Sorry! your web browser is not supported;

Please use last version of the modern browsers:

متاسفانه، مروگر شما خیلی قدیمی است و توسط این سایت پشتیبانی نمی‌شود؛

لطفا از جدیدترین نسخه مرورگرهای مدرن استفاده کنید:

للأسف ، متصفحك قديم جدًا ولا يدعمه هذا الموقع ؛

الرجاء استخدام أحدث إصدار من المتصفحات الحديثة:



Chrome 96+ | Firefox 96+
عملیات روانی
  • تاکتیک های عملیات روانی جبهه استکبار/ مصاحبه مفصل دکتر حمید حاذق نیکرو / باز نشر
    یکشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۹ ساعت ۱۷:۲۷

    تاکتیک های عملیات روانی جبهه استکباردوشنبه ۲۸ مرداد ۱۳۹۲ ساعت ۱۳:۰۱کد مطلب: 307231در عملیات روانی حدود صد تاکتیک وجود دارد که غربی ها در این حوزه تخصص و تبحر زیادی دارند و سرمایه گذاری شدیدی هم روی رسانه ها و عملیات روانی کرده اند. آن ها متخصصین

    تاکتیک های عملیات روانی جبهه استکبار

    دوشنبه ۲۸ مرداد ۱۳۹۲ ساعت ۱۳:۰۱
    کد مطلب: 307231
    در عملیات روانی حدود صد تاکتیک وجود دارد که غربی ها در این حوزه تخصص و تبحر زیادی دارند و سرمایه گذاری شدیدی هم روی رسانه ها و عملیات روانی کرده اند. آن ها متخصصین ویژه ای در حوزه ی عملیات روانی دارند که به درستی سناریو می چینند، به نتیجه می رسانند و ابزارهای مختلفی برای موضوع عملیات روانی تدارک دیده اند.
    به گزارش جهان یه نقل از برهان، چند سالی است که از سخنان رهبر انقلاب مبنی بر وجود «جنگ نرم» جبهه ی استکبار علیه انقلاب اسلامی می گذرد. در این مدت، مطالب و مقالات زیادی در این باره منتشر شده است، اما به نظر می رسد هنوز حق این مطلب آن گونه که باید ادا نشده است.

    از سویی دیگر، برخی از محققان و نویسندگان، بین موضوعی چون «جنگ نرم» با مقولات متشابه دیگری مانند عملیات روانی، قدرت نرم و... تمیز قائل نشده اند. بنابراین بر آن شدیم تا برای فهم بهتر این موضوع، به سراغ دکتر «حمید حاذق نیکرو» برویم. دکتر نیکرو، کارشناس مسائل استراتژیک و دارای دکترای اطلاعات فرهنگی است و بیش از ده سال است که تحقیقات خود را معطوف به موضوعات عملیات روانی، جنگ نرم، جنگ سایبری و... کرده و در این زمینه دارای تألیفات فراوانی است.

    در سال های اخیر در مورد موضوع جنگ نرم بحث های زیادی در جامعه صورت گرفته است، اما به نظر می رسد هنوز این موضوع نیاز به بررسی بیشتری دارد.

    گاهی موضوعی آن قدر مطرح می شود که به صورت شعار درمی آید و از اهمیت آن کاسته می شود. جنگ نرم در این یک یا دو دهه، وارد ادبیات سیاسی غربی ها شده است که در مقابل آن، یک براندازی وجود دارد. جنگ یعنی چند گروه، کشور یا مجموعه با هم درگیر می شوند که مشخصه ها و مؤلفه هایی دارد. یکی از مسائل مهم جنگ، داشتن هدف است. هدف جنگ براندازی یک کشور است؛ یعنی به سقوط کشاندن، اشغال یا در کمترین سطح، زیر سلطه بردن آن کشور است.

    به مجموعه ی فعالیت هایی غیرنظامی که در آن خشونت و اقدامات شدید فیزیکی نباشد، جنگ نرم می گوییم. می توان گفت قدمت جنگ نرم علیه اسلام به آغاز اسلام برمی گردد؛ یعنی مخالفین و دشمنان اسلام این جنگ را از همان آغاز اسلام شروع کردند. ولی آنچه بیشتر می خواهیم به آن بپردازیم، جنگ نرمی است که علیه انقلاب اسلامی وجود دارد که یقیناً با هدف براندازی صورت می گیرد.

    جنگ نرم از چه زمانی آغاز شد؟

    جنگ شروع شده است و نهایت آن زیر سلطه بردن است. اگر کسانی که درباره ی این موضوع اطلاعات و تخصص ندارند، راجع به آن بحث کنند، موضوع را به حاشیه می برند یا تعاریف بدی از آن ارائه می کنند. در برخی از نوشته ها، عملیات روانی و قدرت نرم را معادل جنگ نرم می دانند، در حالی که این طور نیست. جنگ نرم مجموعه ی بسیار وسیع و گسترده ای است که همه ی این موضوعات را شامل می شود. می توانیم به جای جنگ نرم بگوییم جنگ فرهنگی، زیرا هم شمولیت دارد و هم وسیع و گسترده است. لذا عملیات روانی و قدرت نرم متفاوت با جنگ نرم است.

    «عملیات روانی» معمولاً موضوع محور است، مثلاً احتمال دارد در طی یک سال، چندین مورد عملیات روانی صورت گیرد. یک سوژه است و آغاز و پایان دارد. به فرض برندی مثل ندا آقاسلطان درست می کنند که از یک نقطه شروع می شود و در نقطه ای به پایان می رسد. بعد از آن، موضوع سکینه محمدی یا ترور سفیر عربستان در آمریکا توسط جمهوری اسلامی برند می شود. این ها عملیات های روانی برای تأثیرگذاری مقطعی و کوتاه مدت بر احساسات و افکار است. به همین دلیل هم به آن عملیات گفته می شود. بر این اساس، عملیات روانی ابزاری برای جنگ نرم و با آن متفاوت است.

    «قدرت نرم» هم بحث جداگانه ای دارد و به معنی تمایل داوطلبانه ی مخاطب نسبت به پذیرش اهداف مجری و مبتنی بر ایجاد جذابیت است؛ یعنی برخی کشورها در حوزه ی اقتصادی، سیاسی، علمی یا سبک زندگی جذابیت هایی را ایجاد کرده اند که بقیه با دیدن این جذابیت ها، داوطلبانه به آن ها و موضوعاتی که ایجاد می کنند گرایش می یابند. قدرت نرم تطمیع، امتیاز دادن، تنبیه و حتی تشویق نیست، بلکه فقط جذابیت است. مثلاً در جهان اسلام، نظریه ی انقلاب اسلامی و حاکمیت دینی قدرت نرم جمهوری اسلامی است؛ یعنی دیگران در جهان اسلام یا حتی برخی از کشورهای غیراسلامی هم از سبک مبارزاتی حضرت امام به انقلاب اسلامی گرایش پیدا می کنند که در حوزه ی سیاسی و انقلاب می توان از آن به عنوان قدرت نرم یاد کرد.

    عکس این موضوع هم وجود دارد، مثلاً وقتی یک مخاطب شرقی، مثل مردم کشورهای آسیایی یا جمهوری اسلامی می خواهند وسایل صوتی و تصویری بخرند، سراغ یک برند معروف مثل «سونی» می روند. در حالی که شرکت سونی نه تبلیغ خاص، نه بسته بندی های زیبا و نه اشانتیون دارد. مثلاً نوت بوک این شرکت داخل یک جعبه ی معمولی است. این قدرت نرم ژاپن در حوزه ی همین محصولات است یا مثلاً فست فودهای مک دونالد، مارک کوکاکولا یا فلان دانشگاه مطرح آمریکا بین نخبگان، جزء مقولات قدرت نرم است. این ها جذابیت دارند؛ یعنی کسی برای آن ها تبلیغ نکرده است و مردم با زور و تشویق و تنبیه به این ها جذب نشده اند.

    بنابراین عملیات روانی، جنگ سایبری، جنگ رسانه ای، جنگ در فضای مجازی و جنگ روانی به نوعی ابزارهایی هستند در اختیار جنگ نرم که در مواقع مناسب از آن ها استفاده می شود. رهبر معظم انقلاب در فرمایشات خود، از موضوعاتی چون شبیخون فرهنگی و تهاجم فرهنگی شروع کردند و بعد به تهدیدات نرم، عملیات روانی، ناتوی فرهنگی و جنگ نرم پرداختند. به نظر من، جنگ نرم بیشتر مبتنی بر مباحث داخلی است تا ابزارها و اقدامات خارجی. تعریفی که از آن در حوزه ی تأثیرگذاری یا ارتباط با مخاطب ارائه می دهند، این است که جنگ نرم با دو محور یا دو نقطه ی مهم از جسم انسان ها یا مخاطبین سروکار دارد.
    رهبری هم به این موضوع اشاره می کنند و می گویند در جنگ نرم با «ذهن» و «قلب» مردم کار دارند. اندیشمندان هم می گویند که جنگ نرم تمرکز بر فکر، ذهن و قلب است. وقتی این موضوع را بررسی می کنید، می بینید که نقطه ی تأثیرگذاری فکر و ذهن، حوزه ی اعتقادی ، باور و نگرش است و در حوزه ی قلب هم که حوزه ی احساسات و عاطفه و نفرت است، تأثیر می گذارد که از چه کسی متنفر باشید یا چه کسی را دوست بدارید.

    بنابراین در جنگ نرم، هدف این است که قوه ی عاقله و قلب مردم تحت تأثیر قرار گیرد و کارایی لازم را نداشته باشد؟

    بله، جنگ نرم می خواهد بر دو عنصر قلب و ذهن تأثیر بگذارد تا به هدف خود که همان براندازی است برسد.

    یعنی عقل و حس را طوری هدایت می کند که طراحان آن می خواهند؟

    بله، مثلاً «باور» و یا یک «نظریه» طراحی و تولید می کند. برای مثال، در حال حاضر، ما با چند نظریه ی مهم مواجه هستیم، مثل نظریات جهانی شدن، پایان تاریخ، برخورد تمدن ها، موج سوم تافلر و امثالهم. به نظر می رسد این نظریات با هم متفاوت هستند، ولی با بررسی متوجه می شوید که همه ی این نظریات به لیبرال دموکراسی ختم می شود که آمال و آرزوی غرب است؛ یعنی آنچه قرار است در ذهن ها و قلب ها گسترش پیدا کند و نهادینه و تبدیل به فرهنگ شود این است.

    حال این ها مؤلفه هایی دارند که از طریق عملیات روانی، جنگ روانی، جنگ رسانه ای، جنگ سایبری و جنگ در فضای مجازی نهادینه می شوند. آن ها نظریه را ترویج می کنند و بر اساس آن، فیلم و انیمیشن می سازند، داستان و رمان می نویسند و سبک زندگی را در شیوه های مختلف تولید می کنند و گسترش می دهند. حدود دو هزار بنیاد، مؤسسه و کالج در آمریکا و اروپا وجود دارد که دارند در خصوص جهان اسلام کار می کنند و مطمئناً هر کدام بر موضوع خاصی تمرکز دارند.

    در حال حاضر بعضی از مؤسسات و مراکزی که در حوزه ی تحقیقات و مطالعه کار امنیتی یا نظامی انجام می دادند، گرایش های خود را به فعالیت هایی نرم، چه در حوزه ی فضای مجازی و چه در حوزه های دیگر، تغییر داده اند. از این حیث می گویم جنگ نرم متکی به داخل است، زیرا با مغز و ذهن و قلب مخاطب کار دارد. ذهن و قلب از آنچه می بیند و آن را احساس و درک می کند، تأثیر می پذیرد. ما معتقدیم که اگر دستگاه های خدماتی و اداری ما که باید به مردم خدمت کنند، وظایف خود را به درستی انجام ندهند و مثلاً کارهایی از قبیل برخورد نامناسب با ارباب رجوع، کم کاری، بی احترامی کردن به افراد، انجام ندادن کار یا رشوه گرفتن انجام دهند، خواسته یا ناخواسته، به ابزار جنگ نرم دشمن تبدیل می شوند.

    مثلاً در حال حاضر، گروه های جهادی وجود دارند که شامل عده ای از دانشجویان است که وقت استراحت خود، یعنی تعطیلات سال نو و تابستان را به خدمت در مناطق محروم اختصاص می دهند. این جوان ها داوطلبانه و به تبعیت از مقام معظم رهبری ثبت نام می کنند و در گروه های خاص، مناطق محروم را می یابند و در آنجا مشغول خدمت می شوند. ممکن است آنان پزشک، قاضی یا دانشجویان رشته های مختلف علوم سیاسی، معارف، معماری، مهندسی، پزشکی و دندان پزشکی باشند، ولی آنجا کارهای یدی و مثلاً بنایی می کنند. کار این جوانان باعث می شود که جنگ نرم دشمن خنثی شود. اگر به جای هفده هزار شبکه ی ماهواره ای، میلیون ها شبکه هم وجود داشته باشد، هیچ تأثیری بر این فرد روستایی نخواهد گذاشت، زیرا لذت خدمت بی ادعا را که برای او انجام می شود، به چشم می بیند و لمس می کند. ما از این کارها به عنوان راه های مقابله یاد می کنیم.

    در حقیقت مهم تر از جنگ فیزیکی تسخیر قلب ها و ذهن هاست.

    بله، باید قلب تسخیر شود تا فردی که جاسوس موساد است، بتواند دانشمندی را که فقط کار علمی انجام داده، ترور کند؛ یعنی آن قدر روی ذهن و قلب او کار شده است که می تواند خیانت کند. دشمن به دنبال فراگیر کردن این موضوع در مقاطع مختلف است؛ یعنی مثلاً در دل مردم نسبت به مسئولین یا نظام نفرت ایجاد می کند تا به کشور بی تفاوت شوند. این گونه دشمن با هر ترفندی می تواند بر کشور غلبه کند.

    ابزارهای اصلی در جنگ نرم چیست؟

    ابزارهای مختلفی مثل ابزارهای رسانه ای، علمی، نخبگان و مباحث اجتماعی وجود دارد؛ یعنی اگر ما به درستی نتوانیم با نخبگان ارتباط و تعاون برقرار کنیم، دشمن از آن ها استفاده می کند که استفاده هم کرده است. یا در مباحث اجتماعی، ممکن است حوزه ی جامعه و احزاب مورد هدف دشمن قرار گیرد. شاید یکی از زیربنایی ترین ابزارها، ابزار علمی است که تولید نظریه می کند و ما ناچاریم نظریات غربی را در حوزه های انسانی مورد هدف و استفاده قرار دهیم. به همین دلیل، چند سال پیش رهبر انقلاب درباره ی این موضوع هشدار دادند. از آن زمان تا کنون اقدامات علمی بی شماری انجام شده و شاهد آن هستیم که رتبه ی علمی ایران، طبق آمار مراکز معتبر، به جایگاه پانزدهم دنیا ارتقا یافته است.

    اما آنچه در بین ابزارهای جنگ نرم بسیار مشهود است و دشمن سرمایه گذاری زیادی بر روی آن کرده، رسانه ها ست. دشمن برای عملیات روانی خود سناریویی طراحی می کند و برای پیاده کردن آن از رسانه استفاده می کند. مثلاً موضوعاتی مثل حقوق بشر، آزادی، آزادی زنان و آزادی مطبوعات را به عنوان سناریو مطرح می نمایند و از رسانه ها برای اهداف خود استفاده می کنند. در حال حاضر، ما با حوزه ی وسیع رسانه های ارتباطی نوین مواجه هستیم؛ یعنی علاوه بر رسانه های دیداری، شنیداری، نوشتاری یا مکتوب، رسانه های دیگری نیز به وجود آمده است که تحت عنوان رسانه های جدید از آن ها یاد می کنند؛ مثل موبایل، بازی های رایانه ای، ماهواره ها و فضای مجازی و به خصوص شبکه های اجتماعی.

    اگر بخواهیم از منظر عملیات های رسانه ای و روانی به موضوع هجمه به انقلاب اسلامی بپردازیم، آیا می توانیم تاکتیک ها و محورهای مشخصی را بیان کنیم؟

    در مرحله ی اول، نظام سلطه پیام تولید می کند. رهبر انقلاب می گویند ما در حال حاضر با یک جبهه ی استکباری مواجه هستیم که شامل صهیونیسم جهانی، آمریکا که در رأْس این جبهه قرار دارد و برخی از کشورهای اروپایی است. اخیراً جبهه ای دیگر تحت عنوان «جبهه ی ارتجاع» را مطرح کرده اند که در سوریه، مصر، لیبی و جاهای مختلف دیگر، نمود پیدا می کند؛ ولی همه ی این ترفندها علیه انقلاب اسلامی است.

    پس در مرحله ی اول، دشمن پیام تولید می کند و به وسیله ی همین پیام ها، در منطقه دو کشور را اشغال می کند. آن پیام گسترش دموکراسی است. پیام دیگر حقوق بشر است. در حال حاضر پیام مقابله با تروریسم را هم تولید کرده اند و بر آن متمرکز شده اند. اول برای این پیام ها زمینه سازی رسانه ای می کنند و مثلاً برای آن فیلم می سازند. مثلاً وقتی می خواستند افغانستان و عراق را اشغال کنند، پروژه ی یازده سپتامبر را شکل دادند و قبل از شکل دادن آن، چند فیلم ساختند و اکران کردند؛ مثل «سی اچ»، «آرماگدون»، «جنگ دنیاها» و «روز استقلال» که موضوع همه ی این فیلم ها حمله به یک شهر در آمریکاست که برج های بلندی دارد و دائماً در فیلم های هالیوودی تکرار می شود. این شهر، شهری جز نیویورک و محله ای جز منهتن نیست. منهتن نماد نظام سرمایه داری و دنیای مدرن است. در این فیلم ها این گونه نشان داده می شود که گروه های تروریستی یا حتی موجودات فضایی به آن حمله کرده و در صدد نابودی آن و ساکنینش هستند.

    با ساخت این فیلم ها بود که زمینه را برای واقعه ی یازده سپتامبر آماده کردند. در حالی که در فیلم های مستند، افشا شد و هر کسی هم که فکر کند متوجه می شود که انفجار برج های دوقلو کار هواپیما نمی تواند باشد. هواپیما به آن برخورد می کند، ولی این انفجار از بالا نیست، بلکه طبقه به طبقه و کارسازی شده است. این اتفاق را آقای تی یری میسان، نویسنده ی فرانسوی کتاب «دروغ بزرگ» در سال ۲۰۰۹، که یکی از پرفروش ترین کتاب ها هم محسوب می شود، تشریح کرده است. اما بعد از این اتفاق، مؤسسه ی نظرسنجی گالوپ از مردم نظرسنجی می کند که این حمله توسط چه کسی صورت گرفته است؟ جالب آنکه ۷۳ درصد آمریکایی جواب می دهند کار، کار مسلمان ها ست! چرا؟ چون رسانه های آمریکایی و غربی، از قبل برای آن ذهنیت ایجاد کرده و فیلم ساخته بودند. بعد از یازده سپتامبر، به شهرهای آمریکایی و اروپایی که مسلمانان در آنجا مدرسه، خانه و فروشگاه داشتند یا مشخص بود که مسلمان هستند، حمله شد و حتی کشته هم دادند.

    همچنین گفته می شود که این گونه نیست که بتوانند این برج آمریکا را منفجر یا در آن بمب گذاری کنند. امکان دارد با سلاح های غیرمتعارف یا از راه دور این حمله ها و این تهدیدات صورت گرفته باشد. اینجاست که بحث دروغینِ داشتن سلاح هسته ای عراق مطرح می شود و بعد عراق را در ۲۳ روز اشغال می کنند. وقتی مؤسسه ی گالوپ در این زمینه نظرسنجی می کند، بیش از هفتاد درصد مردم رضایت می دهند که آمریکایی ها به عراق حمله کنند.

    این ذهنیت را رسانه ها با چیدمان فعالیت های رسانه ای، دیداری، نوشتاری و الکترونیک به وجود می آورند. این گونه ماجرای یازده سپتامبر را طراحی و عراق و افغانستان را اشغال کردند. حال این اتفاق تنها اشغال این دو کشور نیست. این دو کشور دو همسایه ی بزرگ ایران از حیث داشتن مرز هستند؛ یعنی آمریکایی ها با این اشغال، هم مرز جمهوری اسلامی شدند. بعد از آن می بینید که تولیدات فرهنگی مثل فیلم، سی دی، مشروبات الکلی و مواد مخدر به راحتی از مرزها وارد ایران می شود.

    آیا آن ها در انتخابات اخیر ریاست جمهوری هم اقداماتی را برای تأثیرگذاری بر فرآیند انتخاب انجام داده اند؟ آیا می توان سرفصل این اقدامات را مشخص کرد؟

    در عملیات روانی حدود صد تاکتیک وجود دارد که غربی ها در این حوزه تخصص و تبحر زیادی دارند و سرمایه گذاری شدیدی هم روی رسانه ها و عملیات روانی کرده اند. آن ها متخصصین ویژه ای در حوزه ی عملیات روانی دارند که به درستی سناریو می چینند، به نتیجه می رسانند و ابزارهای مختلفی برای موضوع عملیات روانی تدارک دیده اند و ما نمی توانیم این موضوع را نادیده بگیریم که دشمن در حوزه ی عملیات روانی دارای تخصص است. دشمن از تاکتیک هایی مثل برچسب زدن، کلی گویی، شایعه سازی، دروغ، اهریمن سازی، سانسور، ترور شخصیت، تفرقه و تضاد، تکرار، مبالغه و امثالهم به وفور استفاده می کند.

    موضوعی که رهبر انقلاب در بحث ویژگی های جنگ نرم بیان می کنند، این است که دشمن در جنگ نرم به دنبال ایجاد تردید و ناامید کردن مردم از آینده است و بر این اساس از تاکتیک های مختلف استفاده می کند. یکی از این تاکتیک های پُرکاربرد، مبالغه یا بزرگ نمایی است. رهبر انقلاب این موضوع را تحت عنوان اینکه اصلی ها را فرعی و فرعی ها را اصلی نکنید، بسیار تذکر داده اند. ایشان می گویند من نمی گویم به این موضوعات نپردازید، بپردازید ولی آن را اصلی نکنید. مثلاً اگر در فتنه ی ۸۸ به مذاکرات مجلس در روزهای ۲۳ تا ۲۶ خرداد دقت کنید، می بینید که بحث ظلم به نظام و متهم کردن آن به تقلب یازده میلیونی را فراموش کردند و به چند تخلف فرعی پرداختند. این تاکتیک دشمن است که چیزهای کوچک را بزرگ و مسائل پیش پاافتاده را اصلی جلوه می دهد.

    ما از سال ۸۴ تا سال ۸۸ تحقیقاتی راجع به صحبت های رهبر انقلاب در حوزه های فرهنگ و تهدیدات فرهنگی انجام دادیم. بیشترین کلمه ای که ایشان به کار برده بودند و حدود ششصد محور گوناگون داشت، کلمه ی «دشمن» بود. ایشان تأکید کرده بودند که دشمن را فراموش نکنید و او را بشناسید. گویا موضوعی به نام «دشمن شناسی» آن قدر مهم و حیاتی است که همواره باید به آن پرداخت. البته واژه ی دشمن در تعریف ایشان جبهه ی استکبار است که در رأس آن هم آمریکا قرار دارد. در دیداری که همین چند وقت پیش در ماه رمضان با دانشجویان داشتند نیز باز ایشان به همین تاکتیک دشمن اشاره کردند و فرمودند که جدا کردن مسائل اصلی از فرعی، مسائل درجه یک از مسائل درجه دو و سرگرم نشدن به مسائلی که از اولویت برخوردار نیستند، از مسائل مربوط به عرصه های شور و شوق دانشجویی است.

    البته بخشی از این بی توجهی به دلیل کم کاری رسانه ها و نخبه های ما ست، برعکس رسانه های غربی که در این زمینه بسیار پیشرو هستند.

    آن ها هماهنگ و به صورت جدی عمل می کنند و شاید به بسیاری از مسائلی که اتفاق افتاده هم نپردازند، ولی بعضی از مسائل را بر اساس سناریویی که می چینند بزرگ می کنند، ولی ما از آن غافل هستیم. رسانه باید تخصص داشته باشد و تفکر راهبردی پیدا کند و بداند چه مسئله ای در حال حاضر مهم است و باید به آن پرداخته شود و از کنار چه مسائلی باید گذشت. بر این اساس است که وقتی مسائل فرعی اصل شود، خیال دشمن راحت خواهد شد، زیرا می داند که ما از دشمن و مسائل اصلی غافل شده ایم و آن زمان است که به راحتی بر همه ی گروه ها غلبه و تسلط پیدا می کند.

    متأسفانه رسانه های ما تخصصی عمل نمی کنند. بیشتر از اینکه تعقل به خرج دهند احساسی هستند و متأسفانه پرداختن به مسائل اصلی و فرعی را رعایت نمی کنند. نمی گویم رسانه ها نباید وابسته به جریان یا گروه خاصی باشند (که شاید شدنی هم نباشد)، بلکه باید در عین وابستگی به یک جریان و گروه، برای خود اولویت داشته باشند. ما قانون اساسی و انقلاب اسلامی داریم. انقلاب اسلامی تولیدات، پیام ها و نظریاتی دارد که اصل هستند. این اصل ها از بیانات حضرت امام و رهبر استخراج می شود و اولویت ها را مشخص می کند. اگر رسانه ها تفکر راهبردی داشته باشند، اولویت ها را انتخاب و بر اساس آن کار می کنند، نه بر اساس خواسته ها و امیال جریانی. آن ها می توانند وابسته به جریان و گروه خود باشند، ولی نباید از اهداف عالی عدول کنند.

    مثلاً دو حزب جمهوری خواه و دموکرات با هم دشمن هستند، ولی در طی این ۳۴ سال هرگز در مخالفت با جمهوری اسلامی و حمایت صد درصدی از رژیم اشغالگر قدس شک نداشته اند. هر دو همواره تأکید داشته اند که امنیت رژیم صهیونیستی یا اسرائیل برای آمریکا اولویت دارد، ولی شیوه های آنان متفاوت است. جمهوری خواهان و نئوکان ها، جنگ طلب هستند و معتقدند که برای رسیدن به هدف و ایجاد امنیت و رفاه برای مردم آمریکا باید خارج از مرزها وارد عمل شد؛ در حالی که دموکرات ها که نژادپرست هستند، به اقدامات نرم معتقدند. ولی در اهدافی که برای آمریکا ترسیم شده است، هیچ مخالفت و اختلافی با هم ندارند.

    بنا بر شواهد، «رسانه ی ملی» دارای بیشترین نفوذ رسانه ای در ایران است، اما متأسفانه در مأموریت های محوله، آن گونه که باید، عمل نکرده است. مثلاً در همین ماجرای فتنه ی ۸۸، رسانه ی ملی نتوانست در روزهای نخستین آشوب ها، فعالیت مناسبی در جهت کاهش حجم آشوب ها و درگیری ها داشته باشد.

    بله، قبول دارم، اما رسانه ی ملی در حال حاضر بسیار بهتر از گذشته شده است. از فتنه ی ۸۸ به بعد، هوشیاری، نوآوری و پرداختن به موضوعات سیاسی با تنوع بخشیدن و ایجاد جذابیت را شاهد هستیم. رسانه ی ملی در حوزه های سیاسی هم بهتر کار می کند و اقدامات خوب و تأثیرگذار آن را نمی توان نادیده گرفت. اما انقلاب اسلامی یک رسانه ی تراز انقلاب اسلامی را می طلبد. رسانه ای که به یک دانشگاه تبدیل شود؛ چنان که حضرت امام فرموده بودند که صداوسیما باید به یک دانشگاه تبدیل شود.

    با توجه به رسانه های متفاوت و مختلف، فراگیری رسانه های بیگانه، تسلط این رسانه ها بر حوزه های مختلف، تنوع، ایجاد جذابیت های کاذب و دسترسی آسان به سایر رسانه ها، هنوز حرف اول را در کشور ما رسانه ی ملی می زند؛ یعنی مخاطبین جمهوری اسلامی مخاطبین خوب رسانه ی ملی هستند و رسانه ی ملی باید از این فرصت استفاده کند و اگر به درستی از این فرصت استفاده نکند، مخاطبین خود را از دست خواهد داد. رسانه ی ملی نسبت به گذشته خوب کار کرده است، ولی نه در حد یک رسانه ی تراز انقلاب اسلامی. یعنی تولیدات آن هنوز در شأن انقلاب اسلامی نیست. هرچند سریال های فاخری به ویژه در حوزه های دینی تولید کرده است؛ مثل «مردان آنجلس»، «مریم مقدس»، «امام علی»، «مختار» و «یوسف پیامبر» که مخاطبین جهانی پیدا کرده اند، ضمن اینکه مخاطب داخل را هم پاسخ گو بودند و جایگزین خوبی برای برخی از تولیدات خارجی شدند، اما هنوز در حوزه های دیگر مثل مستندهای مبتنی بر واقعیت، اخبار و گزارش های تولیدی مشکل دارد.

    رهبر انقلاب چندی پیش دو مؤلفه را در بحث های خود تذکر می دهند؛ یکی آرمان گرایی و دیگری انقلابی بودن. یعنی مقابله با جنگ نرم با آرمان گرایی تحقق پیدا می کند. رشد حوزه های مختلف، مثل اقتصاد مقاومتی، جنبش علمی، نهضت نرم افزاری، خودکفایی در اقتصاد و شکوفایی در فرهنگ، با کسانی که تفکر انقلابی داشته باشند، صورت می گیرد. کسی که تفکر انقلابی داشته باشد، باید آرمان گرا باشد. آرمان گرایی هم همان طور که رهبر گفته اند، می تواند متناسب با واقعیت ها باشد. این گونه می توان در مقابل جنگ نرم، عملیات روانی و جنگ رسانه ای دشمن کاملاً مقاومت و آن را خنثی کرد.

    البته ما در برخی از موضوعات به یک جنگ نرم علیه دشمن تبدیل شده ایم؛ یعنی به نوعی دشمن دارد در مقابل هجمه ی فرهنگی انقلاب اسلامی از خود دفاع می کند، ولی دفاع او تهاجمی است، زیرا امکانات وسیع، عوامل، عناصر و نیروهای بسیار دارد و در همه ی جبهه ها علیه انقلاب اسلامی فعال شده است. این است که مردم ما، به ویژه جوانان، باید تفکر انقلابی و آرمان گرایانه داشته باشند و عمل ما هم باید عمل انقلابی باشد. باید تفکر انقلابی حاکم باشد که متأسفانه در حال حاضر، بر حوزه های اداری حاکم نیست؛ یعنی سیستم اداری ما تغییر چندانی نکرده و به همان شیوه ی ثابت به نسل بعد منتقل شده است. یعنی برخی کارمندان مثل کارمندان سی سال پیش به ارباب رجوع بی احترامی و بی اعتنایی می کنند. البته این موضوع نسبی است و نمی خواهیم همه ی حوزه ها و افراد را زیر سؤال ببریم، ولی در اکثر حوزه ها به همین گونه است. اگر چنین باشد، دشمن نفوذ می کند و کلام و رسانه ی او تأثیرگذار می شود.

    به همین دلیل است که مقام معظم رهبری دائماً تکرار می کنند و می گویند من دیپلمات نیستم، بلکه انقلابی هستم. تفکر انقلابی کارساز است و کارها را پیش می برد و در آن جهاد وجود دارد که عمل جهادی هم به نوعی عمل انقلابی است.

    رهبر انقلاب در آخرین دیدار خود با دانشجویان، در رابطه با نقش رسانه های غربی، دو تاکتیک این رسانه ها در مقابله با انقلاب اسلامی را بیان کردند؛ اول واقعی نشان دادن غیرواقعیت ها و القای آن و دوم نادیده گرفتن برخی از واقعیت های موجود. آن ها برای این کار از چه تاکتیک ها و شیوه هایی استفاده می کنند؟

    یکی از شیوه های آنان استفاده از تاکتیک سکوت است؛ یعنی آن ها بسیاری از پیشرفت های ما را اصلاً مطرح نمی کنند. این گونه جهان از شرایط ما بی خبر می ماند. آن ها از این تاکتیک برای جلوگیری از اطلاع رسانی درست یا آشنا شدن مردم دنیا با پیشرفت های علمی جمهوری اسلامی استفاده می کنند. برخی از افراد حاضر در اجلاس ها با دیدن وضعیت کشور ما تعجب می کنند یا وقتی برخی از گروه های نخبه ی ما در المپیاد ها و مجامع علمی شرکت می کنند، از رشد، تغییر و تحول و همچنین نخبه های ما متعجب می شوند.

    یکی دیگر از این تاکتیک ها برچسب زدن است. در این تاکتیک مثلاً جمهوری اسلامی را به عنوان یک کشور حامی تروریسم معرفی می کنند و اتفاقاتی را که در گوشه وکنار جهان رخ می دهد، به جمهوری اسلامی منتسب می کنند. یعنی تولید پیام می کنند و این پیام تأثیر می گذارد و بعد از تأثیر گذاری، پاک کردن آن از ذهن دشمن، با توجه به محدودیت هایی که در حوزه ی رسانه داریم، بسیار سخت می شود.

    یا از تاکتیک هایی مثل ایجاد تفرقه و اختلاف برای مشغول سازی استفاده می کنند. مثلاً بحث قومیت های ترک، فارس، کرد، بلوچ و عرب و موضوعاتی مثل پان ترکسیم و پان کردیسم را مطرح می کنند و رواج می دهند و باعث اختلافات و اقدامات خشن می شوند. یا ممکن است بین مذهب شیعه و سنی تفرقه ایجاد کنند که البته به این حوزه ها توجه ویژه ای دارند و برای آن سرمایه گذاری می کنند. این گونه هم از تاکتیک بزرگ نمایی و اصل جلوه دادن موضوعات فرعی استفاده می کنند و هم پتانسیل هایی را که باید برای آبادانی، توسعه و رشد علمی کشور استفاده شود، به اختلافات قومی و مذهبی مشغول می کنند.

    یکی از تاکتیک های دیگر تاکتیک دروغ یا شایعه است؛ یعنی به دروغ مباحثی را مطرح و به جمهوری اسلامی منتسب می کنند و در سایه ی آن، به پیگیری اهداف خود می پردازند. تاکتیک دیگر کلی گویی است که توسط آن مسائل غیرواقعی را به صورت کلی مطرح می کنند، بدون اینکه به جزئیات آن بپردازند. این کلیات را در ذهن مخاطب می گنجانند و او را به نظام و عملکرد نظام و مسئولین بدبین می کنند.

    تاکتیک پاره ی حقیقت گویی تاکتیکی است که در آن بخشی از حقیقت را مطرح می کنند و بقیه ی موضوع را با مسائل غیرواقعی جلوه می دهند. شایعه هم به همین گونه است، در شایعه هم همیشه بخشی از مسائل واقعی است، ولی آن را طوری که می خواهند سازمان دهی و ترسیم می کنند و به خورد مخاطب می دهند.

    راهکارهای مقابله با تاکتیک های رسانه های غربی چیست؟

    در مقابل این تاکتیک ها، تاکتیک هایی مثل روشنگری ، آگاهی بخشی، پر کردن خلأهای خبری، خبررسانی درست (واقعیت ها را واقعی جلوه دادن) وجود دارد که رسانه ها باید از حیث تاکتیک های عملیات روانی این تاکتیک ها در پیش بگیرند، زیرا این تاکتیک ها تخصصی است و باید با فرآیند خاصی برنامه ریزی و به اجرا گذاشته شود. متولیان رسانه و نیروهای رسانه ای باید در این حوزه ها تخصص پیدا کنند و بدانند که چگونه باید با تاکتیک های روانی دشمن مقابله کنند.

    در ابتدای سخن عرض کردم که جنگ نرم معطوف به داخل و عمل ماست. ما می بینیم که سیره ی ائمه «کونوا دعاه الناس به غیر السنتکم» را تأکید می کند. مثلاً رهبر انقلاب در حوزه های سیاسی، اخلاقی، اقتصادی، مدیریتی و علمی، سبک و سیره ای خاصی را به نمایش می گذارند. آن چنان که مؤسسه ی «American Enterprise»می گوید ما در ایران با ابرحریفی مواجه هستیم که هر نقشه ای را که طراحی می کنیم، او دست ما را می خواند و آن را خنثی می کند.

    این است که انقلاب اسلامی در منطقه، در حوزه های بیداری اسلامی، تأثیر گذاشته است. نمونه ی آن، روز قدس است که فراگیر و جهانی شده است و حتی مردم کشورهای غیرمسلمان مثل آمریکای لاتین هم در این روز علیه صهیونیست ها شعار می دهند. در کنار اقداماتی که صورت گرفته، بیداری اسلامی در حال حاضر نهادینه شده است و همان طور که رهبر در دیدار با دانشجویان فرمودند، آن ها هر کاری هم در مصر و لیبی و بحرین انجام دهند، باید بدانند که بیداری اسلامی نهادینه شده است و ان شاءالله این روند ادامه خواهد داشت.

    من مقابله با جنگ نرم و عملیات روانی دشمن را در حوزه ی عمل داخلی مؤثرتر می دانم؛ یعنی رسانه ها باید کار خود را انجام دهند، کارهای تاکتیکی را اجرا، نقشه های دشمن را خنثی و با همان ابزارها و تاکتیک های مقابله، به دشمن هجمه کنند. اما در حوزه ی عمل باید گفت که مردم شب وروز با آن سروکار دارند. مردم در طی زندگی خود، نیازهای مختلف مادی، معنوی، اقتصادی ، سیاسی، اجتماعی و نظامی دارند که حل این نیازها باید به دست مسئولین مختلف در بخش خصوصی، مردمی و دولتی صورت گیرد.

    این نیازها، نیازهای واقعی مردم هستند که باید مسئولین در برابر آن ها پاسخ گو باشند. مردم احترام می خواهند؛ یعنی کارمندان، مبلغان و قشرهای مختلفی که مسئولیت دارند، نباید بر مردم منت گذارند که کاری برای آنان انجام داده اند. آنان در مقابل حقوقی که می گیرند، وظیفه ی خدمتگزاری دارند. خدمتگزاری باید بدون منت و همراه با احترام و خوش رویی باشد. رهبر این موارد را در بحثی به نام سبک زندگی ترسیم کرده اند تا بتوانیم آسیب ها را بشناسیم و بر اساس این آسیب ها، سبک زندگی را اسلامی کنیم.
    اگر ما بتوانیم در حوزه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی، سبک زندگی خود را به سبک زندگی دینی و اسلامی نزدیک کنیم و سبک زندگی اسلامی برای ما نهادینه و فرهنگ شود، عملیات روانی و جنگ روانی دشمن خنثی و تأثیر اقدامات دشمن بر مردم کمتر می شود. هر جا مردم احساس کرده اند که مسئولین صداقت دارند، از آنان حمایت کرده اند. این است که ما برای خنثی سازی باید از درون شروع کنیم. باید اصلاح اداری انجام دهیم و در تربیت مدیر و منابع انسانی تلاش کنیم تا مدیران مسلمان و متعهد باشند و با مردم با احترام و عزت رفتار کنند و برای انقلاب اسلامی و کشور بزرگی مثل ایران ارزش و اهمیت قائل باشند. حوزه های علمیه باید در بحث هایی مثل سبک زندگی وارد شوند و متناسب با پیشرفت روز، نظریه تولید و رسانه ها این نظریات اسلامی را ترویج کنند. دانشگاهیان وقتی می خواهند درباره ی یک موضوع دینی تحقیق انجام دهند، از مدل های خارجی استفاده می کنند. وقتی از آن ها می پرسیم که چرا از قرآن و منبع وسیع و همه جانبه ی نهج البلاغه استفاده نمی کنید، می گویند آن ها فاقد مدل هستند.

    بنابراین این مدل را باید تولید کرد. مراکز دینی، حوزه های علمیه و علمای دین ما باید نظریه تولید کنند و اساتید و رسانه ها هم در ترویج، مدل سازی و تبلیغ آن کوشا باشند. اگر ما سیره ی زندگی خود را از مهد کودک تا دانشگاه، سیره ی ائمه قرار دهیم و از مؤلفه های موجود در قرآن و نهج البلاغه استفاده کنیم، رفتار ما اقناع کننده خواهد بود و به پیام های جذاب در دنیا تبدیل می شود. اگر ما آن پیام ها را در حوزه ی رفتار و هنجار به ارزش تبدیل کنیم و متناسب با آن رفتار خود را اصلاح و آن را در همه ی سطوح نهادینه کنیم، عملیات روانی و جنگ نرم دشمن خنثی خواهد شد.



    مقاله
    شماره مطلب: 24667
    دفعات دیده شده: ۵۴۵ | آخرین مشاهده: ۲ ساعت پیش