر دهه ۱۹۴۰ درباره حمایت شدید آمریکا از نظم لیبرال جهانی را تضعیف کرد و رئیس جمهور بایدن نتوانسته آن را دوباره برقرار کند.»
او در پایان یادداشت، از «تفرقه های داخلی» به عنوان بزرگترین ضعف ایالات متحده یاد کرده و نوشته است: «ایالات متحده صاحب قدرت اقتصادی و نظامی گسترده ای است اما استفاده از آن قدرت در نبود اجماع سیاسی بر سر نقش بین المللی آمریکا ممکن نخواهد بود.»
فوکویاما نوشته رویدادهای ۶ ژانویه اختلاف های داخلی موجود در آمریکا را تشدید و تثبیت کرده و به همین دلیل در سال های پیش رو، اثرات آن بر دنیا نمایان خواهد شد.