از معدود جاهایی بر روی کره زمین که تا کنون از آلوده سازی مستقیم یا غیر مستقیم توسط ارتش آمریکا جان به در برده است قطب شمال می باشد. ارتش آمریکا و وزارت دفاع این کشور بزرگترین آلوده کننده محیط زیست کره زمین هستند که بدون توجه به تمامی کنوانسیون های بین المللی همچنان به تاخت و تاز بر علیه زیست کره زمین که متعلق به نوع بشر و تمامی موجودات زنده ساکن در آن است ادامه می دهند.



این اقدامات اکثرا به بهانه واهی دفاع از امنیت ملی آمریکا و مقابله با تروریسم صورت می گیرد که برای هیچ عقل سلیمی قابل قبول نیست. در یکی از برنامه های نسبتا جدید که عمری تقریبا سی ساله دارد نیروی دریایی و هوایی آمریکا در تلاش برای نظامی سازی قطب شمال به بهانه افزایش سطح امنیت این کشور است که باعث تقابل هایی با کشورهای همجوار قطب، به خصوص روسیه شده است.

 این تقابل تا حدی است که طرف های مناقشه بدون در نظر گرفتن خطرات زیست محیطی ناشی از دخالت در طبیعت قطب در حال بارگذاری تسلیحات استراتژیک مانند موشک های دارای کلاهک هسته ای خود در این منطقه هستند. آیا گروه های تروریستی در حدی قوی شده اند که بتوانند از سردترین و منجمدترین بخش کره زمین امنیت آمریکا را به خطر بیاندازند؟! یقینا پاسخ این سوال منفی خواهد بود. در این گزارش به دنبال یافتن پاسخ مناسب خواهیم بود.


تحرکات نظامی وسیع آمریکا در قطب

در روزهای پایانی سال 1390 آمریکا و چند متحد او از بین کشورهای غربی مانور نظامی وسیعی را در حوزه قطب شمال برگزار کردند که برای برخی کشورها از جمله روسیه نگرانی های شدیدی را به وجود آورد و از سوی دیگر همچون همیشه دوست داران محیط زیست و فعالان محافظت از زیست کره را به واکنش واداشت.

در این رزمایش بزرگ یک هفته ای که با عنوان «ضدتروریستی» انجام شد، 16 هزار نظامی از کشورهای امریکا، انگلیس، کانادا، فرانسه و هلند شرکت داشتند و انجام عملیات مشترک هنگام وقوع مناقشه و حملات تروریستی را تمرین کردند.


انجام رزمایش بزرگی در این سطح صرفا به بهانه مقابله با تروریسم دور از ذهن بوده و یقینا این تحرکات پشت پرده وسیعی را دارند. زیرا که تا کنون هیچ گروه تروریستی وجود نداشته است که دارای امکانات لازم همچون ناوهای یخ شکن و نیروهای آموزش دیده برای قطب منجمد بوده و بتواند برنامه ای را برای حمله از سوی حوزه سراسر یخ زده قطب شمال به آمریکا و یا هر کشور همجوار دیگر داشته باشد!

نیروی دریایی آمریکا در حال مجهز کردن خود برای انجام جنگ در زیر و سطح دریا در قطب است. آمریکا در حال بازسازی و تقویت یگان های دریایی خود در حوزه دریایی قطب شمال بوده و علاوه بر آن ده ها فروند از جنگنده های F-22 خود را نیز در منطقه آلاسکا مستقر کرده است. پنتاگون در حال نصب تاسیساتی در نواحی مختلف قطب شمال برای زیر نظر گرفتن فعالیت های دیگر کشورهای مدعی است.


در امریکا پنتاگون تحت فشار است تا توجه بیشتری به نگرانی های امنیتی در مورد قطب شمال داشته باشد. زیردریایی های فعلی قادر به رویارویی با شرایط قطب نیستند و گارد قطبی هم تنها سه کشتی یخ شکن کهنه در اختیار دارد. در اوریل 2011 اوباما با ایجاد تغییرات سازمانی در تقسیم جغرافیایی در ساختار فرماندهی به این موضوع واکنش نشان داد. طبق این تغییرات بر مسئولیت واحدهای شمالی در مورد ناحیه قطبی و مرز آمریکا با روسیه در آلاسکا افزوده شد. فرماندهی واحدهای شمالی موظف شد طرح هایی را برای افزایش و مدرن سازی نیروهای ویژه این منطقه تهیه کند.
 این در حالیست که هیچگونه ارزیابی زیست محیطی از این اقدامات انجام نشده و هرگونه نظارتی از سوی مجامع بین المللی از جمله کمیته مستقر در سازمان ملل که به امور دیپلماتیک مربوط به قطب شمال می پردازد از سوی آمریکا رد می شود.

DARPA مسئول تهیه فناوری های لازم برای نظامی سازی قطب شمال
در این میان آژانس پروزه های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی آمریکا موسوم به DARPA در حال توسعه تکنولوژی های حسگر جهت تحت نظر گیری حوزه قطبی در زیر و روی توده های یخی است تا بر توان اطلاعاتی امنیتی ارتش در این حوزه بیافزاید. DARPA تمامی پروژه های تجهیزات نظامی و امنیتی مربوط به قطب شمال را در برنامه ای به نام (Assured Arctic Awareness) گردآوری کرده و برای این تحقیقات 4 میلیون دلار بودجه در نظر گرفته است.

 
این بودجه صرف پژوهش هایی در مورد ساختن تجهیزات مناسب باری شرایط آب و هوایی قطب صرف می شود. پژوهشگران در آزمایشگاه هایی که شرایط موجود در قطب در آنها شبیه سازی شده است به آزمایش نتایج پژوهش های خود می پردازند. DARPA از ایده های جدید به خصوص در مورد تسلیحاتی که توان مقابله با زیردریایی هایی که زید توده های یخی حرکت می کنند را دارند؛ استقبال کرده و بر روی آنها سرمایه گذاری می کند. در سطح نیز پروژه هایی که بتوانند کشتی ها و یا حتی توده های شناور یخ را رهگیری کرده و هدف قرار دهند در اولویت هستند. در طراحی این تجهیزات و ابزار نظامی هیچگونه تدابیری در مورد رعایت جوانب محیط زیستی قطب شمال در نظر گرفته نمی شود.


تجهیزات جدید باید قادر باشند مناطق استراتژیک وسیعی را پوشش دهند. دولت حتی اهدافی بیش از این را دنبال کرده و پروژه های بزرگتری را پیگیری می کند. دولت می خواهد تا جایی که امکان دارد شرایط کنترلی بسیار دقیق و وسیعی ایجاد شود که بدون حضور مستقیم نیروهای نظامی با بهره گیری از تکنولوژی های مناسب قطب را کنترل کرده و منافع آتی خود را در آن تامین کند. امری که به نظر می رسد کشورهای دیگری همچون کانادا و به خصوص روسیه در برابر آن بدون واکنش نخواهند بود.
 

اقدامات نظامی کشورهای همجوار
 در آگوست 2011 کانادا یک مانور نظامی بزرگ را در قطب شمال اجرا کرد که شامل به کارگیری 1000 یگان مسلح از هواپیماهای جنگی، ترابری هوایی پشتیبانی و پیاده نظام بوده است. در همین سال ارتش آمریکا و دانمارک نیز مانور مشابهی را اجرا کردند. همچنین دولت کانادا اقدام به تاسیس دانشکده نظامی در ناحیه قطب کرده است و در نظر دارد کشتی های گشت زنی خود را تا 8 مورد برای  تامین امنیت گذرگاه های دریایی قطبی افزایش دهد.

 
با این که آمریکا و کانادا در مورد قطب شمال همکاری های نزدیکی داشته اند ولی نشانه های ایجاد نارضایتی در واشنگتن نسبت به تحرکات کانادا در حال بروز است. واشنگتن قویا با ادعای مالکیت کانادا بر گذرگاه دریایی شمال غربی که می تواند در آینده سود آور باشد مخالف و معترض است.
در ژانویه 2011 نخست وزیر انگلیس دیوید کامرون نشستی را برای بررسی همکاری در مورد قطب شمال با شرکت کشورهای هم جوار قطب تشکیل داد. در سال 2009 توافق نامه ای برای همکاری نظامی با عنوان <همکاری دفاعی شمالی> بین سوئد، نروژ، فنلاند، دانمارک و ایسلند به امضا رسید (Nordic Defense Cooperation). در نشست لندن انگلیس نیز به این معاهده پیوست.


در آگوست 2009 نروژ بخشی از نیروی هوایی خود را به ناحیه ای نزدیک قطب شمال انتقال داد. سوئد قصد دارد حضور نیروی هوایی و گشت زنی زیر دریایی های خود را در قطب افزایش دهد تا به آنچه که تامین امنیت قطب می خواند کمک کند. احتمال یک درگیری نظامی بین روسیه و نروژ در جولای 2011 به وجود آمده بود که با دیپلماسی حل شد. در همین حال نخست وزیر وقت روسیه، ولادمیر پوتین  از راه اندازی دو بریگارد جدید در قطب هر کدام دارای 5000 واحد نظامی هستند خبر داد. با این اقدام روسیه نگرانی های آمریکا در مورد تقابل نظامی در قطب افزایش یافت.

موضع گیری ناتو
در اکتبر 2009 رئیس ناتو ژنرال راسموسن حرف هایی در مورد خطرات امنیتی جدید بر زبان آورد: می دانیم که یخ های قطبی در حال ذوب شدن هستند و قطب سریع تر از سایر نقاط زمین در حال گرم شدن است. این به خودی خود یک تهدید نیست. از بسیاری جهات این اتفاق یک فرصت است که امکان باز شدن مسیر عبور بین اروپا و آسیا ایجاد می شود.


اما ما نباید تدابیر امنیتی را دست کم بگیریم. تمامی بخش شمالی آمریکا در معرض خطر خواهد بود! افزایش کشتیرانی در این منطقه به معنای افزایش عملیات های جستجو است. و رقابتی برای منابعی که تا کنون زیر یخ پنهان بوده اند وجود خواهد آمد. با این حال ایجاد امنیت تنها از راه نظامی نیست. اما بدون نظامی سازی نیز ممکن نخواهد بود. من معتقدم که ناتو و نیروهای دیگر باید با هم برای بررسی جنبه های امنیتی تغییرات آب و هوایی همکاری کنند.

اقدامات متقابل مسکو
روسیه تمامی منطقه قطب شمال را جزو قلمرو ملی خود می داند. نیروی دریایی روسیه در اقدامی نمادین یکی از زیردریایی های خود را به بستر دریای قطب رساند و پرچم این کشور را در آنجا نصب کرد. مقامات ارشد نظامی روسیه بارها اظهار کرده اند که به تلاش هایی که در جهت نظامی سازی قطب شمال صورت می گیرند، پاسخ درخور خواهند داد. پژوهشگران روس در قطب به کارهای علمی و پژوهشی می پردازند. و نظامیان نیز از نزدیک نظامی سازی این منطقه را زیر نظر دارند. راه اندازی دو بریگارد جدید در قطب که هر کدام دارای 5000 واحد نظامی هستند از آخرین اقدامات روسیه در قطب بوده است.

تا سال 2020 روسیه بزرگترین ناوگان اتمی استراتژیک را در دریاهای شمال در خدمت خواهد داشت. کارشناسان روس معتقدند اگر سیستم دفاع موشکی آمریکا در دریا یا خشکی مستقر شود تهدیدی برای این ناوگان نخواهد بود.
روس ها آب های یخ زده قطب شمال را جای مناسبی برای موشک های حمل کننده کلاهک های اتمی خود می دانند و کشف آنها را با توجه به شرایط محیطی بسیار سخت تصور می کنند. در واقع مناقشه تاریخی روسیه با غرب و آمریکا اکنون مسائل و موضوعات جدیدی را تجربه می کند که از مهمترین آنها اختلاف بر سر قطب شمال و نظامی سازی آن است.


گرم شدن کره زمین، ذوب شدن یخ ها، فرصت دست یابی به منابع جدید

بر اساس پیش بینی کارشناسان تا سال 2030 یخ های قطب شمال آب شده و این ناحیه به فرصت بزرگی برای بهره برداری های گوناگون تبدیل خواهد شد. شایان ذکر است که ذوب شدن یخ های قطبی در اثر پدیده گرم شدن کره زمین روی می دهد که آن خود نیز عمدتا در نتیجه تولید بی رویه گازهای گلخانه ای توسط کارخانه های بزرگ کشورهای صنعتی است که مهمترین این کارخانه ها و صنایع متعلق به آمریکا و وزارت دفاع این کشور است.

 ذوب شدن یخ های قطب شمال موجب تغییرات خطرناک آب و هوایی در کره زمین شده و مشکلات فراوانی را به وجود خواهد آورد. بالا آمدن سطح اب های جهان از هم اکنون کشورهای دارای مناطق ساحلی را تهدید می کند.
 سیاست مداران آمریکا از سویی با سنگ اندازی در مسیر اجرای پروتکل های مربوط به کاهش تولید گازهای گلخانه ای بر سرعت گرم شدن کره زمین می افزایند و از سوی دیگر بطور وقیحانه ای بدون در نظر گرفتن نتایج ناگوار ناشی از ذوب شدن یخ های قطبی این حادثه را یک فرصت تلقی کرده و از هم اکنون به فکر چپاول ثروت های محتمل در آینده قطب شمال هستند.


ثروت هایی که از نفت و گاز گرفته تا ترانزیت دریایی و توریسم را در بر می گیرد. از آنجا که کشورهای همجوار قطب نیز برای خود سهم و سودی از این جنایت ضد طبیعت و محیط زیست قائل هستند؛ نیروی دریایی آمریکا برای رویارویی نظامی در طی دو دهه آینده در قطب شمال خود را آماده می کند. ذوب شدن یخ های قطبی امکان افزایش استفاده از منابع زیرزمینی در قطب، تحقیقات و توریسم را ایجاد خواهد کرد. و حتی می تواند نقشه حمل و نقل دریایی جهان را تغییر دهد. این فرصت ها می تواند در بین کشورهای مدعی ایجاد رقابت و حتی درگیری کند.

با ذوب شدن یخ های قطب شمال رقابتی بین کشورهای حوزه قطب برای داشتن نفوذ بیشتر در این منطقه ایجاد شده است. ثروت پنهان در پتانسیل معدنی این ناحیه کم کم دارد در اثر گرم شدن کره زمین آشکار می شود. ارزش این ثروت در حدی است که توسعه های نظامی در این منطقه بر گفتگوهای دیپلوماتیک پیشی گرفته است.




دست یابی به منابع عظیم زیر زمینی از جمله نفت و گاز و راه های دریایی جدید محل مناقشه قدرت های منطقه خواهد بود. قطب متعلق به هیچ کشوری نیست و موافقت نامه های بین المللی در مورد آن کارساز است. کمیته ای در سازمان ملل وجود دارد که به این موضوع رسیدگی می کند اما آمریکا این کمیته را به رسمیت نمی شناسد. با این حال تمامی کشورهای همجوار ادعای مالکیت بر قطب شمال را دارند. آیا زیاده خواهی و برتری جویی آمریکا این بار آتش جنگ را به آخرین ذخیره گاه کره زمین خواهد کشاند؟!        



منابع و مآخذ: