با اعلام مرگ 'اسامه بن لادن' سرکرده سازمان تروریستی القاعده، از سوی دولت 'باراک اوباما' در روز دوشنبه 12 اردیبهشت و به دنبال اعمال تغییرات در تیم امنیت ملی آمریکا، به نظر می رسد سیاست امنیتی این کشور در حال حرکت از 'حضور فراگیر' به سمت 'تمرکز شبکه ای' است. باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا، امروز دوشنبه 12 اردیبهشت ماه، از کشته شدن 'اسامه بن لادن' سرکرده گروه القاعده در پایتخت پاکستان خبر داد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، وی در سخنانی در واشنگتن بدون آن که به جزییات موضوع بپردازد گفت که بن لادن سرکرده القاعده، در ساختمانی در اسلام آباد پایتخت پاکستان کشته شده است. هرچند برخی از گروهها از جمله گروه 'تحریک الطالبان' که شاخه ای از طالبان است، این خبر را تکذیب کرده اند، اما مقام های ارشد سازمان های اطلاعاتی پاکستان آن را تایید کرده اند. صرف نظر از حمایت های مالی آمریکا از تشکیل طالبان، تشکیلات القاعده در سال 1988 (1367) توسط اسامه بن لادن با هدف مبارزه با اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان تاسیس شد. القاعده از سازمان «مکتب الخدمة» که هدف آن مسلح‌کردن و آموزش مجاهدین اسلامی برای جنگ با شوروی بود، گسترش و پیشرفت یافت. این سازمان از حمایت و پشتیبانی دولت‌های پاکستان و همچنین ایالات متحده آمریکا برخوردار بود. در سال 2000 میلادی (1379) 'ایمن الظواهری' سازمان جهاد اسلامی مصر را با سازمان القاعده ادغام کرد و به شخص دوم این تشکیلات تبدیل شد. وجه نامگذاری سازمان القاعده برگرفته از توصیف این سازمان در یکی از متن‌های آن است که تشکیلات القاعده را «قاعدة الجهاد» (اساس و بنیان نبرد اسلامی) توصیف می‌کند. این در حالی است که خود اعضای این سازمان آن را «جبهه بین‌المللی جهاد علیه یهودیان و صلیبیان» می‌نامند. ** القاعده و روند مداخله گرایی آمریکایی ایالات متحده آمریکا در حالی القاعده را مسئول حمله تروریستی یازدهم سپتامبر سال 2001 (1380) معرفی کرد که در سال های پیش و در زمان اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی، دولت وقت آمریکا از این سازمان و مجاهدین آن برای مقابله با اشغال شوروی بهره می گرفت. اما در سال های پس از آن و به دنبال خروج نیروهای نظامی شوروی از افغانستان، این سازمان القاعده بود که با بازسازی ساختار خود و تعریف اهداف جدید بر اساس سنت سلفی (مقابله با مسیحیان و توسعه طلبی آمریکا در هر نقطه ای از جهان)، جنگ علیه منافع ایالات متحده را آغاز کرد. از این پس سازمانی که به نظر می رسد با حمایت لجستیکی و امنیتی دولت آمریکا در دهه 1980 ایجاد شد، به یک سازمان با ساختاری ضدآمریکایی تبدیل شد. ورای وقایع 11 سپتامبر، چگونگی و اهداف پشت آن، با اعلام مرگ بن لادن -صرف نظر از صحت و سقم آن- احتمال تغییرات در سیاست خارجی آمریکا در حوزه های افغانستان و عراق وجود دارد. بر این مبنا که دولت اوباما ابتدا با ایجاد تغییرات در تیم امنیتی خود یعنی به صورت ایجاد هم پوشانی میان سازمان های اطلاعاتی و نظامی (سیا و ارتش آمریکا)، تلاش می کند تا با 'تمرکز شبکه ای' بر سازمان القاعده به جای 'تهاجم فراگیر' و یا حتی 'حضور فراگیر'، ساختار نظامی و دفاعی آمریکا را بر موضوع القاعده و سازمان های تروریستی متمرکز کند. در دیگر سو، با مرگ بن لادن می توان تغییرات در استراتژی نظامی آمریکا در افغانستان را شاهد بود. براین اساس، حضور فراگیر نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان می تواند جای خود را به حضور زیر لوای قراردادهای امنیتی داده و به ایجاد پایگاه آمریکایی بیانجامد. در ادامه چنین تحولاتی، آنچه از تغییرات در تیم امنیتی اوباما، کشته شدن بن لادن و استراتژی نظامی آمریکا برمی آید، نشانه های تحولی از تغییراتی جدید در سیاست خارجی واشنگتن است. در این چارچوب به نظر می رسد سیاست خارجی آمریکا با خروج از فشارهای ناشی از توجه به موضوعات امنیتی، به سمت تمرکز بر استراتژی کلان آمریکا در مدیریت بحران های منطقه ای از جمله خاورمیانه حرکت خواهد کرد و در چنین روندی، سیاست خارجی این کشور از ابزار دیپلماسی به مثابه اهرم نظامی بهره خواهد گرفت و مداخله گرایی از شکل نظامی به شکل دیپلماتیک تغییر شکل خواهد داد.