-
جهادی گری پروژه جدید آمریکا (7) پروژه "عراقسازی " یمن و دیپلماسی رسانهای تایم
دوشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۸۸ ساعت ۲۲:۱۶
دخالت در یک کشور مستقل نیازمند توجیه افکار عمومی داخلی و جهانی است چرا که در غیر این صورت سبب کاهش مشروعیت نیروی متجاوز میشود، به همین سبب رسانهها در آماده سازی افکار عمومی نقش عمدهای دارند؛ نقشی که نشریه تایم نیز سهم مهمی در این باره ایفا کردهاست. همزمان با طرح تئوریک یمن به عنوان تهدید آتی تروریستی، رسانههای آمریکایی نیز در بعد دیپلماسی عمومی به تلاشهای محافل امنیتی آمریکا برای در مرکز توجه قرار دادن یمن میپیوندند. هفتهنامه آمریکایی تا
دخالت در یک کشور مستقل نیازمند توجیه افکار عمومی داخلی و جهانی است چرا که در غیر این صورت سبب کاهش مشروعیت نیروی متجاوز میشود، به همین سبب رسانهها در آماده سازی افکار عمومی نقش عمدهای دارند؛ نقشی که نشریه تایم نیز سهم مهمی در این باره ایفا کردهاست. همزمان با طرح تئوریک یمن به عنوان تهدید آتی تروریستی، رسانههای آمریکایی نیز در بعد دیپلماسی عمومی به تلاشهای محافل امنیتی آمریکا برای در مرکز توجه قرار دادن یمن میپیوندند. هفتهنامه آمریکایی تایم که یکی از ارکان دیپلماسی عمومی آمریکا در میان مجلات و ژورنالیسم مکتوب است، از ابتدای این پروژه به صورت منظم گزارشهایی را درباره یمن و منطبق بر گزارشهای امنیتی، منتشر میکند؛ گزارشهایی که مصادیقی قابل لمس را برای مخاطب عمومی به سیاستهای امنیتی الصاق میکند. یکی از آخرین گزارشهایی که تایم به "علی عبدالله صالح " رئیس جمهور فعلی یمن نقش محوری داده است. از دید این گزارش، یکی از مشکلات اصلی یمن رئیس جمهور بیکفایت یمن است. البته تایم از اصطلاح صدام کوچک که در میان رسانههای منطقه صالح به آن مشهور است، نهایت استفاده را میکند. با مثالهایی که هفتهنامه میآورد مخاطب آمریکایی تقریبا میتواند تصویر علی عبدالله صالح را در کنار صدام ببیند. در بخشهایی حتی همه تقصیرها به صالح بر میگردد. آیا در صورت مقاومت صالح دربرابر خواستههای آمریکا ممکن است سرنوشتی مانند عراق یمن را تهدید کند؟ این سوالی است که حوادث آینده و روند تحرکات آمریکا در منطقه به آن پاسخ خواهد داد. خواندن مقاله تایم میتواند بسیاری از نکاتی که به آن اشاره شد را شفاف و روشن در اختیار مخاطب بگذارد. ***** هفته نامه تایم مینویسد: ظهور مجدد نام یمن در عناوین خبرها به عنوان مهرهای کلیدی در نبرد علیه القاعده باعث مطرح شدن سوالاتی چند درباره اقدامات بعدی آمریکا میشود. دولت آمریکا چه رابطهای با "علی عبدالله صالح " رئیسجمهور و رهبر قدیمی آنچه که میتوان ناموفقترین حکومت دنیا دانست برقرار خواهد کرد؟ صالح روز 17 دسامبر 2009 بطور تلفنی با "باراک اوباما " صحبت کرد و بعداً روز 2 ژانویه با ژنرال "دیوید پترائوس "، فرمانده کل فرماندهی مرکزی آمریکا در صنعا ملاقات داشت. رابطه صالح با دولت بوش نشانگر آن است که علیرغم تفاوتهای سیاسی زیاد هم میتوان روابط نزدیک ایجاد کرد. پیشینه خونین صالح غیر از "معمر قذافی " رهبر لیبی، صالح بیش از دیگر رهبران خاورمیانه زمام قدرت را در دست داشته است. صالح که مقام سپهبدی ارتش را دارد نخستین بار در سال 1977 طی ناآرامیهای سیاسی در یمن شمالی (که در سال 1990 با یمن جنوبی متحد شد) هنگامی که سرگرد سی و یک سالهای بیش نبود به شهرت رسید. "ابراهیم الحمدی " رهبر نظامی یمن و برادرش توسط فرد مسلح ناشناسی که آنها را به گلوله بست ترور شده بودند. آن زمان یک روزنامه عربی این اقدام را کودتایی برنامهریزی شده توصیف کرد، از صالح و استاد وی یعنی سرهنگ "القاسمی " معاون فرمانده ارتش که بعدها رهبر جدید یمن شمالی شد به عنوان همدستان توطئه نام برد. خود قاسمی 5 روز پس از به قدرت رسیدن ترور شد اما جان سالم به درد برد، ولی در ژوئن سال 1978 هنگامی که چمدان فرستاده ویژه یمن جنوبی در دفترش منفجر شد به قتل رسید. یک ماه بعد صالح توسط مجلس به عنوان رئیس جمهور و فرمانده کل قوا انتخاب شد؛ وی چند ماه بعد از ترور دیگری جان سالم به در برد. صالح با جلب حمایت ارتش برای انتصابش نشان داد که در مانورهای سیاسی مهارت دارد. طبق گزارش 1986 کتابخانه ملی کنگره آمریکا درباره "یمن؛ مطالعه کشورها ": " هیچ شایستگی یا صلاحیت خاصی برای کسب مقام ریاست جمهوری نداشت، نه تحصیلات بالایی داشت و نه در امر اداره حکومت باتجربه بود ". تنها دستاورد او ـ غیر از زنده ماندن ـ متحد کردن یمن جنوبی سابقاً کمونیستی با یمن شمالی بود. این امر موجب نگرانی کشور همسایه آن یعنی عربستان سعودی شد که جمعیت آن کمتر از یمن است. روابط ریاض با یمن طی این سالها متغیر بوده است. پیش از اتحاد دو کشور، عربستان از یمن شمالی حمایت میکرد. اما در سال 1994 از اقلیت مخالف و جداییطلب یمن جنوبی پشتیبانی کرد. از دیدگاه عربستان این نبرد ـ که صالح طی آن از جنگجویان جهادی، موشکهای اسکاد و تسلیحات غیراتمی برای شکست دادن مخالفان استفاده کرد ـ تا حدی نتیجه حمایت صنعا از صدام حسین پس از حمله عراق به کویت در سال 1990 بود. در آن زمان یمن عضوی از شورای امنیت سازمان ملل بود و تنها رأی مخالف علیه قطعنامه استفاده از نیروی نظامی علیه عراق متعلق به این کشور بود. *بحران سیاسی با واشنگتن حمایت صالح از صدام حسین موجب شگفتی نشد؛ او آشکارا صدام را تحسین کرده و رسانههای عرب از او به عنوان صدام کوچک یاد میکردند. اما رأی این کشور در شورای امنیت آمریکا را به خشم آورد. یکی از دیپلماتهای آمریکا در برابر میکروفن رسانهها گفت: "این گرانترین رأی منفی خواهد بود که تا بحال دادهاید ". سه روز بعد آمریکا کمک 70 میلیون دلاریاش به این کشور را قطع کرد. روابط یمن-آمریکا به تدریج بهبود یافت، اما حمله القاعده در سال 2000 به ناو USS Cole واقع در لنگرگاه بندر عدن ضربه دیگری به این روابط وارد ساخت. و تنشها بخاطر همکاری ضعیف یمن با بازرسان اف.بی.آی، و بعدها بواسطه فرار افراد مظنون به مشارکت در حمله القاعده ـ که آشکارا با تأیید حکومت انجام شد ـ افزایش یافت؛ از جمله افراد بازداشت شده که موفق به فرار شدند "جمال البدوی " متفکر و برنامهریز اصلی دو حمله دیگر (2003 و 2006) بود. دیگر مسئلهای که باعث تیرگی روابط شد خرید موشکهای اسکاد از کره شمالی بود. یک کشتی نیروی دریایی اسپانیا که با نیروی ضربتی تحت هدایت نیروی دریایی آمریکا همکاری میکرد این محموله را متوقف کرده و این واقعه به عنوان ضربهای علیه فعالیتهای یک دولت سرکش در نظر گرفته شد. اما این معامله قوانین بینالمللی را نقض نکرده و صالح علیرغم خواستههای آمریکا اصرار کرد که محموله به این کشور تحویل داده شود. علیرغم این دشواریها دولت بوش تلاش زیادی در جهت بهبود روابطش با صالح ـ که چهار مرتبه از آمریکا دیدار کرد ـ انجام داد؛ در سال 2001 (پس از حملات 11 سپتامبر)، سال 2004 (براش نشست گروه هشت با تأکید بر تغییرات دموکراتیک در خاورمیانه)، در سال 2005 و یکبار دیگر در سال 2007. گرچه عملکرد دولت یمن در حادثه فرار مظنونین القاعده و حوادث دیگر مقامات آمریکایی را به خشم آورد، دولت بوش طی جلسات کاخ سفید بنا را بر این گذاشت که فرصتی برای بکارگیری سیاست مبارزه با تروریسم وجود دارد. *سیاست داخلی دیدار صالح از آمریکا در سال 2007 فرصتی برای بوش ایجاد کرد تا به او بخاطر پیروزیاش در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته تبریک بگوید. صالح طی انتخاباتی که گرچه رقبای داخلی آن را محکوم و رد کرده بودند، اما طبق نظر ناظران خارجی بطور منصفانه برگزار شده بود پیروزی قاطعی به دست آورد. اکنون موسسه "خانه آزادی " سازمان ملل یمن را کشوری نسبتاً آزاد میداند. در حالیکه در انتخابات سال 1999 به کاندیدای اصلی اقلیت مخالف اجازه شرکت در انتخابات داده نشده بود و تنها رقیب صالح اعلام کرده بود که خودش به رئیسجمهور کنونی رأی خواهد داد. گرچه شیوه حکومتی صالح همچنان دیکتاتوری است، وی با تکیه بر حمایتهای مردمی، محدودیتهای قدرت خود را پذیرفته است. سالهای متمادی موفقیت وی در زمینه خنثی کردن خطرها و تهدیدها اکنون در چندین جبهه به چالش کشیده شده است: از جمله شورش اعضای قبیله حوثی در شمال، انزجار مداوم نسبت به کنترل و سلطه صنعا در جنوب، و حضور حدوداً چندین هزار مبارزان القاعده که بین قبیلههای محافظهکار و مذهبی یمن در مناطق داخلی این کشور پناه گرفتهاند. از نظر صالح القاعده احتمالاً کمترین خطری است که این کشور را تهدید میکند. ضمناً جمعیت به سرعت در حال افزایش این کشور به منابع محدود صنعا و قابلیتهای مدیریتی تا سرحد از هم پاشیدگی فشار آورده است. تا همین اواخر ذخایر نفتی یمن 90 درصد درآمد صادراتی این کشور و 75 درصد درآمد کل دولت را تشکیل میداد. اما اکنون تولید نفت کمتر از یک سوم میزان استخراج در سال 2001 شده و افزایش مصرف داخلی میزان نفت موجود برای صادرات را کاهش داده است. یکی از امیدهای دولت گاز طبیعی است که دولت به تازگی شروع به صدور آن کرده است. اما خط لوله 200 مایلی به کارخانه مایعسازی گاز واقع در ساحل در برابر حملات تروریستی یا خرابکاری قبایل محلی که از دولت صنعا ناراضی هستند آسیبپذیر است. همچنین کمبود آب که پیامد زیرساختهای ضعیف و کشت علفهای قط ـ گیاهی که از برگهای آن مواد مخدر به دست میآید و نیاز زیادی به آب دارد ـ در مقیاس زیاد است، تبدیل به معضل بزرگی شده است. در حقیقت افزایش استفاده از قط در تمامی اقشار جامعه یمن به عنوان عامل محدود کننده مهمی در برابر پیشرفت کشور در نظر گرفته میشود. صالح در نهایت قدرت خود را بواسطه کنترل ارتش، که اقوامش مناصب بالای آن را در اختیار دارند، حفظ خواهد کرد. پسر بزرگش احمد فرمانده گارد جمهوریخواه و نیروهای ویژه است. گرچه وی را به عنوان جانشین احتمالی صالح در نظر میگیرند، هنوز آمادگی به دست گرفتن قدرت را ندارد و نیازی هم به این کار نیست؛ صالح فقط 63 سال دارد. یکی از نگرانیهای وی آن است که گمان میرود ژنرال علی محسن ـ یکی از متحدان کلیدی صالح که فرماندهی نیروهایی را که با قبایل حوثی مبارزه میکنند به عهده دارد ـ مخالف فعالیت بیشتر احمد در عرصه سیاست باشد. با این حال حمایت از صالح در نشست سران کشورهای خلیج 2009 که توسط عربستان سعودی هماهنگ شده بود باعث افزایش قدرت و نفوذ وی شد. سیاست آمریکا رئیس جمهور صالح دمدمیمزاج و غیرقابل پیشبینی و ظاهراً نسبت به انتقاد حساس است. اما دولت اوباما چارهای جز ادامه مذاکره و گفتگو با وی ندارد. عدم موفقیت در انجام این کار پیامدهای وحشتناکی خواهد داشت. مقامات یمنی این مسئله که کشورشان تبدیل به دولت واماندهای شده است را تکذیب میکنند، اما در عین حال از این احتمال برای جلب توجه واشنگتن استفاده میکنند. اقرار به حضور چندین هزار مبارز طالبانی در کشور ـ که اکنون بواسطه ارتباط آشکار یمنیها با بمبگذاری ناموفق در پرواز دیترویت Northwest Airlines تقویت شده است ـ مانور دیگر مقامات این کشور بود. ملاقات ژنرال پترائوس در دوم ژانویه آخرین مورد از بازدیدهای منظم مقامات ارشد آمریکا از یمن بوده است. اما هنوز مشخص نیست آیا واشنگتن میتواند بدون پیشنهاد سفر دیگری به کاخ سفید به صالح روی او تأثیر بگذارد یا نه. و حتی این حرکت نیز نمیتواند احتمال پیش آمدن بحرانهای دیگری در روابط بین دو کشور را از بین ببرد.
گزارش
نام منبع: خبرگزاری فارس
شماره مطلب: 12857
دفعات دیده شده: ۱۲۵۲ | آخرین مشاهده: ۲ ساعت پیش